Mã độc gây thiệt hại cho người dùng máy tính hơn 20 ngàn tỉ đồng trong năm 2022
Kết quả từ khảo sát về mức độ an ninh mạng trong việc sử dụng thiết bị cá nhân do Tập đoàn Bkav thực hiện tháng 12 cho biết, năm 2022, người dùng Việt Nam thiệt hại khoảng 21,2 ngàn tỉ đồng do virus máy tính gây ra.
Trong đó, một số loại mã độc được thống kê có mức độ gây hại phổ biến là Macro PasswordStealer, APT, FileStealer…
Người dùng thường xuyên sao lưu dữ liệu quan trọng và kiểm tra kỹ trước khi truy cập tập tin để tránh bị virus tấn công máy tính. Ảnh minh họa: Thanh Hoa
Theo thông tin của baochinhphu.vn, năm 2022, thiệt hại do virus máy tính gây ra đối với người dùng Việt Nam khoảng 21,2 ngàn tỉ đồng, tương đương 0,24% GDP của Việt Nam. Tuy nhiên, Việt Nam tăng 25 bậc về chỉ số an toàn an ninh mạng GCI. Đây là kết quả khảo sát được thực hiện vào tháng 12-2022 của Tập đoàn Bkav về an ninh mạng trong việc sử dụng thiết bị cá nhân.
Theo Bkav, an ninh mạng 2022 tại Việt Nam còn xuất hiện các nguy cơ như mã độc đánh cắp tài khoản vượt qua cơ chế bảo mật 2 lớp; số lượng máy tính nhiễm mã độc APT ở mức cao; ransomware chuyển hướng tấn công sang máy chủ; lừa đảo tài chính online bùng nổ…
Số liệu thống kê cho biết, trong năm 2022, Việt Nam có 180.000 máy tính trong các cơ quan, tổ chức bị nhiễm mã độc APT. Mã độc này sẽ kích hoạt ngay khi người dùng mở tập tin (file), từ đó cài đặt thêm các đơn vị thành phần (gọi là module) để điều khiển từ xa, đánh cắp dữ liệu trên máy tính cá nhân và lợi dụng thiết bị để tiếp tục tấn công vào hệ thống của cơ quan, tổ chức…
Một mã độc khác là PasswordStealer, dòng này lây nhiễm hơn 525.000 máy tính tại Việt Nam với hơn 15.000 biến thể, đánh cắp và chiếm đoạt tài khoản facebook, gmail, tài khoản ngân hàng, ví điện tử… của nạn nhân mặc dù tài khoản đã được xác thực 2 bước.
Mã độc PasswordStealer chủ yếu phát tán qua các phần mềm đã bẻ khóa bản quyền (crack), phần mềm giả mạo. Theo khảo sát của Bkav, trong số người dùng được khảo sát, có 14% lượng người dùng cài đặt các ứng dụng từ nguồn bất kỳ tìm được qua google; 21% người dùng chưa có thói quen kiểm tra virus trước khi mở các tập tin từ Internet.
Ngoài ra, hơn 1,5 triệu máy tính của người dùng Việt Nam bị lây nhiễm dòng mã độc Macro thông qua việc mở các tập tin văn bản. Sau khi xâm nhập vào máy, mã độc tiến hành thu thập thông tin, cài cắm các mã độc khác, lây lan sang các tập tin tài liệu khác.
Đứng thứ 2 trong những mã độc lây nhiễm năm 2022 là mã độc đánh cắp file dữ liệu FileStealer. Mã này xâm nhập 750.000 máy tính, phát tán qua USB và giả mạo các phần mềm pdf, Ms Office. Khi được kích hoạt, mã độc FileStealer tìm kiếm toàn bộ các file định dạng .doc, .docx, .xls, .xlsx, .pdf… gửi về máy chủ để thực hiện hành vi tấn công mạng (hacker). Bkav cũng ghi nhận hơn 14.500 máy chủ nhiễm ransomware.
