Lượng khí thải carbon từ rừng Amazon tăng vọt trong năm 2019 và 2020

Thanh Phương06:52 25/08/2023

Viện Nghiên cứu không gian quốc gia của Brazil (INPE) ngày 23/8 cho biết lượng khí thải carbon từ rừng Amazon trong năm 2019 và 2020 đã tăng đáng kể, do các chính sách bảo vệ môi trường thiếu hiệu quả.

Khoảng rừng Amazon bị chặt phá tại Humaita, bang Amazonas, Brazil, ngày 16/9/2022. Ảnh tư liệu: AFP/TTXVN

Theo báo cáo nghiên cứu được INPE công bố trên Tạp chí Nature, lượng khí thải carbon từ khu rừng nhiệt đới lớn nhất thế giới này đã lên tới 440 triệu tấn vào năm 2019 và 520 triệu tấn vào năm 2020, so với mức trung bình hằng năm 240 triệu tấn ghi nhận trong giai đoạn 2010-2018.

Các nhà khoa học cho rằng thực trạng này chủ yếu là do sự gia tăng nạn phá rừng. Trong năm 2020, tình trạng phá rừng tại Amazon ở đạt mức cao nhất trong 12 năm qua khi 11.088 km2 bị phá hủy. Nghiên cứu cũng cho thấy số tiền phạt liên quan hành vi phá rừng Amazon cũng giảm 50% vào năm 2020, so với mức được ghi nhận trong giai đoạn 2010-2018.

Sau khi nhậm chức hồi tháng 1 vừa qua, Tổng thống Luiz Inacio Lula da Silva cam kết sẽ chấm dứt nạn phá rừng vào năm 2030 và điều chỉnh các chính sách của người tiền nhiệm Jair Bolsonaro (giữ cương vị tổng thống từ năm 2019 đến năm 2022) trong vấn đề bảo vệ môi trường.

Hiện tình trạng phá rừng tại Amazon khu vực thuộc Brazil đã giảm xuống mức thấp nhất kể từ năm 2017. Dữ liệu INPE cho thấy trong tháng 7 vừa qua, chỉ có 500km2 rừng nhiệt đới bị chặt phá, giảm tới 66% so với cùng kỳ năm trước.

Cuộc chiến "giải cứu" rừng Amazon: Hy vọng mang tên Lula

Một loạt ngân hàng Brazil vừa cam kết không cấp tín dụng cho những công ty chế biến thịt thu mua gia súc từ các khu vực bị phá rừng trái phép.

Đây là động thái mới nhất trong hàng loạt nỗ lực chính phủ tổng thống Lula đang tiến hành nhằm cứu rừng Amazon khỏi sự tàn phá vô tội vạ.

Những nỗ lực mới nhất...

Quy định trên nằm trong bộ tiêu chuẩn phát triển bền vững do FEBRABAN, liên đoàn ngân hàng Brazil, ban hành hôm 31/5. Theo đó, để có được tín dụng từ các ngân hàng, những công ty chế biến thịt sẽ phải đảm bảo rằng họ không mua gia súc - trực tiếp hoặc gián tiếp - ở các khu vực phá rừng bất hợp pháp.

Video đang HOT

Tổng thống Luiz Inacio Lula da Silva quyết dẹp bỏ nạn phá rừng trái phép tại Brazil. Ảnh: Reuters

Ngoài ra, các cơ sở giết mổ còn phải áp dụng hệ thống theo dõi để giám sát toàn bộ chuỗi cung ứng của mình ở khu vực Amazon và bang Maranhao trước tháng 12/2025. Yêu cầu này áp dụng cho cả nhà cung cấp trực tiếp và gián tiếp.

21 ngân hàng Brazil, bao gồm những tên tuổi lớn như Itau Unibanco, Banco do Brasil, Bradesco, Santander và Caixa Economica Federal..., đã ký vào cam kết. FEBRABAN cho biết động thái này cũng sẽ đáp ứng quy định mới của Liên minh Châu Âu (EU) nhằm bảo vệ rừng nhiệt đới. Hồi tháng 12, EU yêu cầu các nhà xuất khẩu vào khối phải chứng minh những mặt hàng nông nghiệp, bao gồm thịt bò, đậu nành và cà phê... không góp phần vào nạn phá rừng.

