Lộ diện hành tinh trẻ tuổi nhất, thách thức hiểu biết của nhân loại
IRAS 04125 2902b được mô tả là “một bước ngoặt đáng ngạc nhiên, thách thức sự hiểu biết hiện tại về cách các hành tinh hình thành”.
Nhóm ngiên cứu dẫn đầu bởi nhà thiên văn học Madyson Barber từ Đại học North Carolina (Mỹ) đã khám phá ra sự tồn tại của một hành tinh sơ sinh mang tên IRAS 04125 2902b từ dữ liệu tàu vũ trụ TESS của NASA.
IRAS 04125 2902b có bán kính bằng 0,96 lần bán kính Sao Mộc và nhưng khối lượng chưa đến 0,3 lần khối lượng Sao Mộc, nằm cách chúng ta 522 năm ánh sáng.
Còn được gọi là TIDYE-1b, ngoại hành tinh khổng lồ này quay quanh ngôi sao mẹ của nó – IRAS 04125 2902 – với chu kỳ 8,83 ngày.
Hành tinh IRAS 04125 2902b và ngôi sao mẹ của nó
Theo TS Barber, IRAS 04125 2902b đang thách thức hiểu biết của nhân loại về cách các hành tinh được hình thành về nhiều mặt.
Đầu tiên, ngoại hành tinh này đã thành hình dù chỉ mới bắt đầu hình thành 3 triệu năm về trước.
Video đang HOT
Trái Đất của chúng ta vốn mất tận 10-20 triệu năm để có thể định hình phiên bản sơ khai nhất.
Theo Sci-News, phát hiện này làm sáng tỏ những khác biệt tiềm ẩn giữa hệ Mặt Trời của chúng ta và các hệ hành tinh có các hành tinh khổng lồ gần như IRAS 04125 2902b.
Nó cũng mở ra những hướng ngiên cứu mới vì hành tinh này vẫn nằm trong đĩa vật chất của nó, cho phép các nhà khoa học tìm hiểu quá trình hình thành một cách chi tiết.
Chiếc đĩa này thách thức hiểu biết về vũ trụ học lần thứ hai.
Các hành tinh trong Thái Dương hệ và nhiều hệ sao khác đã biết thường hình thành từ một đĩa bụi và khí phẳng.
Ví dụ, quỹ đạo Sao Thủy, Sao Kim, Trái Đất, Sao Hỏa, Sao Mộc, Sao Thổ, Sao Thiên Vương, Sao Hải Vương đều nằm trên một mặt phẳng.
Nhưng với hành tinh non trẻ vừa được phát hiện, đĩa bị ngiêng, không thẳng hàng với cả chính hành tinh này lẫn ngôi sao của nó.
Điều này được các nhà ngiên cứu mô tả là “một bước ngoặt đáng ngạc nhiên thách thức sự hiểu biết hiện tại về cách các hành tinh hình thành”.
Ngiên cứu sơ bộ về thế giới thú vị này vừa được đăng tải trên tạp chí khoa học Nature. Nhưng đây chỉ mới là bước đầu.
Theo các tác giả, các ngiên cứu tiếp theo sẽ phân tích sự so sánh giữa bầu khí quyển của hành tinh này với vật liệu đĩa xung quanh, cung cấp manh mối về cách mà nó sở hữu một quỹ đạo chặt đến thế quanh ngôi sao mẹ.
Các tác giả cũng sẽ kiểm tra xem IRAS 04125 2902b có đang phát triển tiếp tục bằng cách tích tụ vật chất hay không, hay là đang mất đi lớp khí quyển phía trên do ảnh hưởng của ngôi sao mẹ.
Phát hiện về hai hành tinh có cùng quỹ đạo
Các nhà thiên văn học đã sử dụng một kính thiên văn khổng lồ ở Chile phát hiện ra một ngôi sao có 2 hành tinh quay cùng quỹ đạo.
Cặp hành tinh này trước đó chỉ tồn tại trên lý thuyết nhưng đây là lần đầu tiên bằng chứng về chúng được tìm thấy, các nhà thiên văn học cho hay.
