Lừa đảo trực tuyến lại biến tấu

Giao tiếp thông qua mạng xã hội ngày càng trở nên đơn giản và tiện ích, nhưng ẩn chứa trong đó là những cạm bẫy lừa đảo mà bất cứ ai cũng có thể trở thành nạn nhân.

Mua đồ cũ cũng bị lừa

N.T.A, sinh viên của một trường đại học tại TP.Thủ Đức (TP.HCM), là một trong những nạn nhân mới đây dính phải cạm bẫy khi mua đồ cũ trên mạng. Đang học năm cuối, chưa có nguồn thu nhập ổn định, N.T.A phải tính toán kỹ lưỡng những khoản chi tiêu mua sắm. Mới đây, khi thấy một bài đăng bán đồ cũ trên hội nhóm Facebook có tên “Ở ghép TP.HCM 24/7″, A. rất mừng vì có thể mua được 2 sản phẩm gia dụng giá rẻ là gương và bếp điện với tổng giá trị chưa tới 250.000 đồng.

Tái diễn tình trạng dụ dỗ săn tìm “đổ thạch” để lừa đảo. ẢNH: CHONGLUADAO.VN

Khi A. liên hệ hỏi thông tin, người đăng bài còn tỏ ra vui mừng vì người mua và người bán “hữu duyên ở rất gần nhau nên tiện trao đổi”.

Tiếp theo, người này thành thạo sử dụng chiêu trò đánh vào tâm lý khi báo rằng “mọi người hỏi mua nhiều”, và yêu cầu A. cọc trước 40.000 đồng để xóa bài, miễn tiếp khách khác. Thiếu sự đề phòng, A. nhanh chóng chuyển tiền, để rồi sau đó bị kẻ lừa đảo chặn mọi liên lạc. Có thể với nhiều người, 40.000 đồng là số tiền nhỏ nhưng với sinh viên đang trọ học như A. thì có thể bằng 2 bữa ăn trong những ngày cuối tháng.

Không non nớt như cô sinh viên nói trên, nhưng ông N.H.Q, 62 tuổi, đã về hưu cũng bị lừa khi mua hàng thanh lý qua mạng. Ông Q. kể ông có thú vui chơi pickleball mỗi ngày và có nhu cầu mua vợt khác để thay thế cây vợt cũ đã xuống cấp. Lướt mạng xã hội, ông thấy một tài khoản tên B.M đăng bán lại cây vợt Joola 3S còn khá mới. “Cây vợt này nếu mua mới phải tốn 4 – 5 triệu đồng, tôi về hưu rồi đâu còn thu nhập nhiều để mua hàng xa xỉ nên chỉ tìm mua vợt đã qua sử dụng. Người rao bán nói là được tặng nhưng không có nhu cầu sử dụng, nên bán lại chỉ vài trăm ngàn đồng. Khi tôi nhắn tin thì người bán chốt với tôi giá 995.000 đồng, nhưng vì có nhiều người muốn mua nên chỉ giữ lại cho ai đặt cọc trước. Tôi tin tưởng nên đặt cọc 50%, đâu ngờ sau đó tài khoản này chặn liên lạc và không giao hàng. Vài ngày sau, tôi lại thấy bài đăng tương tự và mẫu vợt này tiếp tục được rao bán với thủ đoạn cũ, chỉ khác là tài khoản người bán đã thay đổi”.

Tái diễn lừa đảo “đổ thạch”

“Đổ thạch” là hình thức mua các khối đá thô, sau đó dùng dụng cụ chuyên dụng để cắt, mài, đánh bóng nhằm tìm kiếm các loại đá quý, khoáng sản bên trong. Hình thức này được quảng cáo rầm rộ trên mạng xã hội, đặc biệt là Facebook, TikTok, với những lời hứa hẹn về viễn cảnh tìm được đá quý có giá trị cao, thậm chí đổi đời. Mới đây, Công an Hà Nội tiếp nhận trình báo của 1 phụ nữ trú tại Long Biên về việc bị lừa đảo khi tham gia “đổ thạch” trên mạng xã hội. Theo nạn nhân, trong quá trình tham gia đã bị các đối tượng lừa mất số tiền khoảng 2,2 tỉ đồng.

Vợt Joola 3S chính hãng có giá từ 4 – 5 triệu đồng nhưng nhiều đối tượng rao bán chỉ với giá vài trăm ngàn đồng qua mạng. ẢNH: KHANG KA

Theo các chuyên gia an ninh mạng, trước đây, cơ quan chức năng đã phát hiện và truy bắt nhiều đối tượng lừa đảo bằng chiêu trò “đổ thạch”. Quá trình điều tra cho thấy các đối tượng lập nhiều fanpage có lượng lớn người theo dõi như “Búa Là Nổ”, “Búa đá tìm ngọc”… Trong đó, nhóm lừa đảo tổ chức livestream rầm rộ, quảng bá các cục đất, đá “chứa đá quý bên trong”. Trong các buổi phát trực tiếp, nhóm tạo tình huống giả có người mua trúng đá quý giá trị cao và sẽ được nhóm mua lại với giá hấp dẫn, nhằm đánh vào lòng tham của người xem. Tuy nhiên, thực tế các cục “đổ thạch” đều là đất, đá thông thường, không chứa đá quý. Sau khi người bị hại chuyển tiền mua, nhóm này tiến hành đập đá và đương nhiên là sẽ không có đá quý nào bên trong.