Video đang HOT
Để giảm nguy cơ, các chuyên gia an ninh mạng khuyến cáo người dùng thường xuyên sao lưu dữ liệu quan trọng và lưu trữ sang một nơi khác như USB/ổ cứng gắn ngoài, máy tính khác, cloud storage (google drive, one drive, iCloud…); cài đặt phần mềm diệt virus… Đồng thời, các cơ quan, tổ chức triển khai theo các chỉ thị về việc phòng, chống phần mềm độc hại, bảo đảm an toàn, an ninh mạng của Thủ tướng Chính phủ.
Người dùng Việt Nam bị thiệt hại khoảng 21,2 nghìn tỷ do virus máy tính
Đây là kết quả từ chương trình 'Đánh giá an ninh mạng dành cho người sử dụng cá nhân', do Tập đoàn Bkav thực hiện tháng 12/2022.
Theo đó, trong năm 2022, thiệt hại do virus máy tính gây ra cho người dùng Việt Nam lên đến khoảng 21,2 nghìn tỷ đồng, tương đương 883 triệu USD.
Top 5 mã độc tấn công virus máy tính người dùng Việt Nam.
Theo Bkav, đây là lần đầu tiên sau hơn 10 năm thực hiện thống kê, con số thiệt hại ghi nhận giảm so với các năm trước đó và thấp so với thế giới. Cùng với đó, Việt Nam tăng 25 bậc về chỉ số an toàn an ninh mạng GCI, cho thấy nỗ lực của Chính phủ và giới an ninh mạng trong nước.
Bảo mật 2 lớp không còn an toàn
Tuy nhiên, bức tranh toàn cảnh an ninh mạng 2022 tại Việt Nam vẫn còn những điểm nóng đáng quan ngại: mã độc đánh cắp tài khoản đã có thể "xuyên thủng" cơ chế bảo mật 2 lớp; số lượng máy tính nhiễm mã độc APT ở mức cao; ransomware chuyển hướng tấn công sang máy chủ; lừa đảo tài chính online bùng nổ; Việt Nam có tới 6,8 triệu người dùng tham gia thị trường tiền mã hóa là tiềm năng nhưng thách thức cũng rất lớn...
Thống kê của Bkav, 180.000 máy tính trong các cơ quan, tổ chức Việt Nam bị nhiễm mã độc APT trong năm 2022. Con đường phát tán chủ yếu vẫn là gửi email với nội dung dụ dỗ hoặc thúc giục mở file đính kèm. Mã độc kích hoạt ngay khi người dùng mở file, từ đó âm thầm hoạt động trên máy tính nạn nhân: cài đặt thêm các module thành phần khác để điều khiển từ xa, đánh cắp dữ liệu, leo thang đặc quyền, lợi dụng thiết bị để tiếp tục hành vi tấn công len sâu hơn vào hệ thống của cơ quan, tổ chức...
Bảo mật 2 lớp không còn an toàn đối với người dùng.
Để lẩn tránh các giải pháp bảo mật, mã độc sử dụng rất nhiều kỹ thuật tinh vi như DLLSideLoading (ẩn náu dưới các phần mềm hệ thống, phần mềm nổi tiếng như Google, Office, Antivirus), fileless (kỹ thuật tàng hình), được lập trình bằng nhiều ngôn ngữ khác nhau, CVE, bootkit, rootkit...
Đáng quan ngại, tài khoản được xác thực 2 bước không còn là an toàn tuyệt đối, nhất là PasswordStealer. Dòng mã độc này lây nhiễm hơn 525.000 máy tính tại Việt Nam trong năm 2022, với hơn 15.000 biến thể, đánh cắp và chiếm đoạt tài khoản Facebook, Gmail, tài khoản ngân hàng, ví điện tử... của nạn nhân.
Nhằm vượt qua cơ chế xác thực 2 bước, đầu tiên hacker dùng cookies đánh cắp được để đăng nhập tài khoản. Tiếp đến, chúng sử dụng mật khẩu để xác thực và thực hiện hàng loạt các thao tác như đổi số điện thoại, email khôi phục, đặt mật khẩu mới, đăng xuất hết ra khỏi các thiết bị khác nhằm chiếm đoạt tài khoản.
