Lười tập thể dục, nguy cơ tử vong cao

Theo dõi VGT trên

Lười tập thể dục sẽ làm gia tăng đáng kể nguy cơ mắc các bệnh mãn tính và sớm tử vong.

Lười tập thể dục, nguy cơ tử vong cao - Hình 1

Ảnh minh họa.

Thông tin này được GS. Eva Jansson của Viện Karolinska cho biết tại khóa học liên quan đến phòng và điều trị các bệnh không lây nhiễm ở VN do Trường ĐH Y Hà Nội và Viện Karolinska tổ chức tại Hà Nội từ ngày 9-11.11.

Theo GS. Eva Jansson, hoạt động thể lực sẽ làm giảm các nguy cơ bệnh tim mạch, hô hấp, đái tháo đường, thừa cân béo phì, ung thư, bệnh về sức khỏe tâm thần…

Thống kê năm 2010 cho thấy, các bệnh không lây nhiễm đã tạo gánh nặng tiền của rất lớn cho xã hội. Có đến 75% số ca tử vong liên quan đến các bệnh không lây nhiễm, trong đó yếu tố nguy cơ chính là do người dân lười hoạt động thể lực.

Tại Việt Nam, tỷ lệ người mắc các bệnh không lây nhiễm ngày càng gia tăng nhanh chóng, kéo theo suy giảm nguồn lực sản xuất và tạo ra những khoản chi phí điều trị khổng lồ cho cá nhân, gia đình, xã hội.

Video đang HOT

Các bác sĩ khuyến cáo, mỗi người nên dành 30 phút/ngày và 150 phút/tuần để tập thể dục nâng cao sức khỏe sẽ làm giảm đáng kể nguy cơ mắc bệnh. Mọi người nên sử dụng cầu thang bộ nhiều hơn để tăng cường sức khỏe thay vì đi thang máy.

Theo Lao Động

Điều trị bệnh không lây nhiễm bằng hoạt động thể lực

Trường ĐH Y Hà Nội, Viện Karolinska (Thụy Điển) và Hiệp hội nghiên cứu hoạt động thể lực trong điều trị (Thụy Điển) đang phối hợp để cung cấp các bằng chứng khoa học về tác dụng của hoạt động thể lực trong phòng và điều trị bệnh không lây nhiễm.

Dự án nghiên cứu này có tên "Hoạt động thể lực trong phòng chống và điều trị bệnh không lây nhiễm tại Việt Nam" với mục đích hỗ trợ hệ thống chăm sóc sức khỏe y tế và nâng cao sức khỏe cộng đồng. Đây là dự án do SIDA tài trợ cho ĐH Y Hà Nội phối hợp cùng với Viện đại học Karolinska (Thụy Điển) thực hiện tại Việt Nam. Dự án này đề xuất kế hoạch áp dụng phương pháp chữa bệnh bằng cách tập thể dục (không dùng thuốc) để chữa các bệnh về tim mạch, huyết áp, đột quỵ, tiểu đường, béo phì... Những bệnh này được coi là gánh nặng đối với xã hội và đang phổ biến ở Việt Nam.

Để độc giả hiểu thêm về việc điều trị các bệnh không lây nhiễm bằng hoạt động thể lực, Dân trí đã có cuộc trao đổi với Bác sĩ Jill Taube, Chuyên gia về tâm thần học- Trưởng dự án Kê đơn hoạt động thể lực tại Stockholm, Thụy Điển

Bệnh không lây nhiễm hiện nay được coi là gánh nặng sức khỏe toàn cầu, một trong những lí do là bởi mọi người không coi trọng việc vận động thể lực. Bà có thể giải thích tác dụng của hoạt động thể lực và tầm quan trọng của hoạt động thể lực trong cuộc sống của chúng ta?

Bác sĩ Jill Taube: Tác dụng của vận động thể lực là vô giá và không thể đo đếm. Mọi bộ phận trong cơ thể chúng ta đều cần hoạt động thể lực. Báo cáo của WHO năm 2010 chỉ ra rằng thiếu vận động thể lực đứng thứ 4 trong những nguyên nhân dẫn đến tử vong trên thế giới. (Huyết áp cao, hút thuốc, đường huyết cao là 3 nguyên nhân đứng đầu). Hoạt động thể lực có tác dụng trực tiếp một cách tích cực đối với các bệnh như huyết áp cao và đường huyết cao. Bệnh tim mạch, huyết áp cao, béo phì, tiểu đường, các bệnh về thần kinh và thậm chí một số bệnh ung thư được chứng minh có liên quan đến sự thiếu hoạt động thể lực.

