Lý do Thụy Điển kiên trì với ‘miễn dịch cộng đồng’

Dù các kết quả mới công bố đang “phản bội” chiến lược miễn dịch cộng đồng, Thụy Điển dường như không muốn thay đổi con đường đã chọn.

Từ ngày 13 đến 20/5, Thụy Điển ghi nhận tỷ lệ người chết trung bình hàng ngày trên một triệu dân là 6,08, trở thành quốc gia có tỷ lệ tử vong bình quân đầu người cao nhất thế giới, theo báo cáo của Our World in Data công bố ngày 20/5 trên Telegraph. Xếp sau Thụy Điển là Anh, Bỉ và Mỹ với tỷ lệ tử vong lần lượt là 5,57, 4,28 và 4,11.

Cơ quan Y tế Thụy Điển hôm 20/5 công bố nghiên cứu cho thấy kháng thể nCoV xuất hiện trong 7,3% số mẫu xét nghiệm được chọn ngẫu nhiên từ người dân ở thủ đô Stockholm, khu vực bị Covid-19 ảnh hưởng nặng nhất tại nước này, vào tuần cuối cùng của tháng 4. Tỷ lệ này thấp hơn rất nhiều so với dự đoán của giới chức Thụy Điển về mức độ đạt miễn dịch cộng đồng của quốc gia này.

Trước đó hai ngày, số liệu do Cơ quan Thống kê Thụy Điển công bố cho thấy nước này ghi nhận 10.458 người chết vì các lý do khác nhau trong tháng 4, mức cao nhất kể từ tháng 12/1993, thời điểm có nhiều đợt bùng phát dịch cúm bất thường khiến 11.057 người chết.

Thụy Điển đã ghi nhận gần 33.000 người nhiễm và gần 4.000 người chết vì nCoV. Con số này tuy thấp hơn nhiều so với Italy hay Anh, nhưng lại cao hơn Bồ Đào Nha và Hy Lạp, hai quốc gia có dân số tương đương Thụy Điển. Số liệu này cũng cao hơn rất nhiều so với các quốc gia láng giềng Bắc Âu với số ca nhiễm và tử vong lần lượt là hơn 11.200 và 561 ở Đan Mạch, hơn 8.300 và 235 ở Na Uy, hơn 6.500 và 306 ở Phần Lan.

Một nhà hàng ở thủ đô Stockholm vẫn đông khách hôm 8/5. Ảnh: AFP.

Nhiều nhà quan sát quốc tế và các nhà phê bình ở Thụy Điển cho rằng những kết quả đáng thất vọng trên là do Thụy Điển khăng khăng theo đuổi chiến lược miễn dịch cộng đồng.

Không giống như phần còn lại của châu Âu hay những “hình mẫu” chống dịch của thế giới như Hàn Quốc, Thụy Điển chọn cho mình con đường riêng khi không phong tỏa hay thực hiện chiến dịch xét nghiệm rộng khắp. Chính sách của quốc gia này là cố gắng làm chậm tốc độ lây nhiễm bằng cách khuyến khích người dân thực hiện các biện pháp cách biệt cộng đồng một cách tự nguyện, nhưng không áp đặt lệnh phong tỏa hay yêu cầu các cửa hàng, doanh nghiệp đóng cửa.

Dù một số hạn chế được áp dụng như cấm tụ tập nhóm quá 50 người hay làm việc từ xa, cuộc sống của người dân Thụy Điển không có nhiều thay đổi so với trước. Mọi người vẫn thoải mái ra ngoài và giao tiếp với nhau, trong khi trường tiểu học, các hiệu làm tóc và trung tâm mua sắm vẫn mở cửa.

Tuy tỷ lệ tử vong cao, khoảng 70% người dân Thụy Điển vẫn ủng hộ chính sách chống Covid-19 của chính phủ, theo Tae Hoon Kim, nhà phân tích kinh tế và địa chính trị Hàn Quốc đang sống tại Stockholm. “Thực tế không có nhiều cuộc tranh luận hay phản đối chiến lược này”, Kim nói.

Theo Kim, nhiều người Thụy Điển cho rằng số người chết vì nCoV cao không phải do chiến lược chống dịch, mà là do những thiếu sót về mặt kinh tế – xã hội.