PasswordStealer chủ yếu phát tán qua các phần mềm crack, phần mềm giả mạo. Tuy nhiên, khảo sát của Bkav cho thấy, 14% người dùng được hỏi vẫn chọn cài đặt phần mềm từ nguồn bất kỳ tìm được qua Google, thay vì tìm đến nguồn chính thống như website của nhà sản xuất, kho phần mềm đáng tin cậy; 21% người dùng chưa có thói quen kiểm tra virus trước khi mở các file từ Internet. Đây là những con số đáng báo động, dẫn đến nguy cơ cao bị nhiễm dòng mã độc này.
Ngoài ra, sự phổ biến của file văn bản và quan niệm cho rằng các file này ít nguy hiểm là hai nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng bùng nổ mã độc Macro trong năm 2022, hơn 1,5 triệu máy tính của người dùng Việt Nam bị lây nhiễm dòng malware này. Sau khi xâm nhập vào máy, mã độc tiến hành thu thập thông tin, cài cắm các mã độc khác và đặc biệt sẽ tìm, lây lan sang các file tài liệu khác để phát tán mạnh hơn nữa.
Đứng thứ 2 top lây nhiễm trong năm 2022 là mã độc đánh cắp file dữ liệu FileStealer, xâm nhập 750.000 máy tính. Con số lây nhiễm khủng này là nhờ việc mã độc kết hợp giữa phát tán qua USB và giả mạo icon các phần mềm PDF, MS Office, khiến người dùng lầm tưởng mã độc là các file tài liệu và mở chúng lên. Khi được kích hoạt, FileStealer tìm kiếm toàn bộ các file định dạng .doc, docx, xls, xlsx, pdf... gửi về máy chủ của hacker.
Mã độc tống tiền chuyển hướng tấn công sang máy chủ
Cách thức tấn công của tội phạm mạng mã hóa tống tiền
Nếu như trong năm 2021 chưa tới 1.000 máy chủ nhiễm ransomware thì năm 2022 ghi nhận hơn 14.500 máy, theo thống kê của Bkav. Riêng chiến dịch tấn công ransomware nhắm vào máy chủ chứa dữ liệu kế toán được ghi nhận từ tháng 4/2022 (hiện tại vẫn đang tiếp diễn) đã xâm nhập 1.355 máy chủ.
Ông Nguyễn Tiến Đạt, Tổng Giám đốc phụ trách mảng Chống mã độc (AntiMalware) của Bkav cho biết: "Máy chủ là nơi lưu trữ dữ liệu quan trọng của cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp, cũng là nơi công khai các dịch vụ ra internet nên hacker dễ tiếp cận hơn. Cùng với đó, kỳ vọng thu được nguồn lợi tài chính từ việc mã hóa tống tiền là các nguyên nhân khiến dòng mã độc này tăng đột biến thời gian vừa qua".
Khảo sát của Bkav cho thấy, 40% người dùng Việt Nam không sao lưu (backup) dữ liệu hoặc thực hiện không đúng cách (sao lưu sang 1 ổ khác trên cùng máy tính). Điều này dẫn đến những thiệt hại nặng nề, không thể khôi phục lại dữ liệu khi không may trở thành nạn nhân của tấn công ransomware.
Để giảm nguy cơ, các chuyên gia an ninh mạng khuyến cáo người dùng thường xuyên sao lưu dữ liệu quan trọng và lưu trữ sang một nơi khác như USB/ổ cứng gắn ngoài, máy tính khác, cloud storage (Google Drive, One Drive, iCloud...). Cài đặt phần mềm diệt virus có tính năng ngăn chặn ransomware để được bảo vệ tự động.