Trao đổi với PV Thanh Niên, một chuyên gia an ninh mạng nhận định: “Trên thực tế, nhóm lừa đảo thường sử dụng những chiêu trò tinh vi để dụ dỗ nạn nhân như quảng cáo những khối đá thô là đá quý hiếm, có giá trị cao đồng thời livestream dàn dựng các buổi “đổ thạch” với những màn “khui đá” ngoạn mục, tìm thấy đá quý có giá trị lớn để tạo lòng tin cho người xem. Ngoài ra, chúng tạo các nhóm kín trên mạng xã hội để chia sẻ thông tin, hình ảnh về việc “đổ thạch” thành công, tạo hiệu ứng đám đông, kích thích lòng tham của nạn nhân. Khi thấy con mồi rơi vào bẫy, các đối tượng sẽ yêu cầu chuyển tiền đặt cọc để mua đá thô hoặc tham gia các buổi “đổ thạch” trực tuyến. Sau khi nhận được tiền, các đối tượng sẽ biến mất hoặc đưa ra những lý do để trì hoãn giao hàng hoặc hoàn tiền. Với chiêu trò tinh vi này, nhiều người đã mất tiền oan khi tham gia trò chơi “đổ thạch”. Số tiền bị lừa đảo có thể lên đến hàng chục, hàng trăm triệu đồng. Ngoài thiệt hại về tài chính, nhiều nạn nhân còn bị ảnh hưởng tâm lý, mất niềm tin vào các giao dịch trực tuyến”.

Đứng trước tình hình tái diễn lừa đảo trực tuyến qua hình thức săn tìm “đổ thạch”, cơ quan chức năng đã đưa ra nhiều cảnh báo: Để tránh mắc bẫy lừa trực tuyến, người dân cần nâng cao cảnh giác, không tin vào những lời quảng cáo, hứa hẹn về việc làm giàu nhanh chóng từ “đổ thạch”. Trước khi tham gia bất kỳ giao dịch trực tuyến nào, cần tìm hiểu kỹ thông tin về người bán, sản phẩm và các điều khoản giao dịch. Khi tham gia mạng xã hội, người dân cần nâng cao cảnh giác, đặc biệt không chuyển tiền cho người lạ khi chưa xác minh được thông tin. Không tham gia các nhóm kín, diễn đàn có dấu hiệu lừa đảo và báo cáo ngay cho cơ quan chức năng khi phát hiện các hành vi lừa đảo.

Bộ Công an liên tiếp cảnh báo công cụ AI lừa đảo

Trong mấy ngày gần đây, người sử dụng điện thoại liên tục nhận được tin nhắn cảnh báo của Bộ Công an về tình trạng sử dụng hình cảnh của cá nhân để chỉnh sửa, cắt ghép tạo nội dung nhạy cảm nhằm đe dọa tống tiền. Cụ thể, Bộ Công an cảnh báo: Khi nhận được các tin nhắn, cuộc gọi có nội dung đe dọa tống tiền, người dân không chuyển tiền khi bị đe dọa; Khi phát hiện dấu hiệu bị lừa đảo, cưỡng đoạt tài sản cần nhanh chóng trình báo cơ quan công an nơi gần nhất và phản ánh qua ứng dụng VNeID.

Ông Vũ Ngọc Sơn, Trưởng ban Công nghệ – Hiệp hội An ninh mạng quốc gia, chia sẻ: “Với sự phát triển của AI hiện nay thì hình ảnh là những dữ liệu rất giá trị. AI có thể cho biết một người là ai, sở thích thế nào, thường đi những đâu, thậm chí là quen với những ai chỉ thông qua các bức ảnh. Do vậy, việc thu thập ảnh và bán lại cho các công ty khai thác, sử dụng dữ liệu là khá phổ biến. Hậu quả trước mắt có thể người dùng sẽ nhận nhiều quảng cáo, bị làm phiền. Lâu dài có thể ảnh bị lợi dụng để phục vụ các mục đích khác như lừa đảo, tống tiền. Việc hay khoe hình ảnh cá nhân hay việc sử dụng các ứng dụng giải trí được cung cấp miễn phí trên mạng là nguồn gốc mang lại nguy cơ lộ lọt thông tin cá nhân. Trong kế hoạch sắp tới của hiệp hội, Deepfake AI là nội dung sẽ nghiên cứu kỹ và có cảnh báo đến cộng đồng. Đặc biệt là các ảnh/clip được tạo bằng Deepfake bị sử dụng với mục đích tống tiền”.