Loài người có còn tiến hóa nữa không?
Vòng đời chúng ta thật quá ngắn ngủi để có thể chứng kiến sự thay đổi của loài người một cách rõ nét. Liệu con người có đang tiếp tục tiến hóa?
Vào năm 1965, nhà khoa học nổi tiếng Rudolph Zallinger đã minh họa quá trình tiến hóa của con người thông qua một bức vẽ mang tên The March Of Progress, mô tả một sinh vật giống tinh tinh đang biến đổi dần theo thứ tự và kết thúc là khuôn mẫu hoàn chỉnh của một người đàn ông khỏe mạnh.
Thông điệp mà Zallinger gửi gắm tương đối rõ ràng, sự tiến hóa của con người là một cuộc diễu hành tuyến tính từ nguồn gốc nguyên thủy cho đến hình mẫu chúng ta ngày nay. Chúng ta đại diện cho đỉnh cao thành tựu của Mẹ thiên nhiên, và có lẽ giờ đây “bà” đã có thể nghỉ ngơi khi công việc đưa loài người đến với vạch đích tiến hóa đã kết thúc.
Bức vẽ nổi tiếng mang tên The March Of Progress mô tả quá trình tiến hóa của con người. Ảnh: Getty.
Tuy nhiên, trái với quan niệm sai lầm của nhiều người, hình mẫu của chúng ta ngày nay chưa phải điểm dừng chân cuối cùng.
Tiến hóa có bao giờ dừng lại?
Câu trả lời là không, sự tiến hóa là điều diễn ra liên tục trong tất cả các quần thể sinh vật trên hành tinh, thông qua một quá trình là chọn lọc tự nhiên.
Trải qua nhiều sự thay đổi môi trường sống với nhiều yếu tố khách quan lẫn chủ quan, những cá thể có khả năng thích nghi tốt sẽ được các gen di truyền truyền lại cho những thế hệ tiếp theo vượt trội hơn.
Từ lâu, sự tiến hóa dựa trên chọn lọc tự nhiên từng bị nghi ngờ đã ngừng lại. Sự phát triển của công nghiệp hóa, y tế và cơ sở hạ tầng đã cải thiện đáng kể dân số thế giới, giúp số lượng trẻ em có khả năng sinh trưởng đến độ tuổi trưởng thành lớn hơn, người lớn tuổi sống lâu hơn và giảm tỷ lệ sinh.
Sự phát triển của khoa học công nghệ giúp con người có khả năng “sinh tồn” tốt hơn. Ảnh: Geogre Clerk.
Tuy nhiên, tỷ lệ tử vong ở trẻ em một số nước đang phát triển vẫn còn cao, chủ yếu ở khu vực châu Phi hạ Sahara. Bất cứ gen di truyền nào có khả năng giúp trẻ vượt qua thời điểm trước 5 tuổi đều sẽ được cơ thể lưu giữ lại cho thế hệ sau.
Video đang HOT
Ví dụ, các cặp trẻ sinh đôi từng được xếp vào nhóm có triển vọng sống sót thấp. Nhờ có sự nâng cao của chất lượng sống, các gen di truyền đã giúp trẻ sinh đôi có nhiều khả năng phát triển và tự sinh sản hơn.
Lối sống và văn hóa cũng là mấu chốt của tiến hóa
Thực tế đã chỉ ra rằng, văn hóa là một đặc điểm phổ biến và có tính biến đổi cao tác động đến đời sống con người. Hành vi của con người thông qua công nghệ và khoa học (sản phẩm của văn hóa) đã trở thành lực lượng chọn lọc tự nhiên riêng ảnh hưởng đến khả năng tiến hóa.
Dù chúng ta mặc định bản thân đã phát triển tốt đến mức nào, những gì chúng ta đang làm đơn thuần là tạo ra môi trường của riêng mình để cung cấp các hướng đi khác cho chọn lọc tự nhiên.
Cách đây hơn 10.000 năm, tổ tiên của chúng ta mới bắt đầu dung nạp sữa bò, dù rằng cho đến ngày nay vẫn có nhiều người trưởng thành không thể dung nạp loại thực phẩm này. Nhưng đáng ngạc nhiên là chỉ trong 150 năm qua, con người đã tăng trưởng chiều cao trung bình lên thêm 10cm. Và chỉ mất 65 năm, chúng ta đã có thể sống thọ hơn tổ tiên của mình tới 20 năm, chủ yếu nhờ vào những tiến bộ trong khoa học.
Các robot đang dần thay thế sự hiện diện của con người trong một số công việc, chẳng hạn như giao đồ. Ảnh: China Daily.
Theo Science Focus, sự tiến hóa của loài người còn thể hiện thông qua các dấu ấn văn hóa trên cơ thể con người. Các bộ phận trên người ngày càng có xu hướng nhỏ lại và gọn gàng hơn nhờ sự hỗ trợ của khoa học công nghệ trong các công việc nặng nhọc. Trong khi loài linh trưởng có họ hàng gần nhất với loài người là tinh tinh vẫn sở hữu hàm răng to và khỏe để phá vỡ vật cứng.
