Loại bỏ chồng chéo trong hệ thống tiêu chuẩn, quy chuẩn xây dựng

Bộ Xây dựng đang thực hiện nhiệm vụ đề án hoàn thiện hệ thống tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật xây dựng.

Trong số đó, hai nhiệm vụ quan trọng có tính căn bản là lập danh mục hệ thống quy chuẩn kỹ thuật xây dựng tới năm 2025 và lập quy hoạch hệ thống tiêu chuẩn quốc gia ngành xây dựng tới năm 2030.

Để thực hiện hai nhiệm vụ này, Bộ Xây dựng đã thành lập Tổ giúp việc Ban chỉ đạo Đề án gồm các chuyên gia, các nhà quản lý có kinh nghiệm trong lĩnh việc xây dựng tiêu chuẩn, quy chuẩn; đồng thời, phối hợp với đại diện các bộ liên quan như: Khoa học và công nghệ, Công Thương, Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Giao thông Vận tải.

Theo sự thống nhất giữa các bộ, ngành, sẽ rút gọn 29 quy chuẩn xây dựng hiện hành xuống còn khoảng 13 quy chuẩn (QCVN); trong đó, Bộ Xây dựng chủ trì biên soạn và ban hành 10 quy chuẩn gồm: quy hoạch xây dựng; số liệu điều kiện tự nhiên dùng trong xây dựng; phân cấp, phân loại công trình xây dựng; nhà ở và công trình công cộng; sản phẩm, hàng hóa vật liệu xây dựng; an toàn cháy cho nhà và công trình; công trình hạ tầng kỹ thuật đô thị; an toàn trong thi công xây dựng; các công trình xây dựng sử dụng năng lượng hiệu quả; xây dựng công trình đảm bảo người khuyết tật tiếp cận sử dụng.

Cùng đó, Bộ Công Thương chủ trì biên soạn hai quy chuẩn nhưng sẽ do Bộ Xây dựng ban hành. Đó là về công trình công nghiệp và công trình thủy điện. Đồng thời, Bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn cũng chủ trì biên soạn và ban hành quy chuẩn về công trình thủy lợi, phòng chống thiên tai.

Hiện hệ thống tiêu chuẩn, số liệu do Tổng cục Đo lường Chất lượng và Viện Khoa học công nghệ xây dựng cung cấp có khoảng 1.504 tiêu chuẩn xây dựng (TCVN). Nhưng qua rà soát đã phát hiện 256 tiêu chuẩn trùng lặp nên thực tế chỉ còn 1.248 tiêu chuẩn. Trong số này, Bộ Xây dựng sẽ chịu trách nhiệm biên soạn khoảng 1.068 tiêu chuẩn. Các bộ, ngành khác sẽ biên soạn khoảng 180 tiêu chuẩn còn lại.

Thứ trưởng Bộ Xây dựng Lê Quang Hùng nhận xét, hiện nay, Bộ Xây dựng có nhiều tiêu chuẩn giao thoa các bộ, ngành khác. Chính vì vậy, trước mắt, Bộ trưởng Bộ Xây dựng sẽ phê duyệt Quy hoạch hệ thống quy chuẩn về xây dựng.

Các bộ, ngành liên quan xây dựng đề cương chi tiết, biên soạn bộ quy chuẩn theo danh mục được phê duyệt và rà soát danh mục tiêu chuẩn hiện có để tránh trùng lắp; phân định rõ theo chức năng, nhiệm vụ. Sau đó, các bộ, ngành sẽ trình Bộ Khoa học và Công nghệ phê duyệt hệ thống tiêu chuẩn cốt lõi trước khi biên soạn và đổi mới giáo trình trong hệ thống giáo dục đào tạo ngành xây dựng.

Để đảm bảo tính thống nhất, Bộ Khoa học và Công nghệ cùng Tổng cục Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng cần xem xét việc biên soạn, công bố tiêu chuẩn nhằm đảm bảo các tiêu chuẩn được ban hành kịp thời, phục vụ nhiệm vụ quản lý của các bộ, ngành chuyên môn.

Các chuyên gia đề xuất, Bộ Khoa học và Công nghệ cho phép các bộ, ngành được phép phát hành tiêu chuẩn sau khi có quyết định công bố của Bộ Khoa học và Công nghệ.

Ngoài ra, Bộ Khoa học và Công nghệ và Tổng cục Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng cũng cần xem xét tên và số hiệu bộ tiêu chuẩn mới của Bộ Xây dựng dự kiến ban hành để áp dụng song song với bộ tiêu chuẩn hiện nay. Việc làm này sẽ giúp Bộ Xây dựng mua bản quyền bộ tiêu chuẩn của châu Âu (EN) để làm cơ sở biên soạn mới một số tiêu chuẩn của Bộ Xây dựng.

Theo chuyên gia, Bộ Tài chính cũng nên xem xét sửa đổi quy định về tài chính nhằm đảm bảo tính đúng và tính đủ nhân công, vật tư cho việc biên soạn hệ thống quy chuẩn, tiêu chuẩn. Kinh phí thực hiện Đề án lấy từ nguồn ngân sách sự nghiệp khoa học công nghệ hàng năm cấp cho các bộ, ngành.

Thứ trưởng Bộ Xây dựng Lê Quang Hùng cho rằng, cần phân định rõ giao thoa tiêu chuẩn giữa các bộ, ngành; hoạch định, chuyển đổi hệ thống tiêu chuẩn mới; vấn đề tiêu chuẩn cơ sở và cập nhật giáo trình giảng dạy. Bên cạnh đó, cần thiết phải rút gọn hệ thống danh mục quy chuẩn và tiêu chuẩn kỹ thuật quốc gia về xây dựng để tránh việc lạm dụng, ban hành quá nhiều quy chuẩn.

Theo đó, đối với quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về công trình thủy điện, Thứ trưởng Lê Quang Hùng đề nghị xem xét sát nhập vào quy chuẩn về công trình thủy lợi, phòng chống thiên tai, rút gọn danh mục còn 12 quy chuẩn; Bộ Khoa học và Công nghệ cân nhắc đưa quy chuẩn về thép làm cốt bê tông vào QCVN 05 về sản phẩm, hàng hóa, vật liệu xây dựng…
Về hệ thống tiêu chuẩn, Thứ trưởng Lê Quang Hùng cũng đề nghị rà soát lại, phân chia rõ ràng nhiệm vụ cho từng bộ, ngành tổng hợp, sửa đổi và báo cáo Bộ Khoa học và Công nghệ để xây dựng kế hoạch ban hành. Các bộ, ngành nên có định hướng, sửa đổi bổ sung rõ ràng và quan tâm đến tính tương thích với điều kiện của Việt Nam để làm việc nhanh gọn, hiệu quả; đồng thời, xem xét lại tính pháp lý của quy định kỹ thuật do cấp bộ ban hành.

Hiện Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đề nghị Ban chỉ đạo Đề án phải nghiên cứu kỹ phương án để những quy chuẩn mới được đưa vào triển khai ngay lập tức trong thực tiễn; tránh tình trạng các quy chuẩn mới không thể áp dụng vì chưa có tiêu chuẩn. Bộ Công Thương cũng kiến nghị về thẩm quyền ban hành 2 quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về công trình thủy điện và công trình công nghiệp. Bộ Khoa học và Công nghệ đề nghị xem xét lại QCVN 02 về số liệu điều kiện tự nhiên dùng trong xây dựng và QCVN 12 về công trình thủy điện…