Ngoài ra, trong năm 2022, nhiều người trở thành nạn nhân của các chiêu thức lừa đảo tài chính online. Có thể kể đến như vụ việc mất 2,1 tỷ đồng trong tài khoản do lừa đảo nâng cấp SIM (ở TP Hồ Chí Minh) hay vụ việc mất hơn 5,5 tỷ đồng sau khi nghe điện thoại và làm theo yêu cầu của kẻ giả mạo công an (ở Hà Nội).
Ngoài hai hình thức kể trên, kẻ xấu còn "chế biến" nhiều kịch bản để lừa người dùng vào bẫy như dụ dỗ nạp tiền làm "nhiệm vụ online", giả mạo người thân yêu cầu chuyển tiền, giả mạo cơ quan chức năng báo vi phạm giao thông...
Chiến lược "rải thảm" của hacker cùng các chiêu trò ngày càng tinh vi khiến người dùng sơ sảy một chút là trở thành nạn nhân. Thống kê của Bkav, cứ 4 người dùng Việt Nam thì có đến 3 người nhận được tin nhắn, cuộc gọi lừa đảo tài chính online.
Đáng lo ngại, tin nhắn SMS Brandname giả mạo từ các tổ chức ngân hàng, tài chính cũng được hacker chuộng dùng trong năm 2022. Kết quả khảo sát, hơn nửa số người dùng Việt Nam bị làm phiền bởi các tin nhắn này. Nhờ sự cải thiện về nhận thức an ninh mạng của người dùng, số người thực hiện theo yêu cầu trong tin nhắn giả mạo chỉ dừng ở mức 5,7%, tuy nhiên đây vẫn là "miếng mồi béo bở" cho tin tặc.
Cách thức mã độc đánh cắp file dữ liệu người dùng.
Để tránh trở thành nạn nhân của các chiến dịch lừa đảo này, các chuyên gia an ninh mạng khuyến cáo người dùng nên xác minh thông tin tại trang chính thống của tổ chức. Không vội vàng thực hiện giao dịch qua các địa chỉ, số điện thoại hoặc email nhận được từ chính tin nhắn Brandname đó.
Theo dự báo của Bkav, trong năm 2023, lừa đảo qua hình thức gửi tin nhắn, gọi điện sẽ tiếp tục phổ biến khi hacker có thể kiếm tiền dễ dàng với các phi vụ lên tới hàng tỷ đồng. Dù nhận thức của người dùng đã được cải thiện, hacker sẽ ngày càng có thêm nhiều thủ đoạn tinh vi.
Ngoài ra, nguồn lợi tài chính hấp dẫn cũng sẽ khiến mã độc mã hóa tống tiền tiếp tục nở rộ trong năm 2023. Thực tế, nhiều cơ quan, doanh nghiệp "kêu cứu" sau khi bị tấn công nhưng không thể khắc phục do chưa thực hiện backup hoặc không cài phần mềm chủ động bảo vệ trước các cuộc tấn công.
Theo đó, các chuyên gia an ninh mạng khuyến nghị các cơ quan, tổ chức cần tiếp tục tuân thủ và đẩy nhanh hơn nữa việc triển khai theo Chỉ thị 14/2018/CT-TTg "Về việc nâng cao năng lực phòng, chống phần mềm độc hại" và 14/2019/CT-TTg "Về việc tăng cường bảo đảm an toàn, an ninh mạng nhằm cải thiện chỉ số xếp hạng của Việt Nam" của Thủ tướng Chính phủ để nâng cao năng lực và hiệu quả đảm bảo an toàn an ninh mạng Việt Nam.
Việt Nam thiệt hại 24.400 tỉ đồng do virus máy tính Năm 2021, thiệt hại do virus máy tính gây ra đối với người dùng Việt Nam tiếp tục ở mức rất cao là 24.400 tỉ đồng (tương đương 1,06 tỉ USD). Đây là kết quả được đưa ra từ chương trình Đánh giá an ninh mạng dành cho người sử dụng cá nhân do Tập đoàn Bkav thực hiện tháng 12.2021. Những tín...