Hiện tại, hai tập đoàn chế biến thịt hàng đầu của Brazil là JBS SA và Marfrig Global Foods SA đã cam kết ngừng mua gia súc từ các nhà cung cấp gián tiếp có liên quan đến nạn phá rừng bất hợp pháp tại Amazon, kể từ năm 2025. Nhiều công ty tương tự cũng tuyên bố sẽ không mua hàng trực tiếp từ các khu vực bị chặt phá trái phép.

Hoạt động khai thác gỗ diễn ra với tốc độ chóng mặt khiến Amazon ngày càng bị thu hẹp. Ảnh: Reuters

ABIEC, tổ chức đại diện cho các nhà xuất khẩu thịt bò Brazil, đã bày tỏ sự thất vọng về quy định này khi lưu ý rằng các chủ đất không phải đối mặt với các yêu cầu tương tự khi tiếp cận các gói tài chính. "Điều quan trọng là các ngân hàng phải áp dụng những yêu cầu về môi trường giống nhau đối với tất cả các chủ tài khoản, bao gồm cả chủ sở hữu ở các khu vực nông thôn", ABIEC tuyên bố trong một email gửi tới báo chí.

Tuy nhiên, tinh thần chung của ABIEC vẫn sẽ là hợp tác. ABIEC cho biết tới nay, họ đã từ chối hơn 20.000 chủ trang trại bán gia súc cho các công ty thành viên của hiệp hội do những cơ sở chăn nuôi này có vi phạm về môi trường.

Phá rừng tràn lan

Sự tàn phá và suy thoái của Amazon - rừng nhiệt đới lớn nhất thế giới đã xảy ra liên tục. Trải dài trên 8 quốc gia, Amazon bao phủ hơn 3 triệu km2 với khoảng một nửa trong số đó nằm ở Brazil, cũng là trung tâm của sự tàn phá.

Báo Guardian (Anh) cho biết, các vệ tinh của chính phủ Brazil ghi nhận một phần rừng Amazon có diện tích kỷ lục 322 km2 đã bị "xóa sổ" vào tháng 2 năm nay. Con số này tăng 62% so với năm ngoái và là diện tích rừng bị phá lớn nhất trong một tháng kể từ khi nhà chức trách Brazil bắt đầu thống kê.

Môi trường sống của nhiều cộng đồng thiểu số bản địa ở Amazon bị ảnh hưởng nặng nề vì nạn phá rừng. Ảnh: Reuters

Còn theo một cuộc điều tra khác cũng được Guardian tiến hành, hơn 800 triệu cây đã bị đốn hạ tại Amazon chỉ trong 6 năm để phục vụ nhu cầu thịt bò Brazil. Cuộc điều tra là một phần của dự án "Forbidden Stories' Bruno and Dom" nhằm tiếp tục công việc của Bruno Pereira - một chuyên gia về người bản địa Brazil, và Dom Phillips - một nhà báo từng là cộng tác viên lâu năm của tờ Guardian. Cả hai đã bị giết ở Amazon năm ngoái và người ta tin rằng, thủ phạm chính là những kẻ phá rừng.

Nạn phá rừng trên khắp Brazil đã tăng vọt từ năm 2019 đến năm 2022 dưới thời tổng thống lúc bấy giờ là Jair Bolsonaro. Dù việc chăn nuôi gia súc là nguyên nhân số 1 nhưng các hoạt động khai thác gỗ và khai khoáng cũng diễn ra với tốc độ chóng mặt, góp phần làm tổn thương nghiêm trọng rừng Amazon.

"Từ mỏ quặng sắt lớn nhất thế giới đến ngành công nghiệp chăn nuôi giết mổ hơn 6 triệu gia súc mỗi năm", dự án điều tra giữa Guardian và Forbidden Stories phân tích. "Vùng đất đa dạng sinh học nhất thế giới, nơi được xem như "lá phổi của hành tinh" giờ đây cũng là vùng đất của những công xưởng. Các doanh nghiệp là nguồn tăng trưởng kinh tế và việc làm cho cộng đồng. Nhưng họ đang hoạt động trong một môi trường đặc biệt - khu rừng nhiệt đới lớn nhất thế giới và một bể chứa carbon quan trọng của hành tinh - và điều này tạo ra những thách thức khó lường".

Sử dụng hồ sơ các công ty, dữ liệu tài chính và nghiên cứu khoa học, những nhà phân tích của Guardian ước tính được giá trị hàng hóa khổng lồ "đi ra" từ Amazon, bao gồm từ khai thác vàng, quặng sắt và bauxite, chăn nuôi gia súc, trồng đậu nành, sản xuất bột giấy và khai thác gỗ... từ đó phác thảo bức tranh u ám về khu rừng đang kêu cứu.

