Lý do Canada trở thành mắt xích quan trọng trong đường dây tuồn fentanyl vào Mỹ

Để ứng phó với mức thuế quan đe dọa của Tổng thống Trump, Canada đã công bố một kế hoạch an ninh nhằm giải quyết nạn buôn bán fentanyl , loại thuốc cũng đang giết chết nhiều người Canada.

Thủ tướng Canada Justin Trudeau (giữa) trong cuộc họp báo về vấn đề thuế quan với Mỹ tại Ottawa, ngày 1/2/2025. Ảnh: THX/TTXVN

Quyết định hoãn lại phút chót với Canada khỏi mức thuế quan “nghiền nát” của Mỹ diễn ra sau khi Thủ tướng Justin Trudeau công bố một loạt các biện pháp nhằm kiểm soát tình trạng buôn bán fentanyl – lý do chính khiến Tổng thống Trump đưa ra để áp thuế.

Fentanyl đã tràn ngập nguồn cung cấp ma túy của khu vực Bắc Mỹ trong thập kỷ qua, giết chết hàng chục nghìn người ở Canada và Mỹ, và tạo ra lợi nhuận khổng lồ cho các tổ chức tội phạm sử dụng các kỹ năng hóa học cơ bản, thiết bị ứng biến và phòng thí nghiệm tại nhà để sản xuất hàng triệu liều thuốc.

Tổng thống Donald Trump đã nhiều lần nói về fentanyl như một mối đe dọa lớn đối với sức khỏe cộng đồng của người Mỹ, cho rằng Mexico và Canada phải chịu trách nhiệm về việc để loại thuốc này xâm nhập vào Mỹ. Nhưng năm ngoái, chưa đến 1% fentanyl đến Mỹ là từ Canada.

Mặc dù vậy, fentanyl cũng là mối đe dọa lớn đối với sức khỏe cộng đồng ở Canada, nơi mà vào một số ngày, số người Canada tử vong vì dùng thuốc quá liều opioid còn nhiều hơn số đó người Mỹ, các quan chức cho biết.

Số lượng các nhóm tội phạm có tổ chức sản xuất fentanyl ở Canada ngày càng tăng và các quan chức nước này đã phát hiện ra mối liên hệ giữa các băng đảng ma túy Mexico và một số nhóm tội phạm trong nước tham gia vào quá trình sản xuất loại thuốc này.

Trong 6 năm qua, cảnh sát Canada đã phá dỡ 47 phòng thí nghiệm fentanyl, bao gồm cả vụ phát hiện phòng thí nghiệm lớn nhất từ ​​trước đến nay vào năm ngoái tại British Columbia. Nơi này có đủ nguyên liệu để sản xuất 96 triệu liều thuốc.

Fentanyl của Canada vào Mỹ như thế nào

Năm ngoái, khoảng 19 kg fentanyl đã bị chặn lại tại biên giới Canada – Mỹ, so với gần 9.600 kg tại biên giới với Mexico, nơi các băng đảng sản xuất hàng loạt loại ma túy này, theo Cơ quan Hải quan và Biên phòng Mỹ.

“Có rất ít hoặc không có bằng chứng hoặc dữ liệu từ các cơ quan thực thi pháp luật tại Mỹ hoặc Canada để hỗ trợ cho tuyên bố rằng fentanyl do Canada sản xuất đang là mối đe dọa ngày càng tăng đối với Mỹ”, bà Marie-Eve Breton, phát ngôn viên Cảnh sát Hoàng gia Canada, cho biết.

Tổng thống Trump đã nói rằng fentanyl bị tịch thu ở biên giới phía Bắc có thể giết chết 9,5 triệu người Mỹ, nhưng trên thực tế các chuyên gia y tế đã tránh xa việc xác định liều gây tử vong của bất kỳ loại thuốc phiện nào vì nó có thể phụ thuộc vào nhiều tình trạng, bao gồm mức độ dung nạp của người dùng ma túy hoặc cách sử dụng fentanyl.

Fentany từ Canada đến Mỹ có xu hướng được bán trên dark web và được vận chuyển qua đường bưu điện – theo bà Breton.

