Loại ung thư hay gặp nhưng lại ‘vay mượn’ triệu chứng các bệnh phổ biến
Dù là bệnh ung thư hay gặp nhưngrất lại khó chẩn đoán và điều trị do triệu chứng ban đầu “vay mượn” của nhiều bệnh hô hấp, xoang mũi hay gặp.
Vòm họng là phần cao nhất của họng. Ung thư vòm họng là loại ung thư phổ biến nhất khu vực đầu – mặt – cổ. Đây là ung thư xảy ra ở vòm họng phía sau mũi. Bệnh khá phổ biến, đặc biệt ở các nước Đông Nam Á hoặc các nước châu Á do phong tục tập quán, ăn uống và nhiều nguyên nhân khác.
Tại Việt Nam, theo Globocan 2020, ung thư vòm họng đứng thứ 8/10 loại ung thư phổ biến nhất. Tổng số ca mắc mới là 6.040 người và số ca t.ử von.g là 3.706 người. Tỷ lệ mắc bệnh ở nam giới 8.1/100.000 dân cao hơn nữ giới 2.8/100.000 dân.
Yếu tố nguy cơ dẫn đến ung thư vòm họng
Ngoài yếu tố di truyền, chế độ ăn uống sinh hoạt cũng được liệt kê. Cụ thể, theo BSCK2 Nguyễn Ngọc Anh – Trưởng khoa Ung bướu và Y học hạt nhân (Bệnh viện Nhân dân 115), thực phẩm ăn có quá nhiều muối như cá muối, tương, cà, dưa muối và những chất mốc… chứa nitrosamine – chất gây ung thư, gây ra hiện tượng oxy hóa, là yếu tố nguy cơ gây ung thư vòm họng.
Ngoài ra, nguy cơ ung thư vòm họng còn đến từ thói quen hút thuố.c l.á, hút thuố.c lào, nhai trầu hoặc uống rượu bia nhiều gây kích thích, thay đổi môi trường miệng-họng, viêm niêm mạc, lâu ngày diễn tiến thành ung thư.
Những nguyên nhân khác như virus HPV trong vòm họng cũng có nguy cơ gây bệnh. Một số nghiên cứu cho thấy những người nhiễm virus Epsstein – Barr (EBV) thường có nguy cơ nhiễm ung thư vòm họng cao hơn.
Dấu hiệu bệnh mơ hồ, diễn biến âm thầm
Theo các bác sĩ Bệnh viện K, ung thư vòm họng xuất hiện ở mọi lứa tuổ.i nhưng phổ biến nhất là ở nam giới từ 40 – 60. Dù là căn bệnh ung thư hay gặp trong những năm gần đây nhưng ung thư vòm họng khó chẩn đoán và điều trị.
80% bệnh nhân được chẩn đoán muộn, khi bệnh đã ở giai đoạn III hoặc IV, vì khối u nằm ở sâu khó quan sát trực tiếp. Khi phát hiện được khối u đã lớn, xâm lấn rộng vì vậy tiên lượng rất xấu.
Video đang HOT
Phẫu thuật cho bệnh nhân ung thư tại Bệnh viện K. (Ảnh: BVCC)
Các dấu hiệu ban đầu của ung thư vòm họng vừa âm thầm, mơ hồ, thoáng qua, lại “vay mượn” triệu chứng của nhiều bệnh lý hô hấp, mũi xoang, nên rất khó phát hiện chính xác.
Triệu chứng hay gặp nhất là nghẹt mũi. Dấu hiệu này xuất hiện tăng dần, ban đầu người bệnh sẽ bị ngạt một bên mũi, ngạt từng lúc một và kèm theo triệu chứng xì mũi ra má.u, chả.y má.u cam. Tuy nhiên, nghẹt mũi thể hiện ở rất nhiều bệnh lý từ cảm cúm, viêm họng đến viêm mũi theo mùa.
Bệnh nhân cũng có triệu chứng chảy mũi mủ, ù tai, đau họng, nổi các hạch ở vùng cổ…
Một triệu chứng cảnh báo khác là đau đầu. Theo các bác sĩ Bệnh viện 103, thường bệnh nhân đau nửa đầu, từng cơn hoặc âm ỉ nhưng dùng các thuố.c giảm đau ít có tác dụng. Triệu chứng này dễ nhầm với các bệnh lý thần kinh và mạch má.u não.