Cần hiểu điều này thế nào? Một điều đơn giản là điều kiện sống của chúng ta thay đổi chóng mặt nhưng cơ thể chúng ta thì không!

Điều trị bệnh không lây nhiễm bằng hoạt động thể lực - Hình 1

Bác sĩ Jill Taube (áo đỏ) - chuyên gia về tâm thần học Thụy Điển

Chúng ta có thể thấy sự thiếu thông tin về hoạt động thể lực và kê đơn hoạt động thể lực đối với hầu hết người dân Việt Nam, thậm chí đối với cả các bác sĩ và cán bộ y tế. Xin bà giải thích về khái niệm hoạt động thể lực và điều gì khiến kê đơn hoạt động thể lực hơn hẳn các phương pháp khác trong việc phòng tránh và điều trị bệnh không lây nhiễm?

Thiếu hoạt động thể lực còn bao gồm những hành vi gây nguy hại đến sức khỏe khác như hút thuốc, ăn kiêng không lành mạnh và uống rượu bia, đây là những nguyên nhân chủ yếu gây ra bệnh không lây nhiễm. Kê đơn hoạt động thể lực là biện pháp điều trị duy nhất trong trường hợp này.

Xin lưu ý rằng phương pháp này dành cho lĩnh vực chăm sóc sức khỏe và tăng cường hoạt động thể lực trong cộng đồng là mục tiêu của các chính sách y tế công cộng. Phương pháp được sử dụng và được thiết kế ở Thụy Điển cũng là "bằng chứng dựa trên y học" và được xác nhận bởi Hội đồng quốc gia về Y tế và Phúc lợi với các hướng dẫn cho các chuyên gia chăm sóc sức khỏe trong cả nước.

Chúng ta đều hiểu là sẽ phải mất một thời gian dài đến khi xã hội Việt Nam có thể hưởng những lợi ích từ dự án này. Tuy nhiên, bà có thể nêu những khó khăn và kinh nghiệm từ dự án tương tự tại Thụy Điển?

Ở Thụy Điển, kê đơn hoạt động thể lực là một chuyển biến nổi bật nên cần thực hiện sự thay đổi về chính sách. Với hàng loạt hành động, chiến dịch và cách thức tiến hành, phương pháp này đã được đưa vào sử dụng hơn 10 năm. Ở Thụy Điển, địa phương chịu trách nhiệm về việc chăm sóc sức khỏe người dân, họ hầu như hoạt động độc lập và được quyền quyết định áp dụng các phương pháp điều trị nào trong chăm sóc sức khỏe. Do vậy, có rất nhiều phương pháp và kinh nghiệm khác nhau.

Theo ý kiến của tôi, các bạn nên chú ý đến yếu tố thời gian. Sự thay đổi cần thời gian và sử dụng mô hình có sẵn có thể giúp ích. Một mô hình có tên gọi là "Các bước thay đổi" đã rất thành công tại Thụy Điển, nơi tôi làm việc.

Một kinh nghiệm là không nên đưa hoạt động thể lực vào hệ thống chăm sóc sức khỏe tổng quát, thay vào đó hãy tiến hành trên nền tảng dự án. Một lời khuyên của tôi là các bạn nên bắt đầu công việc càng sớm càng tốt để có thể lên kế hoạch và tiến hành đánh giá.

Xin cảm ơn bà!