"Ai mà tưởng tượng được tồn tại hai hành tinh có cùng độ dài năm và điều kiện sống", Olga Balsalobre-Ruza, nghiên cứu sinh tại Trung tâm Sinh học vũ trụ ở Madrid, Tây Ban Nha - chủ nhiệm nghiên cứu cho hay.
Hình ảnh hệ hành tinh PDS 70 được chụp từ Kính thiên văn ALMA. Ở trung tâm là một ngôi sao và quay quanh nó là 2 hành tinh
"Công việc của chúng tôi là bằng chứng đầu tiên cho thấy kiểu thế giới này có thể tồn tại".
Hệ sao trên được gọi là PDS 70, nằm trong chòm sao Centaurus và cách Hệ Mặt trời 370 năm ánh sáng. Các hành tinh của nó - PDS 70b và PDS 70c có kích cỡ bằng sao Mộc và quay cùng một quỹ đạo quanh một ngôi sao trong hiện tượng kỳ lạ gọi là "các hành tinh Trojan". Tuy nhiên, các nhà thiên văn học cũng phát hiện ra một đám bụi trong quỹ đạo của PDS 70b, có thể là các thành phần tạo nên một hành tinh mới.
Các nhà khoa học tin rằng, hình ảnh trực tiếp trên là bằng chứng mạnh mẽ nhất cho thấy 2 hành tinh có thể có cùng quỹ đạo.
"Cách đây 2 thập kỷ, chúng ta dự đoán rằng 2 hành tinh cùng khối lượng có thể có cùng quỹ đạo quanh ngôi sao của chúng, được gọi là các hành tinh Trojan hoặc các hành tinh cùng quỹ đạo. Lần đầu tiên chúng tôi phát hiện ra bằng chứng để chứng minh cho ý tưởng này", nhà nghiên cứu Olga Balsalobre-Ruza nói
Trojan là các thiên thể đá có cùng quỹ đạo với các hành tinh. Hiện tượng này tương đối phổ biến trong Hệ Mặt trời, bao gồm hai tiểu hành tinh Trojan đồng hành cùng Trái Đất cũng như hơn 12.000 tiểu hành tinh Trojan tồn tại trong quỹ đạo sao Mộc khi nó quay quanh Mặt trời. Tàu vũ trụ Lucy của NASA được phóng vào tháng 10/2021 sẽ là tàu vũ trụ đầu tiên nghiên cứu cận cảnh các tiểu hành tinh chưa từng được nhìn thấy này.
Tuy nhiên, bằng chứng về các hành tinh Trojan ngoài Hệ Mặt trời tương đối ít.
"Chúng tồn tại trên lý thuyết nhưng chưa ai phát hiện ra chúng", Jorge Lillo-Box, đồng tác giả nghiên cứu và là nhà nghiên cứu tại Trung tâm Sinh học Vũ trụ cho hay.
Phát hiện trên khiến các nhà nghiên cứu đặt câu hỏi các Trojan hình thành và tiến hóa như thế nào, cũng như có bao nhiêu Trojan tồn tại trong các hệ khác, Itziar De Gregorio-Monsalvo, đồng tác giả nghiên cứu và là người đứng đầu Văn phòng Khoa học ở Chile thuộc Đài Quan sát phía Nam châu Âu đặt câu hỏi.
Ngoại hành tinh PDS 70b được phát hiện vào năm 2018 có khối lượng bằng 3 lần sao Mộc và mất hơn 119 năm để hoàn thành quỹ đạo quanh ngôi sao của nó.
Trái đất có thể bị 'vây' bởi thiên thạch ngoài hệ Mặt trời Một nghiên cứu mới đặt câu hỏi liệu hành tinh của chúng ta có thể thu hút những vị khách đá và băng từ bên ngoài hệ mặt trời hay không - và làm thế nào các nhà khoa học có thể phát hiện ra chúng. Ngoài không gian có nhiều vật thể lạ Các nhà thiên văn học đã phát hiện ra...