Ngoài ra, theo bác sĩ Ngọc Anh, khi bệnh nhân nhức đầu, có thể các triệu chứng đã “rầm rộ”, ung thư đã xâm lấn lên sàn sọ và có thể đã lên não, bộc lộ bằng triệu chứng nhức đầu.
Dù thường bị nhầm lẫn với các triệu chứng các bệnh thông thường, nhưng theo khuyến cáo BS Bùi Quang Biểu, Khoa Xạ trị – Xạ phẫu Bệnh viện 108, một đặc điểm chung của bệnh ung thư vòm họng là các dấu hiệu thường xuất hiện ở một bên và nặng dần theo thời gian, sử dụng điều trị thuố.c vẫn không khỏi.
Để chẩn đoán phân biệt viêm amidan, viêm họng, ung thư vòm họng, bác sĩ Ngọc Anh khuyên bệnh nhân nên đến bác sĩ chuyên khoa về tai mũi họng.
Việc chẩn đoán bệnh được dựa vào các triệu chứng lâm sàng, soi vòm họng, khám hạch kết hợp với các xét nghiệm tế bào học, mô bệnh học tại vòm hoặc tại hạch. Tại Việt Nam, phần lớn các trường hợp ung thư vòm mũi họng được chẩn đoán ở giai đoạn muộn sau khi có triệu chứng đầu tiên từ 6 tháng đến 1 năm.
Khi được phát hiện ở giai đoạn đầu, tỷ lệ sống trên 5 năm của bệnh nhân ung thư vòm họng được cho là trên 70%. Thậm chí, theo bác sĩ Bệnh viện K, ở giai đoạn sớm, xạ trị vẫn là biện pháp quan trọng nhất có thể chữa khỏi với tỉ lệ sống thêm 5 năm đạt tới 97 -100%. Càng phát hiện muộn, tiên lượng khả quan của bệnh càng giảm.
Coi chừng viêm não, viêm phổi do cúm
Chuyên gia cho rằng, số ca mắc cúm không quan trọng bằng những trường hợp cúm nặng dẫn đến các biến chứng viêm phổi, viêm não, viêm tai giữa,... ở tr.ẻ e.m.
Có sự "bất thường" ở bệnh cúm?
Thời tiết thất thường, giao mùa... là môi trường thuận lợi cho vi rút cúm hoạt động mạnh. Cúm là bệnh hô hấp, lây qua giọt bắ.n, dịch tiết mũi họng, dễ lây nhiễm khi tiếp xúc trực tiếp nơi đông người. Thời điểm nhập học, học sinh đến trường tiếp xúc nhiều cũng là nguy cơ nhiễm bệnh cao hơn...
TS-BS Đỗ Thiện Hải (bên trái) và Ths.BS Nguyễn Ngọc Anh Tuấn tại buổi tọa đàm. Ảnh L.M
Đó là thông tin được đưa ra tại buổi tọa đàm về "Cập nhật diễn biến cúm mùa và biện pháp phòng dịch", do Hội Y học dự phòng Việt Nam phối hợp chuyên gia Bệnh viện Nhi Trung ương, Viện Pasteur TP.HCM và Sanofi - Aventis, tổ chức tại TP.HCM, ngày 7.9.
Các chuyên gia nhận định có sự "bất thường" ở bệnh cúm khi mùa hè năm nay (từ giữa tháng 6), số ca mắc cúm ở miền Bắc gia tăng, trong đó có nhiều trường hợp biến chứng viêm phổi, suy hô hấp...
Tại tọa đàm, Ths.BS Nguyễn Ngọc Anh Tuấn (Viện Pasteur TP.HCM) cho biết, bệnh cúm ở Việt Nam có đặc điểm lưu hành quanh năm, nhưng tập trung cao nhất vào mùa đông - xuân (ở miền Bắc); miền Nam cúm có cả 2 mùa (mùa hè nhiều hơn và đông - xuân ít hơn).
"Vừa qua hơi lạ là miền Bắc có ca cúm hơi nhiều hơn bình thường vào mùa hè. Mọi năm mùa hè miền Bắc cũng có ca cúm nhưng không nhiều như năm nay" - Ths.BS Tuấn nói.