Loài người vốn thuộc về thiên nhiên theo nhiều cách khác nhau, cho dù có phát triển hay tiến bộ hơn đi chăng nữa, chúng ta có thể chắc chắn một điều rằng quá trình tiến hóa sẽ không bao giờ dừng lại.
Đời sống tình dục kỳ quặc khiến loài người khác biệt?
"Các tiêu chuẩn về phương thức sinh hoạt tình dục của chúng ta hoàn toàn lệch lạc, chỉ gói gọn trong loài người, khác biệt với tiêu chuẩn 30 triệu loài động vật khác".
Con người là loài đặc biệt so với nhiều động vật khác. Ngay cả mỗi con người cũng mang nhiều đặc trưng khác nhau từ văn hóa, tiếng nói, mối quan hệ cha mẹ - con cái, khả năng làm chủ các công cụ phức tạp...
Các nhà khảo cổ học thường cho rằng nguyên nhân sự tiến hóa các đặc điểm trên do dáng đi thẳng và não bộ của loài người. Song nhà khoa học Mỹ, tác giả Jared Diamond cho rằng những khác biệt trong đặc tính tình dục con người không kém phần quan trọng tạo nên sự tiến hóa của loài người như ngày nay.
Giống như nhiều đầu sách khoa học hấp dẫn khác của ông như Súng, vi trùng và thép, Loài tinh tinh thứ ba, Sụp đổ, Thế giới cho đến ngày hôm qua, sách Tại sao tình dục lại thú vị? đưa ra những kiến giải về đặc tính tình dục loài người, từ đó giúp bạn đọc hiểu được bản thân, khắc phục những vấn đề mà bản năng mang lại.
Động vật quan hệ tình dục để thụ thai, loài người quan hệ tình dục để giải trí
Luận điểm quan trọng mà Jared Diamond đưa ra là con người có đời sống tình dục kỳ quặc nhất trong các động vật. Ở đó, tác giả không lấy tiêu chuẩn của loài người để xét nét chuyện giường chiếu. Ông nhìn hành vi tình dục của loài người dưới quan điểm của loài vật, và nếu xét dưới quan điểm loài vật thì loài người có đời sống tình dục vô cùng kỳ quặc.
Jared Diamond khẳng định: "Các tiêu chuẩn về phương thức sinh hoạt tình dục của chúng ta hoàn toàn lệch lạc, chỉ gói gọn trong mức độ loài, và chỉ áp dụng được trong loài người bởi đặc tính tình dục của con người rất khác biệt nếu đem so với những tiêu chuẩn của 30 triệu loài động vật khác. Nó cũng khác so với các tiêu chuẩn của hàng triệu loài thực vật, nấm và vi sinh vật trên thế giới".
Tranh Garden of Eden của họa sĩ Wenzel Peter. Ảnh: Wiki
Nếu 4.300 loài động vật có vú sống đơn độc, gặp nhau mùa sinh sản thì loài người sống dưới hình thức gia đình hạt nhân với một cặp đực - cái. Thậm chí phần lớn động vật có vú sống bầy đàn như sư tử, sói, tinh tinh cũng không kết hợp thành từng cặp đực - cái riêng và không có dấu hiệu phân biệt được con nào là con riêng của nó.
Sinh hoạt tình dục của các loài có vú thường ở nơi công cộng, trước sự chứng kiến của các con khác trong đàn. Một con khỉ cái có thể giao phối với bất kỳ con đực nào trong đàn và không che giấu việc đó. Người ta cũng ghi nhận việc con đực trưởng thành và con cái đang động dục có thể tách đàn trong vài ngày (hiện tượng con người gọi là kết đôi), nhưng con tinh tinh cái này vẫn có thể quan hệ công khai với các con tinh tinh đực khác.
Ở nhiều loài động vật, con cái thường có những biểu hiện mình đang trong thời kỳ sinh sản, đang rụng trứng và có thể thụ thai. Chúng có thể đổi màu ở một vài bộ phận, tỏa ra mùi đặc trưng, phát ra tiếng kêu... Tuy nhiên chúng chỉ "gạ tình" trong thời kỳ có khả năng thụ thai, còn lại thời gian khác con cái không mấy hấp dẫn con đực hoặc từ chối sự theo đuổi của con đực.
Con người thì khác, phụ nữ rụng trứng kín mà không biểu hiện ra ngoài. Phụ nữ có thể quan hệ tình dục không chỉ trong thời điểm dễ thụ thai mà kéo dài ra hầu hết chu kỳ kinh nguyệt. Quan hệ tình dục của con người trong nhiều thời điểm không phù hợp cho quá trình thụ thai.
"Điều đó đồng nghĩa với việc tình dục ở loài người hầu như chỉ là thú vui, không phải chỉ để thụ thai", Jared Diamond viết. Trong khi đó, với động vật thì "tình dục không phải để tiêu khiển và hiếm khi tách rời khả năng thụ thai".