Hoạt động thể lực là thuốc Theo đánh giá của các chuyên gia tham gia đề án thì một lợi ích của hoạt động thể lực được xem như một phương pháp điều trị bệnh là hoạt động thể lực làm bệnh nhân cảm thấy chủ động trong việc điều trị của họ và khuyến khích họ có trách nhiệm đối với chính sức khỏe của bản thân. Kê đơn hoạt động thể lực được sử dụng đầu tiên tại Thụy Sỹ nhằm tăng cường sự tham gia tập luyện thể dục của người dân. Với cách thức này, bệnh nhân nhận được một đơn gồm những bài tập thể lực được cá nhân hóa cho chính họ hoặc cho một nhóm để phục vụ cho việc chữa bệnh. Việc sử dụng phương pháp này đã phát triển rộng những năm gần đây và được áp dụng cho tất cả các tỉnh thành tại Thụy Điển vào năm 2009. Hoạt động thể lực cũng được chứng minh là phát huy tác dụng dự phòng và giảm nhẹ triệu chứng trong một số bệnh,bao gồm đái tháo đường, béo phì, hội chứng chuyển hóa (tăng lipid máu, đường máu, huyết áp và vòng bụng), bệnh lý tim mạch, loãng xương, đau lưng, đau khớp, rối loạn lo âu và trầm cảm. Các nghiên cứu khoa học đã chỉ ra rằng việc tập luyện 10 phút mỗi ngày còn làm giảm nguy mắc bệnh ung thư vú, ung thư ruột kết... Ngoài tác dụng phòng ngừa, hoạt động thể lực còn có tác dụng trong điều trị đặc biệt đối với các bệnh không lây nhiễm. Với người mắc tiểu đường, béo phì, tim mạch, huyết áp, hoạt động thể lực theo đúng bài tập và liều lượng do bác sĩ kê đơn sẽ giúp họ duy trì sức khỏe mà không cần sử dụng thêm bất cứ loại thuốc nào. Kê đơn hoạt động thể lực được áp dụng rộng rãi tại các nước phát triển trong đó có Thụy Điển. Với thông điệp "Hoạt động thể lực là thuốc", tại các bệnh viện và trung tâm chăm sóc sức khỏe cấp cơ sở ở Thụy Điển, bệnh nhân được kê đơn và giới thiệu tới những trung tâm thể thao để tập luyện theo đơn. Bệnh nhân được hướng dần về cách thức và cường độ hoạt động thể lực để chữa bệnh hiệu quả.

Theo Dân Trí

Bạn thấy bài viết này có hữu ích không?
Có;
Không

Tin liên quan

Tiêu điểm

Nạn nhân vụ cháy quán cà phê ở Hà Nội nguy cơ nặng lên, phải chuyển việnNạn nhân vụ cháy quán cà phê ở Hà Nội nguy cơ nặng lên, phải chuyển viện
09:16:29 20/12/2024
Cô gái trẻ ở Hà Nội thủng mũi, lộ chỉ chi chítCô gái trẻ ở Hà Nội thủng mũi, lộ chỉ chi chít
21:33:24 20/12/2024
Bệnh viện ngày càng đông người mắc loại ung thư liên quan ô nhiễmBệnh viện ngày càng đông người mắc loại ung thư liên quan ô nhiễm
08:56:40 20/12/2024
Hà Nội: Gia tăng số trẻ nhập viện vì sởi, nhiều trẻ biến chứng nặngHà Nội: Gia tăng số trẻ nhập viện vì sởi, nhiều trẻ biến chứng nặng
17:29:11 20/12/2024
Tiêm mỡ nhân tạo ở Hồng Kông, nữ Việt kiều phải mổ ngực biến dạng nặng nềTiêm mỡ nhân tạo ở Hồng Kông, nữ Việt kiều phải mổ ngực biến dạng nặng nề
20:04:01 20/12/2024
Điều ước Giáng sinh của những em bé chỉ mong sớm được về nhà, cho mẹ đỡ cựcĐiều ước Giáng sinh của những em bé chỉ mong sớm được về nhà, cho mẹ đỡ cực
12:43:05 21/12/2024
Bác sĩ rút ra búi chỉ trong mũi người phụ nữ từng đi làm đẹp tại spaBác sĩ rút ra búi chỉ trong mũi người phụ nữ từng đi làm đẹp tại spa
16:23:46 20/12/2024
Những điều bạn cần biết khi ăn gừngNhững điều bạn cần biết khi ăn gừng
16:24:58 20/12/2024

