‘Lương tâm tội lỗi’: Khi ‘tiểu tam’ đối đầu giới nhà giàu

Lễ trao giải thưởng Kim Tượng Hồng Kông lần thứ 42 đã được cử hành vào trung tuần tháng 4 vừa qua, hạng mục danh giá Phim truyện hay nhất được trao cho bộ phim Lương tâm tội lỗi với 10 giải đề cử, nhưng chỉ đoạt được danh hiệu duy nhất này.

Khi lên sân khấu nhận giải, nam chính Huỳnh Tử Hoa đã xúc động đến nghẹn ngào, anh bày tỏ: “Mẫu đơn dù đẹp, cũng phải có lá xanh làm nền, diễn viên là lá xanh, quan trọng nhất là nhà sản xuất và đạo diễn, mỗi câu thoại đều được luật sư cố vấn, anh nói khi trao đến giải thưởng Nam diễn viên xuất sắc, anh còn tưởng rằng Lương tâm tội lỗi “ngay cả một giải thưởng cũng không có”, vì anh vốn mong có thể giành ngôi Ảnh đế tặng cho đạo diễn Ngô Vĩ Luân, tiếc là bại trước Lương Triều Vỹ với phim Ngón tay vàng. May thay cuối cùng đoạt giải thưởng lớn này, đối với anh: “Kết quả này còn tốt hơn nữa”.

Bộ phim Lương tâm tội lỗi trở thành phim hay nhất của giải Kim Tượng

Những năm qua, các sự kiện xã hội gây chấn động liên tục xảy ra tại Hồng Kông, khiến lòng người hoang mang, tâm trạng nặng nề, chỉ hận không có nơi bộc phát cảm xúc. Câu chuyện lấy tòa án làm bối cảnh chính, kể về luật sư Lâm Lương Thủy (Huỳnh Tử Hoa đóng) trước đây vốn là một thẩm phán, do mắc sai lầm trong vụ án đầu tiên, làm hại khách hàng Tăng Khiết Nhi (Vương Đan Ni đóng) bị kết tội ngộ sát trong vụ án ngược đãi trẻ em, phải ngồi tù 17 năm; 2 năm sau phát hiện có chứng cứ mới, Lâm Lương Thủy tìm lại luật sư Phương Gia Quân (Dương Tư Vịnh đóng) đã hợp tác năm xưa, lật lại vụ án oan này.

Lương tâm tội lỗi là Thẩm tử quan phiên bản hiện đại, hai thế hệ vua phim hài nêu bật giá trị trọng tâm của người Hồng Kông

Lương tâm tội lỗi chỉ dùng thời gian một tháng, đã trở thành phim Hoa ngữ có doanh thu phòng vé cao nhất trong lịch sử điện ảnh Hồng Kông, bộ phim Hồng Kông đầu tiên có doanh thu phòng vé hơn trăm triệu HK$.

Tuy lấy đề tài về luật sư, nhưng đây không phải bộ phim luật chính hợp quy cách, những khán giả muốn tìm lại hương vị thời hoàng kim của phim luật chính TVB, e rằng phải thất vọng. Tuy bộ phim đã miêu tả quá trình tranh tụng nảy lửa trên tòa án của “đại luật sư”, nhưng bạn rất khó nói, bởi nội dung đã diễn dịch chính xác pháp luật Hồng Kông.

Câu chuyện xoay quanh vụ án ngược đãi trẻ em

Tuy nhiên, phim đích thực là một tác phẩm “sinh ra đúng thời”. Vì nó đã thỏa mãn được yêu cầu và thẩm mỹ của khán giả. Lương tâm tội lỗi hay ở đâu? Hay ở chỗ xem rất “đã”. Câu chuyện trong phim đơn giản đến đáng sợ, con của một “tiểu tam” bị “chính thức” có tiền có quyền ngộ sát. Người chồng ở rể vì muốn giữ địa vị và danh tiếng của mình, đem tất cả trách nhiệm đổ lên đầu “tiểu tam”. Cô ấy mất đi con gái, cũng mất đi tự do. Lâm Lương Thủy không ngại đối đầu với giới chức quyền cao chức trọng, đòi lại công bằng cho người dân. Cuối cùng, chính nghĩa đã chiến thắng tà ác, sau cơn mưa trời lại sáng.

Thật ra, vào thời điểm năm 1992, Châu Tinh Trì từng đóng phim Thẩm tử quan, cũng kể về câu chuyện của một gia đình quyền quý. Bộ phim đó, với thành tích 49,88 triệu HK$ giành ngôi quán quân doanh thu phòng vé phim điện ảnh Hồng Kông trong năm. Thẩm tử quan và Lương tâm tội lỗi, thật sự có nhiều điểm tương đồng.

Thứ nhất, hai tác phẩm này đều là phim hài, phim Thẩm tử quan là nhảm nhí, phim Lương tâm tội lỗi là phong cách độc miệng. Thứ hai, vai chính của hai phim đều là “luật sư”, thời xưa gọi là trạng sư, bây giờ gọi là đại trạng. Thứ ba, đều giải oan cho một phụ nữ đáng thương, thân cô thế yếu. Điều đáng nói hơn là, hai diễn viên Châu Tinh Trì và Huỳnh Tử Hoa đóng vai người giải oan, đều là diễn viên hài nổi tiếng.