Một ví dụ sống động là công ty khai khoáng Vale của Brazil. Kể từ năm 2010 đến nay, chỉ riêng Vale đã khai thác hơn 4 tỷ tấn quặng sắt từ mỏ Carajas, ở bang Para (phía bắc Brazil), trị giá 220 tỷ USD. Khu mỏ sắt lớn nhất thế giới này lọt giữa Rừng quốc gia Carajas, khu bảo tồn sinh học nằm ở phía đông nam rừng Amazon. Para cũng là quê hương của Alunorte, nhà máy luyện nhôm lớn nhất thế giới bên ngoài Trung Quốc, tạo ra doanh thu khoảng 15,3 tỷ USD kể từ năm 2014.

Lĩnh vực khai mỏ cho đến nay vẫn là hoạt động sinh lợi nhất về mặt tài chính của Amazon và điều đáng nói, tất cả những dự án khai khoáng ấy đều hợp pháp. Mauricio Angelo, người sáng lập Tổ chức Mining Observatory, cho biết diện tích khai thác công nghiệp hợp pháp ở Brazil đã tăng gấp 7 lần kể từ năm 1985. Theo ông Angelo, việc mở rộng này, bao gồm cả xây dựng cơ sở hạ tầng (đường sá, nhà máy thủy điện, cảng, đường sắt) mang lại những rủi ro lớn về môi trường và đe dọa tới sự tồn vong của các dân tộc thiểu số trong khu vực.

Trong khi đó, một báo cáo do Hội đồng Khoa học về Amazon (SPA) công bố hồi năm 2021 cho biết, khoảng 17% diện tích rừng Amazon - tức là rộng gấp 2 lần nước Đức - đã được chuyển đổi thành là các trang trại gia súc, những khu mỏ hoặc cánh đồng canh tác rộng lớn trong nửa thế kỷ qua.

Theo Carlos Nobre, nhà khoa học khí hậu nổi tiếng người Brazil, nếu nạn phá rừng đạt 20 đến 25% diện tích của Amazon, "những dòng sông bay" - những đám mây mưa tái tạo độ ẩm của chính khu rừng - sẽ yếu đi đủ để khu rừng không thể tự duy trì sự sống. Khi đó, hầu hết lưu vực sông Amazon ở miền nam Brazil, nơi tạo ra 70% GDP của đất nước, sẽ trở thành những xavan (trảng cỏ), chỉ trong vài thập kỷ.

Gió đang đảo chiều

Vận may của Amazon phụ thuộc vào những chính phủ nắm quyền. Từ năm 2004 đến năm 2012, Tổng thống Brazil, Luiz Inacio Lula da Silva, và chính quyền kế nhiệm do bà Dilma Rousseff lãnh đạo, đã có nhiều nỗ lực chống lại nạn phá rừng. Ghi nhận từ Tổ chức Amazon Monitoring cho thấy, hoạt động phá rừng tại Brazil giảm 84% trong giai đoạn từ 2010 đến 2014, một thành tích đáng ngưỡng mộ ngay cả khi so sánh với bất kỳ quốc gia nào khác.

Bãi khai thác vàng trái phép mọc lên như nấm tại Amazon. Ảnh: EURACTIV

Nhưng sau đó, tiến trình đã bị đảo ngược dưới sự thời Tổng thống cực hữu Jair Bolsonaro. Việc khai thác tài nguyên và trồng trọt trên đất rừng một cách bất hợp pháp đã gia tăng chóng mặt khi nguồn ngân sách cho các cơ quan môi trường bị cắt giảm và nhiều biện pháp bảo vệ bị dỡ bỏ. Chỉ trong 3 năm ông Bolsonaro lãnh đạo đất nước, một diện tích rừng lớn hơn cả nước Bỉ đã bị chuyển đổi thành đất nông nghiệp hay những khu mỏ.

Khi trở lại nắm quyền vào tháng 1 năm nay, Tổng thống Lula đã hứa sẽ chấm dứt nạn phá rừng ở Amazon. Một trong các quyết định đầu tiên ở nhiệm kỳ mới của ông Lula là khôi phục quyền hạn của Viện Môi trường và Tài nguyên thiên nhiên tái tạo Brazil (Ibama). Đây là cơ quan bảo vệ môi trường chuyên trách của chính phủ, để chống lại nạn phá rừng bất hợp pháp, nhưng đã bị làm suy yếu dưới thời ông Bolsonaro.