Tin đang nóng

Sốc: Hỏa hoạn thiêu rụi nơi tài tử Nam Joo Hyuk đang quay phimSốc: Hỏa hoạn thiêu rụi nơi tài tử Nam Joo Hyuk đang quay phim
17:02:28 21/12/2024
Rúng động vùng quê khi 2 thiếu niên nghiện game giết ngườiRúng động vùng quê khi 2 thiếu niên nghiện game giết người
19:21:28 21/12/2024
Mẹ vợ bị con rể bán hết tài sản, U60 cay đắng ra phòng trọ 10m2 sống: Bật khóc khi nhìn thấy một thứMẹ vợ bị con rể bán hết tài sản, U60 cay đắng ra phòng trọ 10m2 sống: Bật khóc khi nhìn thấy một thứ
20:02:16 21/12/2024
Những sao Việt đổ vỡ tình cảm trong năm 2024Những sao Việt đổ vỡ tình cảm trong năm 2024
16:37:38 21/12/2024
Dương Mịch mặt biến sắc, nhịn nhục trước hàng triệu khán giả sau khi nghe xong 1 câu nóiDương Mịch mặt biến sắc, nhịn nhục trước hàng triệu khán giả sau khi nghe xong 1 câu nói
19:39:45 21/12/2024
Sao Việt 21/12: Midu tận hưởng bình yên bên chồng đại giaSao Việt 21/12: Midu tận hưởng bình yên bên chồng đại gia
16:16:45 21/12/2024
Hoa hậu Tiểu Vy hơn thua với Kỳ Duyên trước mặt Trấn Thành, nam đạo diễn nói 1 câu liền im thítHoa hậu Tiểu Vy hơn thua với Kỳ Duyên trước mặt Trấn Thành, nam đạo diễn nói 1 câu liền im thít
19:48:09 21/12/2024
Bức ảnh trước khi nổi tiếng khiến mỹ nhân 9x xấu hổ đến mức muốn vứt bỏBức ảnh trước khi nổi tiếng khiến mỹ nhân 9x xấu hổ đến mức muốn vứt bỏ
18:02:04 21/12/2024

Tin mới nhất

Nhiều bệnh nhân ung thư sống thêm 10-20 năm

Nhiều bệnh nhân ung thư sống thêm 10-20 năm

12:39:12 21/12/2024
Ung thư là bệnh lý ác tính nhưng cơ hội điều trị khỏi, kéo dài thời gian sống phụ thuộc vào nhiều yếu tố trong đó có giai đoạn bệnh.
Ba không trước khi massage

Ba không trước khi massage

12:32:20 21/12/2024
Massage thúc đẩy tuần hoàn, đẩy dịch của cơ thể đi khắp nơi, đào thải lượng chất lỏng dư thừa nhanh hơn. Bạn sẽ ở trong trạng thái thư giãn sâu, hạ huyết áp, giảm mức độ hormone gây căng thẳng, tăng các hormone hưng phấn.
Lợi ích khó ngờ từ việc điều chỉnh kiểu đi bộ khác thông thường

Lợi ích khó ngờ từ việc điều chỉnh kiểu đi bộ khác thông thường

12:30:29 21/12/2024
Chỉ với 10 phút đi bộ mỗi ngày với một số thay đổi, bạn sẽ có thêm nhiều lợi ích sức khỏe, giúp giảm nguy cơ mắc một số bệnh về tim mạch, đột quỵ và ung thư.
Cà phê có thực sự tốt cho sức khỏe tim mạch?

Cà phê có thực sự tốt cho sức khỏe tim mạch?

12:20:34 21/12/2024
Cà phê lâu nay được cho là có tác dụng giảm mệt mỏi, tăng tỉnh táo và giảm nguy cơ mắc các bệnh tim mạch. Sự thật có phải vậy?
Hiểm họa từ đốt than sưởi ấm: Người dân cần lưu ý gì?

Hiểm họa từ đốt than sưởi ấm: Người dân cần lưu ý gì?

12:09:34 21/12/2024
Người dân được khuyến nghị tránh đốt than trong phòng kín, ưu tiên các phương pháp sưởi an toàn như máy sưởi điện và nâng cao nhận thức để bảo vệ sức khỏe cộng đồng.
Tăng mạnh tỷ lệ mắc căn bệnh "thời đại số", ảnh hưởng sức khỏe nghiêm trọng

Tăng mạnh tỷ lệ mắc căn bệnh "thời đại số", ảnh hưởng sức khỏe nghiêm trọng

22:15:15 20/12/2024
Chỉ trong 1 năm, các cơ sở y tế lớn như Bệnh viện Đại học Y Dược TPHCM, Bệnh viện Chợ Rẫy đã tiếp nhận hơn 15.000 ca điều trị liên quan đến căn bệnh này.
Bệnh nhân 15 tuổi dập nát một bàn tay do chơi pháo tự chế