Một điểm khác biệt nữa là ở động vật, con cái có thể sinh nở đến lúc chết, còn phụ nữ đến tuổi mãn kinh sẽ không tiếp tục thụ thai.
Những sự khác biệt trong đặc điểm tình tục này khiến con người khác biệt với các loài còn lại.
Đặc tính tình dục khiến con người phân tách với loài vật
Từ hơn ba tỉ năm trước, sự sống đã tồn tại trên trái đất. Khoảng nửa tỉ năm trước đây các loài động vật có cấu tạo phức tạp mới bùng nổ. Tổ tiên loài người và các loài linh trưởng lớn đã tiến hóa riêng biệt trong giai đoạn đó.
Jared Diamond cho rằng trong quá trình tiến hóa ấy, "chúng ta cũng mới chỉ tách biệt ở một vài khía cạnh và ở một mức độ khiêm tốn. Tuy nhiên, những điểm khác biệt khiêm tốn đó - đặc biệt là dáng đứng thẳng và bộ não lớn - đã đem lại những khác biệt vô cùng lớn trong tập tính con người".
"Cũng với dáng đứng và kích thước bộ não, đặc tính tình dục tạo thành bộ ba những đặc điểm then chốt để phân tách tổ tiên loài người và của các loài linh trưởng lớn", tác giả khẳng định.
Sách Tại sao tình dục lại thú vị?
Đến nay, con người có thể sử dụng ngôn ngữ, đọc sách, xem TV, kết nối qua Internet, mua hoặc tự nuôi trồng phần lớn thức ăn của mình; trong khi đó các loài linh trưởng lớn vẫn thu lượm quả dại, chiếm cứ một vùng bé nhỏ, không đe dọa sự tồn tại của loài nào khác.
Thuyết tiến hóa của Darwin cho rằng hầu hết động, thực vật tiến hóa, thay đổi để thích nghi với quá trình chọn lọc tự nhiên. Jared Diamond dẫn sách Nguồn gốc các loài và cho rằng các loài động vật cũng có hệ thống xã hội để có lợi cho việc sống sót, sinh sản của chúng. Từ đó, các loài động vật có những bản năng tình dục khác nhau phù hợp cho việc sinh tồn.
Jared Diamond cho rằng chọn lọc tự nhiên không phải là tỉ lệ sống sót của cá thể, mà là làm sao để tăng tối đa khả năng truyền thụ gen sau này. Ví dụ, bọ ngựa đực sau khi giao phối sẽ để con cái ăn nó nhằm cung cấp protein, calo cho con cái trong quá trình sinh được nhiều trứng mang gen của nó. Nhìn từ quan điểm bọ ngựa hay loài nhện, việc này hoàn toàn bình thường. Nhưng với con người, ăn thịt bạn tình sau khi giao phối là hết sức kỳ quặc.
Trong khi đó, đàn ông có nhiều hơn một cơ hội giao phối trong đời. Phụ nữ thay vì đẻ nhiều con một lúc cũng thường sinh một đứa trẻ mỗi lần để chăm sóc tốt, cùng lắm là sinh đôi, sinh ba.
Từ ví dụ về loài bọ ngựa, nhện và loài người như trên, ta thấy mỗi loài có đặc tính tình dục khác nhau nhằm phục vụ chiến lược tiến hóa, thích nghi với chọn lọc tự nhiên.
Tác giả Jared Diamond.
Bên cạnh đó, đặc điểm tình dục còn phụ thuộc vào đặc điểm sinh học của từng loài. Ở loài cá, con cái đẻ trứng và con đực sẽ thụ tinh bên ngoài cơ thể cá. Ở động vật có vú, có nhau thai, thú có túi là quá trình thụ tình trong (tinh trùng con đực đưa vào trong cơ thể con cái), con cái sẽ sinh ra một con non thay vì đẻ ra trứng. Sự tiến hóa về sinh dục của các loài còn phải tuân thủ nghiêm ngặt yếu tố di truyền và lịch sử tiến hóa trước đó.
Từ đó, Jared Diamond kết luận: "Trong vòng 7 triệu năm gần đây, các đặc điểm giải phẫu sinh dục của con người được tách biệt với người họ hàng gần nhất của chúng ta - các loài tinh tinh". Những đặc điểm sinh lý được tách biệt sâu hơn, và tập tính tình dục càng tách biệt nhiều hơn nữa. Chính những đặc điểm này phản ánh sự khác biệt về nơi sống, phương thức sống của con người và tinh tinh.
Theo news.zing.vn
Bí ẩn 'cái chết' của ngôi sao cách Trái đất 75 triệu năm ánh sáng Một ngôi sao không ổn định trong thiên hà lùn Kinman cách Trái đất 75 triệu năm ánh sáng bất ngờ biến mất khiến các nhà khoa học bối rối. Do khoảng cách quá xa, các nhà thiên văn học trước đây không thể quan sát được từng ngôi sao trong Kinman. Nhưng từ năm 2001 đến 2011, họ phát hiện ra dấu...