Tổng thống Lula cũng hủy bỏ một chính sách khuyến khích khai khoáng trên các vùng đất được bảo vệ của người bản địa do người tiền nhiệm ban hành. Bên cạnh đó, ông đã giải phóng Quỹ Amazon trị giá hàng tỷ USD do Na Uy và Đức tài trợ để hỗ trợ các dự án bền vững, củng cố cam kết chấm dứt nạn phá rừng ở Amazon.

Tất nhiên, hành trình "giải cứu Amazon" còn nhiều chông gai, minh chứng là diện tích rừng bị tàn phá vẫn tăng lên vào tháng 2 và tháng 3 so với cùng kỳ năm ngoái. Nhưng có thể lạc quan rằng "gió sẽ đảo chiều", bởi cuộc chiến chống biến đổi khí hậu - đặc biệt là chống nạn phá rừng - đang được xem là ưu tiên cao nhất đối với chính phủ của Tổng thống Lula.

Trong phát biểu mới đây, ông Lula tuyên bố sẽ tiếp tục tăng cường nhân lực cho cơ quan chấp pháp để xử lý và trừng phạt các hoạt động khai thác vàng, khai thác gỗ và trồng trọt trái phép tại Amazon. Ông cũng sẽ thành lập một bộ dành cho người bản địa để những cộng đồng bị ảnh hưởng nhiều nhất "có cơ hội nói lên tiếng nói của riêng họ".

Trên bình diện quốc tế, ông Lula đang vận động để Hội nghị khí hậu COP30 diễn ra năm 2025 được tổ chức ở Brazil, ngay tại khu vực Amazon, nhằm giúp thế giới thực sự hiểu được tầm quan trọng của khu rừng với hành tinh này. Và khi Brazil chủ trì cuộc họp G20 vào năm 2024, khí hậu cũng sẽ là ưu tiên hàng đầu trong chương trình nghị sự. Những lời hứa về tài chính khí hậu trị giá 100 tỷ USD cần được làm rõ bởi ông Lula cho rằng, các quốc gia giàu có phải thực hiện những cam kết của họ từ COP15 tại Copenhagen.

"Sẽ không có an ninh khí hậu cho thế giới nếu không có một Amazon được bảo vệ. Brazil sẽ làm bất cứ điều gì cần thiết để không còn nạn phá rừng và suy thoái quần xã sinh vật", Tổng thống Lula nhấn mạnh.

Bước khởi đầu của hành trình trở lại quỹ đạo phát triển Sau chiến thắng sít sao trong cuộc bầu cử vòng 2 diễn ra hồi cuối tháng 10/2022, Tổng thống đắc cử Brazil Luiz Inacio Lula da Silva đã chính thức nhậm chức ngày 1/1 trong buổi lễ được tổ chức tại thủ đô Brasilia với sự tham gia của nhiều lãnh đạo các nước Mỹ Latinh và đại diện nhiều nước khác trên...

Bạn thấy bài viết này có hữu ích không?

Có

Không

Tin liên quan

Xem thêm Share

Xem nhiều

Tang lễ Giáo hoàng Francis: Mộ phần đơn giản và thánh đường không ngủ01:37

Giáo hoàng Francis về với thánh đường Vatican lần cuối09:39

Tiết lộ chiến đấu cơ tàng hình tối tân của Mỹ, uy lực số 1 thế giới17:39

Vị thế nước Đức cho an ninh châu Âu08:52

Houthi lại bắn hạ MQ-9, Mỹ tập kích Yemen dồn dập08:25

Tổng thống Putin ca ngợi tỉ phú Musk08:48

Yêu sách mới của Israel tại Gaza08:11

Bác sĩ kể lại giờ phút cuối và điều tiếc nuối của Giáo hoàng Francis09:47

Thế giới vừa đạt thỏa thuận bước ngoặt cho phép ứng phó đại dịch tương lai09:40

Hàng hóa trên sàn Temu, Shein bớt rẻ với người Mỹ vì thuế quan08:54

Cảnh sát rô bốt AI của Thái Lan lần đầu làm nhiệm vụ07:03

Tiêu điểm

Tin đang nóng

Tin mới nhất

Xung đột Nga - Ukraine: Tổng thống Putin tái khẳng định sẵn sàng đàm phán

13:26:59 27/04/2025

Trong cuộc gặp kéo dài 3 giờ tại thủ đô Moskva của Nga được một trợ lý của Điện Kremlin mô tả là mang tính xây dựng này, ông Putin và ông Witkoff cũng đã thảo luận về khả năng đàm phán trực tiếp giữa Nga và Ukraine.