Bệnh nhân 15 tuổi dập nát một bàn tay do chơi pháo tự chế

21:05:55 20/12/2024
Ngày 20/12, Bệnh viện chuyên khoa Sản - Nhi tỉnh Sóc Trăng đã tiếp nhận bệnh nhân P. (15 tuổi, ngụ huyện Mỹ Xuyên, tỉnh Sóc Trăng) bị dập nát bàn tay do chơi pháo tự chế.
Kinh tế Mỹ tiếp tục khởi sắc

Kinh tế Mỹ tiếp tục khởi sắc

20:37:13 20/12/2024
Cùng ngày, báo cáo của Bộ Lao động Mỹ cho biết số lượng đơn xin trợ cấp thất nghiệp mới giảm mạnh hơn dự kiến trong tuần trước, gần như đảo ngược mức tăng của hai tuần trước đó, cho thấy thị trường lao động đang tiếp tục chậm lại.
Nam Phi ra cảnh báo về bệnh rubella sau khi ghi nhận hơn 10.000 ca mắc

Nam Phi ra cảnh báo về bệnh rubella sau khi ghi nhận hơn 10.000 ca mắc

20:35:36 20/12/2024
Bộ trên lưu ý mặc dù là một bệnh loại nhẹ và có thể tự khỏi ở trẻ em, song nguy cơ lây lan của rubella vẫn cao, đặc biệt là ở những người chưa được tiêm vaccine hoặc chưa từng tiếp xúc với virus gây bệnh.
Những điều nên và không nên làm khi có người bị đột quỵ

Những điều nên và không nên làm khi có người bị đột quỵ

19:56:40 20/12/2024
Khi thấy người bị đột quỵ đầu tiên phải gọi cấp cứu ngay lập tức, không tự ý sơ cứu và cho uống bất cứ thuốc gì.
Gia tăng số ca đột quỵ trong mùa đông lạnh, nguyên nhân và cách phòng tránh

Gia tăng số ca đột quỵ trong mùa đông lạnh, nguyên nhân và cách phòng tránh

17:29:41 20/12/2024
Cả hai trường hợp đều là những người bệnh còn khá trẻ, không có bệnh lý nền. Tai biến xảy ra sau khi tiếp xúc với lạnh đột ngột, để lại hậu quả nặng nề và đe dọa tính mạng. Những trường hợp này có thể tránh được nếu biết cách phòng ngừa...
Ung thư cổ tử cung là loại ung thư phổ biến thứ 3 ở phụ nữ từ 15-44 tuổi

Ung thư cổ tử cung là loại ung thư phổ biến thứ 3 ở phụ nữ từ 15-44 tuổi

17:28:14 20/12/2024
Còn tại Việt Nam, HPV gây ra hơn 4.000 ca ung thư cổ tử cung mới và hơn 2.000 ca tử vong mỗi năm. Ung thư cổ tử cung là loại ung thư phổ biến thứ 3 ở phụ nữ trong độ tuổi từ 15-44.

Có thể bạn quan tâm

Cụ ông 86 tuổi kết hôn lần 4 với vợ 36 tuổi, dân mạng mỉa mai

Cụ ông 86 tuổi kết hôn lần 4 với vợ 36 tuổi, dân mạng mỉa mai

Netizen

23:44:37 21/12/2024
Trên nhiều nền tảng mạng xã hội, nhà thư pháp nổi tiếng bị chê mai là trâu già gặm cỏ non vì kết hôn với cô gái kém mình 50 tuổi.
Ồn ào sau chia tay của cặp diễn viên phim 'Nhà bà Nữ'

Ồn ào sau chia tay của cặp diễn viên phim 'Nhà bà Nữ'

Sao việt

23:29:38 21/12/2024
Chia tay sau 1 năm làm đám cưới, Phương Lan - Phan Đạt khiến khán giả chú ý khi có những chia sẻ về cuộc sống hôn nhân không như mơ.
When the Phone Rings tập 8: Cặp chính có cảnh chung giường cực ngọt, tổng tài bất ngờ gặp biến căng

When the Phone Rings tập 8: Cặp chính có cảnh chung giường cực ngọt, tổng tài bất ngờ gặp biến căng