Một gram bột fentanyl có thể được bán với giá lên tới 240 AUD trên phố, tương đương khoảng 170 USD, và một viên thuốc có thể có giá lên tới 40 AUD, hoặc 28 USD – theo cảnh sát Canada.

Vấn đề về các lô hàng ma túy gửi qua các gói hàng hoặc qua bưu kiện chủ yếu tập trung vào Trung Quốc. Một quy tắc thương mại được gọi là “de minimis” cho phép các công ty vận chuyển các gói hàng từ Trung Quốc có giá trị dưới 800 USD mà không phải trả thuế, phí và lệ phí. Hàng hóa bên trong không phải liệt kê và ít bị kiểm tra hơn.

Tuần trước, ông Trump đã ký một sắc lệnh hành pháp trong đó xóa bỏ các miễn trừ thương mại đối với các loại gói hàng như vậy từ Trung Quốc và Hong Kong.

Một “ông trùm chống fentanyl” sẽ chỉ đạo phản ứng của Canada

Để đáp lại các mối đe dọa về thuế quan của ông Trump, Canada cho biết họ sẽ bổ nhiệm một “ông trùm chống fentanyl” mới để giám sát các nỗ lực của đất nước tại biên giới.

Vai trò này sẽ bao gồm việc giám sát sự phối hợp giữa cơ quan biên giới, cơ quan thực thi pháp luật, công tố viên, cơ quan y tế quản lý nhập khẩu ma túy và các bộ phận về các vấn đề toàn cầu.

Chính phủ Canada đã triển khai thêm 60 UAV đến biên giới, hai trực thăng Black Hawk và các đội chó nghiệp vụ bổ sung, và có kế hoạch bố trí 10.000 “nhân viên tuyến đầu” tại biên giới. Những nỗ lực mở rộng biên chế tại biên giới sẽ nằm trong kế hoạch chi tiêu 1,3 tỷ AUSD, tương đương 900 triệu USD.

Cơ quan Dịch vụ Biên giới Canada có 8.500 nhân viên tuyến đầu tại 1.200 cửa khẩu nhập cảnh, bao gồm sân bay và cảng.

“Đại dịch ma túy” ở cả Mỹ và Canada đều do sự xuất hiện của fentanyl, một loại thuốc có lợi nhuận cao, dễ sản xuất và cực kỳ mạnh. Ảnh: U.S. Drug Enforcement Agency

Những nỗ lực khác nhằm hạn chế cuộc khủng hoảng fentanyl bao gồm hỗ trợ thu thập thông tin tình báo mới, và liệt các băng đảng ma túy là tổ chức khủng bố ở Canada, trao cho chính phủ nhiều quyền hơn để theo dõi dòng tiền, tài sản và phá vỡ hoạt động của các băng đảng.

Theo báo cáo của cơ quan tình báo tài chính Canada, có khoảng 100 nhóm tội phạm có tổ chức tham gia vào hoạt động sản xuất fentanyl, nhiều hơn gấp 4 lần so với năm 2022.

Hầu hết các hóa chất được sử dụng để tổng hợp fentanyl, được gọi là tiền chất, đều được phép nhập khẩu vì chúng có công dụng hợp lệ trong công nghiệp nhưng phải chịu sự giám sát chặt chẽ hơn của Cơ quan y tế Canada.

Fentanyl đang giết chết người dân Canada với tốc độ đáng báo động.

Các loại thuốc phiện, ma túy đã giết chết khoảng 49.000 người Canada kể từ năm 2016, với hầu hết các ca tử vong xảy ra ở British Columbia, nơi hầu hết các khu vực của tỉnh có tỷ lệ tử vong hơn 50 trên 100.000 người, tương đương với tỷ lệ ở một số tiểu bang của Mỹ.

“Tại một số thời điểm ở Canada, dựa trên dân số bình quân đầu người, có nhiều người Canada tử vong vì fentanyl hơn số người Mỹ tử vong vì fentanyl, một điểm mà chúng tôi đã nêu rất rõ với Nhà Trắng”, ông McGuinty, Bộ trưởng An toàn công cộng Canada cho biết.

“Đại dịch ma túy” ở cả Mỹ và Canada đều do sự xuất hiện của fentanyl, một loại thuốc có lợi nhuận cao, dễ sản xuất và cực kỳ mạnh.