Câu hỏi đặt ra là tại sao người dân Thụy Điển không hoài nghi về chiến lược chống dịch của chính phủ. Nhà phân tích Kim cho biết một trong những đáp án nằm ở mức độ tín nhiệm cao của người dân dành cho chính quyền. “Mức độ minh bạch của chính phủ và tư duy làm việc hiệu quả đã khiến người dân đặt niềm vào giới chức và các chuyên gia của họ”, Kim nhận định.

Nhưng chuyên gia này cho rằng đáp án đó đúng nhưng chưa đủ, bởi nhiều quốc gia khác như Na Uy, Đan Mạch hay Phần Lan cũng nổi tiếng với mức độ tín nhiệm của người dân cao.

Theo nhà phân tích người Hàn Quốc, lý do thứ hai có thể là những người chết vì nCoV ở Thụy Điển chủ yếu tập trung vào nhóm người nhập cư nghèo nhất, như cộng đồng người Somalia, vốn không có nhiều tiếng nói trong xã hội.

Thụy Điển có cách nhận thức rất khác về cuộc khủng hoảng hiện tại có thể là lý do thứ ba, theo Kim. Thay vì xem Covid-19 là tình trạng khẩn cấp quốc gia hay cuộc chiến với “kẻ thù vô hình”, người dân Thụy Điển dường như có xu hướng chỉ xem đây là vấn đề sức khỏe cộng đồng nghiêm trọng.

“Covid-19 được xem như một vấn đề đòi hỏi cần tuân thủ cẩn thận các quy tắc mà các chuyên gia y tế đặt ra, chứ không phải vấn đề sống còn cần kêu gọi tạm dừng các quyền tự do của người dân vì lợi ích quốc gia. Bất kỳ khi nào một nhà phân tích như tôi chỉ trích chiến lược của Thụy Điển, phản ứng nhận được sẽ là bạn có phải chuyên gia khoa học đâu”, Kim chia sẻ.

Ngoài ra, Kim cho hay điều tạo sự khác biệt của Thụy Điển còn liên quan tới yếu tố lịch sử. Quốc gia này chưa từng trải qua một cuộc khủng hoảng hay tình trạng khẩn cấp quốc gia trong hơn 100 năm qua. Kể từ cuộc đình công tập thể vào tháng 9/1909, Thụy Điển chưa từng chứng kiến xung đột xã hội nghiêm trọng nào. Thụy Điển cũng không tham gia bất kỳ cuộc tranh chấp vũ trang nào kể từ những năm 1810.

“Một lời kêu gọi đoàn kết để đương đầu với nghịch c ảnh quốc gia từ lâu đã không xuất hiện trong văn hóa tập thể ở Thụy Điển”, Kim chia sẻ.

Theo Kim, việc thiếu kinh nghiệm đối phó với các cuộc khủng hoảng quốc gia có thể giải thích tại sao Thụy Điển bình thản với Covid-19, thay vì cảm giác nguy cấp như nhiều nơi khác. Đó cũng là lý do khiến cơ quan y tế công cộng Thụy Điển không mấy e ngại với ý tưởng miễn dịch cộng đồng.

“Trong khi các quốc gia khác xem miễn dịch cộng đồng là một thử nghiệm nguy hiểm, giới chức y tế Thụy Điển coi nó như một loại thuốc kê đơn. Nó có thể không hiệu quả 100% và có thể gây tử vong như bất kỳ trường hợp y khoa nào. Nhưng về lâu dài, nó có thể giúp giảm thiểu tác động tiêu cực của nCoV mà không gây ra gián đoạn xã hội”, Kim nói.

Ảnh của Anders Tegnell, nhà dịch tễ học hàng đầu Thụy Điển, được treo trên cửa một nhà hàng ở thủ đô Stockholm. Ảnh: AFP.

Nhà phân tích người Hàn Quốc này cho rằng đây là lý do chính phủ và giới chức y tế Thụy Điển phủ nhận việc theo đuổi miễn dịch cộng đồng một cách nửa vời, khi chỉ bác bỏ với báo chí nước ngoài.

“Một người nước ngoài sống ở Thụy Điển như tôi hoàn toàn không thấy an tâm với chiến lược này. Stockholm sẽ tiếp tục theo đuổi chiến lược đó trong bao lâu là điều khó đoán, nhưng chừng nào họ còn nhìn nhận về Covid-19 theo cách hiện tại, việc từ bỏ chính sách này dường như là không thể”, Kim nói.