Phim châu á

23:22:42 21/12/2024
Trong khi tình cảm của cặp đôi chính ngày càng tốt đẹp thì mối quan hệ cha con của Baek Sa Eon lại là sự căng thẳng leo thang.
Sao nữ chiếm spotlight của Ngọc Trinh ở Chị Dâu: Nữ hoàng phòng vé, từng bị chôn vùi vì tin đồn ác ý

Sao nữ chiếm spotlight của Ngọc Trinh ở Chị Dâu: Nữ hoàng phòng vé, từng bị chôn vùi vì tin đồn ác ý

Hậu trường phim

23:17:33 21/12/2024
Lê Khánh từng chia sẻ, sau khi đóng phim Cô dâu đại chiến, cô bị vướng tin đồn hét cát xê nên công việc ảnh hưởng rất nhiều.
'Snow White': Khi Bạch Tuyết nói 'không' với sợ hãi

'Snow White': Khi Bạch Tuyết nói 'không' với sợ hãi

Phim âu mỹ

23:00:10 21/12/2024
Khác với những phiên bản Snow White từng gắn liền với tuổi thơ hàng triệu khán giả trước đó, Rachel Zegler mang đến một Bạch Tuyết dũng cảm, mạnh mẽ và nói không với sợ hãi.
Anh tài Jun Phạm mang cả kho tàng dân gian vào MV mới

Anh tài Jun Phạm mang cả kho tàng dân gian vào MV mới

Nhạc việt

22:30:12 21/12/2024
Sau Anh Trai Vuợt Ngàn Chông Gai, nam ca sĩ Jun Phạm tiếp tục hành trình sáng tạo nghệ thuật từ những chất liệu văn hóa dân gian độc đáo.
"Công chúa" Park Shin Hye lấn át Jang Nara nhạt nhòa, bồ cũ Jisoo hóa nam thần trên thảm đỏ SBS Drama Awards 2024

"Công chúa" Park Shin Hye lấn át Jang Nara nhạt nhòa, bồ cũ Jisoo hóa nam thần trên thảm đỏ SBS Drama Awards 2024

Sao châu á

22:26:03 21/12/2024
Thảm đỏ SBS Drama Awards 2024 quy tụ cả dàn sao đình đám gồm Park Shin Hye, Honey Lee, Jang Nara, Kim Hye Yoon, Kim Nam Gil, Ahn Bo Hyun, BIBI...
Điều David Beckham không dám cho con gái Harper biết về cuộc đời mình

Điều David Beckham không dám cho con gái Harper biết về cuộc đời mình

Sao thể thao

22:03:50 21/12/2024
Beckham lo lắng Harper sẽ cảm thấy tồi tệ khi nghe những điều tiêu cực người khác nói về bố mình. Trong một phỏng vấn, David Beckam từng tiết lộ anh rất lo lắng khi con gái út - Harper Beckam xem bộ phim tài liệu này.
Không nhận ra Trung Ruồi - Lý 'toét' của Độc đạo'

Không nhận ra Trung Ruồi - Lý 'toét' của Độc đạo'

Tv show

22:03:08 21/12/2024
Trung Ruồi khác lạ không nhận ra khi cùng con gái hoá trang diễn tuồng cổ trong chương trình Cha con vạn dặm .
Chuyện chưa kể về ca khúc Giáng sinh bất hủ 'Last Christmas' của George Michael

Chuyện chưa kể về ca khúc Giáng sinh bất hủ 'Last Christmas' của George Michael

Sao âu mỹ

21:47:01 21/12/2024
Ca khúc Last Christmas do George Michael sáng tác, ra mắt vào Giáng sinh năm 1984, nhanh chóng vào vị trí đầu bảng xếp hạng âm nhạc ở Anh.
'Huyền thoại nhạc disco' Boney M: 'Đến Việt Nam là một phép màu'

'Huyền thoại nhạc disco' Boney M: 'Đến Việt Nam là một phép màu'

Nhạc quốc tế

21:25:19 21/12/2024
Để chuẩn bị cho đêm nhạc Dalat Spring Concert diễn ra tại Đà Lạt tối 21.12, các nghệ sĩ Liz Mitchell, Joy Band và Samantha Fox đã có mặt trước một ngày, dành thời gian nghỉ ngơi, khám phá.