Ấn Độ, Pakistan leo thang căng thẳng sau vụ tấn công đẫm máu ở Kashmir

13:20:20 27/04/2025

Bộ trưởng Tài nguyên Ấn Độ CR Patil tuyên bố nước này sẽ hành động để đảm bảo không một giọt nước nào từ hệ thống sông chảy vào Pakistan sau khi đình chỉ Hiệp ước Indus Water

Tổng thống Estonia tiết lộ nội dung trao đổi riêng với Tổng thống Trump về vấn đề Ukraine

13:18:27 27/04/2025

Liên quan đến cuộc gặp giữa hai nhà lãnh đạo Mỹ và Ukraine, theo hãng tin Bloomberg, Tổng thống Zelensky đã ca ngợi tiềm năng của hòa bình đáng tin cậy và lâu dài sau cuộc nói chuyện với Tổng thống Mỹ Donald Trump tại Vatican.

Google, Intel ra 'tối hậu thư' cho nhân viên làm việc từ xa

09:35:31 27/04/2025

Hai ông lớn công nghệ Mỹ - Google và Intel yêu cầu nhân viên có mặt ít nhất 3-4 ngày tại văn phòng vì hành động này là cần thiết .

Ông Tập Cận Bình kêu gọi tự chủ trong phát triển AI giữa lúc cạnh tranh Mỹ

08:44:48 27/04/2025

Chủ tịch nước Trung Quốc Tập Cận Bình đã cam kết tự lực và tự cường để phát triển trí tuệ nhân tạo (AI) nội địa trong bối cảnh nước này đang cạnh tranh với Mỹ để giành vị trí thống trị trong lĩnh vực AI.

Nga mất kiểm soát vệ tinh trong chương trình vũ khí hạt nhân diệt vệ tinh?

08:13:17 27/04/2025

Vệ tinh Cosmos 2553 được Nga phóng lên vài tuần trước khi tiến hành chiến dịch quân sự ở Ukraine vào năm 2022 đã trải qua nhiều đợt quay bất thường trong suốt năm qua.

Tổng thống Trump đến Rome dự tang lễ Giáo hoàng Francis

08:10:31 27/04/2025

Hôm 25.4, trong chuyến công du nước ngoài đầu tiên của nhiệm kỳ 2, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã đến Rome dự tang lễ Giáo hoàng Francis và gặp gỡ các nguyên thủ quốc gia khác.

Người được ông Trump đề cử lãnh đạo NASA từng bị bắt vì gian lận

07:24:41 27/04/2025

Theo các hồ sơ chính phủ và tòa án Mỹ, ông Jared Isaacman người được Tổng thống Mỹ Donald Trump đề cử vào vị trí lãnh đạo Cơ quan Hàng không và Vũ trụ Mỹ (NASA), từng bị bắt về cáo buộc gian lận.

Trung Quốc đồng ý chia sẻ mẫu đá mặt trăng với Mỹ và 5 nước khác

07:22:07 27/04/2025

Tờ South China Morning Post đưa tin Cục Vũ trụ quốc gia Trung Quốc (CNSA) vừa thông báo sẽ chia sẻ các mẫu đá mặt trăng với hai trường đại học tại Mỹ cùng viện và cơ quan vũ trụ ở 5 quốc gia khác.

Không có quà, ông Trump vẫn muốn mừng sinh nhật phu nhân thật lãng mạn

07:18:11 27/04/2025

Do lịch trình làm việc bận rộn, Tổng thống Mỹ Donald Trump buộc phải ăn mừng sinh nhật đệ nhất phu nhân Melania với bữa tối trên chuyên cơ Không lực Một.

Nhà Trắng có thêm sắc lệnh hành pháp

07:12:28 27/04/2025

Trước diễn biến trên, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Quách Gia Côn cảnh báo sắc lệnh của Mỹ vi phạm luật quốc tế và làm tổn hại các lợi ích của cộng đồng thế giới, theo Tân Hoa xã.

Thương chiến Mỹ - Trung đang hạ nhiệt?

07:09:41 27/04/2025

Hôm qua 25.4, nhiều hãng truyền thông loan tin Trung Quốc có thể miễn trừ thuế suất 125% đối với một số sản phẩm Mỹ giữa bối cảnh căng thẳng thương mại song phương dâng cao gần đây.