Lương tâm tội lỗi được xem là phiên bản hiện đại của Thẩm tử quan (1992) do Châu Tinh Trì đóng chính

Đương nhiên, Lương tâm tội lỗi sâu sắc hơn Thẩm tử quan, vấn đề thảo luận cũng nặng nề hơn. Chủ đề phim, vẫn là thảo luận về vấn đề giai cấp. Nhà phê bình điện ảnh Đới Cẩm Hoa nói, hiện nay thay đổi rõ ràng nhất trên toàn thế giới là phân hóa giàu nghèo và đoàn kết giai cấp, đây là nguyên nhân gây ra các loại tiêu cực, các loại trầm cảm, các loại “nằm thẳng”…

Vấn đề mà Lương tâm tội lỗi muốn thảo luận là thế này: Khi một nhóm đã cản trở bạn thăng quan tiến chức, vu khống bạn hại chết con gái ruột của mình, lúc đó bạn sẽ phản kháng thế nào? Đáp án rất đơn giản: Không cách nào phản kháng được. Tại Hồng Kông, vấn đề giai cấp đã tồn tại từ rất lâu, Huỳnh Tử Hoa từng dùng cách nói đùa rằng, muốn phân biệt một người có phải là người Hồng Kông hay không, cứ hỏi anh ta có mua nổi nhà trên đỉnh núi hay không, nếu anh ta nói mua nổi, thì không phải là người Hồng Kông.

Đề cao giá trị phổ quát truyền thống

Màn kịch tính nhất trong phim, không ngoài cảnh Lâm Lương Thủy hét vang tại phiên xử cuối cùng: “Trước đây, ai ai cũng nói, trước mặt pháp luật mọi người đều bình đẳng; ngày hôm nay, ai ai cũng đổi giọng, nói trước mặt pháp luật người nghèo chết chắc. Tôi xem thử, hôm nay ai chết chắc…”.

Trường đoạn này, mang lại cảm giác sảng khoái hưng phấn. Dù khán giả biết rằng ngoài thực tế không thể có một luật sư như Lâm Lương Thủy, cũng không thể xuất hiện hành vi gào thét ở tòa án, nhưng vẫn vì thế mà rơi nước mắt. Trong thời buổi đoàn kết giai cấp và sự chán nản ngày càng phổ biến, cảm giác nhẹ nhõm này đã trở thành niềm an ủi duy nhất cho công chúng.

Lời thoại xuất sắc là điểm mạnh của bộ phim

Lương tâm tội lỗi mang đến cho khán giả, là một loại giá trị phổ quát rất truyền thống: Thị phi đúng sai, tự có công đạo. Người tốt phải ở hiền gặp lành, làm việc xấu phải bị trừng phạt. Nhưng hiện thực thường trái ngược, người dân chỉ có thể tự mình nghĩ cách giải thoát. Trong chế độ tư pháp Hồng Kông có một phần rất quan trọng, chế độ bồi thẩm đoàn, còn được gọi là công lý đa số. Trong phim, lần đầu tiên bồi thẩm đoàn 7 người đưa ra phán quyết với tỷ lệ 6 – 1, phán “tiểu tam” Tăng Khiết Nhi có tội; lần thứ hai, họ nhất trí phán quyết, Tăng Khiết Nhi vô tội được thả. Có thể nói, bồi thẩm đoàn ở đây về cơ bản là đại diện cho công chúng. Họ rất dễ bị che mắt, nhưng sẽ không bị che mắt mãi mãi.

Vai diễn của Huỳnh Tử Hoa, không phải là một luật sư, mà là một người tố cáo, anh thể hiện lửa giận bừng bừng trước sự bất công. Anh không phải vị thần trộm lửa Prometheus, nhưng ít nhất anh đã thắp lên một tia sáng cho thế giới.

Điểm cộng từ phần lời thoại

Trong phim Lương tâm tội lỗi, không thiếu những câu thoại “lời vàng ý ngọc”, những lời nói chính nghĩa của Lâm Lương Thủy trên tòa là những lời chân thành nhất, chỉ ra: “Chúng ta đều tin mọi người bình đẳng, nhưng sự thật là chúng ta không bình đẳng”, “Ngày hôm nay… trước mặt pháp luật người nghèo chết chắc”, tố cáo một loại giá trị quan phổ biến trong xã hội, vì sự bất công ở Hồng Kông và trên thế giới mà đấu tranh.

Ngoài ra, còn phải nhắc đến phần lời nói của công tố viên Kim Viễn Sơn ( Tạ Quân Hào đóng): “Người đang làm, trời đang nhìn” cũng truyền tải niềm tin “cuối cùng con người cũng phải chịu sự báo ứng của luật nhân quả”, ba chữ “trời có mắt” xuất hiện ở cuối phim đã hưởng ứng cho điều này.

Lời thoại xuất sắc là điểm mạnh của bộ phim

Bộ phim Lương tâm tội lỗi có thời lượng 2 tiếng 15 phút, tên tiếng Anh là A Guilty Conscience, nghĩa là “một loại cảm giác tội lỗi của lương tri”, hàm ý Lâm Lương Thủy bị tâm lý chuộc lỗi thúc đẩy, phải lật lại vụ án oan của Tăng Khiết Nhi bất kể giá nào. Câu chuyện phim có bố cục căng thẳng, hồi hộp, tình tiết khúc khuỷu, quanh co, mở ra một cuộc chiến ác liệt giữa luật sư và giới quyền quý để đòi lại sự công bằng, thông qua những tình tiết hư cấu bộc lộ mặt ác độc của con người, lỗ hổng tư pháp và mặt đen tối của giai cấp đặc quyền.