TS-BS Đỗ Thiện Hải (Trưởng Khoa Nội tổng quát, Phó giám đốc Trung tâm Bệnh nhiệt đới, Bệnh viện Nhi Trung ương) cho rằng, sự "bất thường" ở bệnh cúm mùa (cúm A), có thể là do có sự biến đổi gien ở vi rút, nó chưa đến mức có thể tạo thành vi rút cúm mới nhưng nó gây bệnh nặng hơn. Cụ thể, trước đây, đa số những ca mắc cúm chỉ biểu hiện sốt, hắt hơi, sổ mũi, đau cơ... Nhưng gần đây, chiếm khoảng 40% trong số mắc cúm nhập viện ở Bệnh viện Nhi Trung ương có biểu hiện về thần kinh như co giật, li bì, một số ca bị viêm não... Có ngày bệnh viện xét nghiệm ra dương tính cúm A từ 300-500 ca (trong số 4.000 - 5.000 trẻ đến khám bệnh tại đây).
Coi chừng nhầm lẫn và biến chứng do cúm
Cúm mùa là bệnh truyền nhiễm cấp tính, lây qua đường hô hấp. Trong thời điểm "dịch chồng dịch" - cúm mùa, Covid-19 dễ khiến người ta nhầm lẫn về triệu chứng bệnh biểu hiện. Ngoài ra, bệnh cúm cũng dễ nhầm lẫn với cảm mạo phong hàn (cũng có sốt, đau đầu, mệt mỏi...).
Theo Ths.BS Nguyễn Ngọc Anh Tuấn, hai chủng gây bệnh cúm phổ biến là cúm A và cúm B, nhưng phần lớn là cúm A. Bệnh cúm mùa gây đau đầu, đau cơ nhiều hơn so với mắc Covid-19 (còn Covid-19 có thêm gây mất mùi, mất vị). Covid-19 xảy ra ở tr.ẻ e.m thường nhẹ hơn; nhưng ngược lại, ở tr.ẻ e.m, phụ nữ mang thai, người già, người có bệnh mạn tính (tim mạch, hen suyễn, đái tháo đường...) khi mắc cúm sẽ làm nặng hơn, nguy cơ t.ử von.g cao hơn so với người bình thường.
Ths.BS Tuấn nói: "Với người mắc cúm khi hắt hơi, vi rút bắ.n đi với vận tốc khoảng 150 km/giờ. Nếu trong phòng lạnh, kín, có người mắc cúm hắt hơi thì những người khác sẽ "lãnh đủ" trong 1-2 giây!"
Khi trẻ có biểu hiện bệnh cần đưa đi khám kịp thời để tránh biến chứng đến thần kinh, não. Ảnh NHẬT THỊNH
TS-BS Đỗ Thiện Hải cho rằng, số ca mắc cúm bị biến chứng phải nhập viện là điều cần quan tâm hơn so với số lượng mắc chung.
Về biến chứng do cúm mùa, TS-BS Đỗ Thiện Hải khuyến cáo đáng ngại là gây viêm phổi, viêm tai giữa, viêm não (hay xảy ra ở trẻ nhỏ, đa phần ở trẻ 2 tuổ.i trở xuống), và cúm làm nặng hơn ở người có bệnh nền; một ít trẻ mắc cúm bị viêm cơ tim (không nhiều nhưng nguy hiểm).
Theo Ths.BS Tuấn, chủng vi rút gây cúm mùa luôn thay đổi. Do vậy, hiện trên thế giới có 126 điểm giám sát bệnh cúm, nhằm ghi nhận chủng vi rút phổ biến gây cúm để làm ra vắc xin phòng bệnh phù hợp với chủng vi rút gây bệnh hằng năm.
Cúm mùa gặp ở tr.ẻ e.m nhiều hơn người lớn (bình quân hằng năm bệnh xảy ra khoảng 20-30% ở tr.ẻ e.m và 5 -10% ở người lớn). Theo TS-BS Đỗ Thiện Hải, đặc điểm của bệnh cúm là gây viêm đường hô hấp trên. Bình thường vi rút khu trú ở đường họng không gây bệnh nhưng khi mắc cúm sẽ làm miễn dịch cơ thể giảm, lúc này vi rút tấ.n côn.g gây bệnh.
Nhiều trẻ nhập viện do bệnh lý hô hấp, tiêu hóa Những ngày qua, các bệnh viện ghi nhận số trẻ nhập viện do các bệnh liên quan đường hô hấp, tiêu hóa tăng. Ở Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương, bé Đinh Thị Ánh Viên (20 tháng tuổ.i) vẫn đang nằm ngủ say trong vòng tay mẹ. Bé bị suy hô hấp, tổn thương phổi nên phải thở oxy. Mẹ bệnh nhi...