Liệu tỷ phú Musk có thể ‘xây cầu’ kết nối Mỹ – Trung Quốc?

Mối quan hệ giữa tỷ phú Elon Musk và Tổng thống đắc cử Donald Trump mang lại kỳ vọng rằng ông có thể giúp điều chỉnh lập trường chính sách của chính quyền mới đối với Trung Quốc.

Tuy nhiên, các chuyên gia cảnh báo rằng không nên đặt quá nhiều kỳ vọng vào vị CEO của Tesla.

Nhiều kỳ vọng

Ông Donald Trump (trái) và ông Elon Musk tại một cuộc vận động tranh cử ở bang Pennsylvania ngày 5/11. Ảnh: REUTERS/TTXVN

Tỷ phú Musk đã chi 119 triệu USD cho cuộc vận động tranh cử vào Nhà Trắng năm 2024 của ông Trump. Ngay từ trước thềm bầu cử Mỹ, mối quan hệ của tỷ phú Musk và ông Trump đã thu hút sự quan tâm của Bắc Kinh do Tesla đang vận hành một siêu nhà máy tại Trung Quốc.

Ông Scott Kennedy tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS) cho biết, trong nhiều tháng qua, có những ý kiến tò mò về khả năng CEO Tesla giúp Mỹ và Trung Quốc đạt được một thỏa thuận.

Kênh CNBC (Mỹ) đưa tin, bản thân tỷ phú Musk cũng hợp tác nhiều với các quan chức cấp cao ở Trung Quốc, nơi Tesla trở thành nhà sản xuất ô tô hoàn toàn thuộc sở hữu nước ngoài đầu tiên ở quốc gia tỷ dân vào năm 2018.

Trong chuyến thăm gần đây nhất vào tháng 4, CEO Tesla và SpaceX đã gặp Thủ tướng Trung Quốc Lý Cường. Ông Lý Cường đề cập Tesla là ví dụ về hợp tác thương mại thành công giữa Bắc Kinh và Washington.

Ông Wang Yiwei, Giám đốc Viện Quan hệ quốc tế tại Đại học Nhân dân Trung Quốc, nhận xét rằng tỷ phú Musk được coi là doanh nhân am hiểu cả Trung Quốc và Mỹ. Yếu tố này có thể giúp ông tác động để nới lỏng hoặc thậm chí hủy bỏ mức tăng thuế quan khắt khe mà Tổng thống đắc cử Trump đã cảnh báo áp dụng đối với các sản phẩm do Trung Quốc sản xuất.

Tổng thống đắc cử Trump đã tuyên bố ý định áp dụng mức thuế chung từ 10% đến 20% đối với tất cả hàng nhập khẩu, cùng với mức thuế bổ sung từ 60% đến 100% đối với các sản phẩm nhập khẩu từ Trung Quốc.

Tỷ phú Musk từng bày tỏ lo ngại về căng thẳng giữa Washington và Bắc Kinh đồng thời chỉ trích chính quyền Tổng thống Joe Biden khi tăng thuế đối với xe điện Trung Quốc lên 100% vào đầu năm nay. Chính quyền Biden đã ban hành một loạt chính sách nhằm đưa các nhà sản xuất công nghệ cao trở lại Mỹ, nhiều chính sách trong số đó có thể được chính quyền của ông Trump duy trì.

Đáng chú ý, vào ngày 12/11, ông Trump tuyên bố sẽ thành lập một bộ mới có tên là Bộ Hiệu quả Chính phủ, nhằm thúc đẩy hiệu quả hoạt động của chính phủ trong nhiệm kỳ thứ hai bắt đầu từ ngày 20/1/2025. Đặc biệt, tỷ phú Elon Musk và cựu ứng cử viên Tổng thống đảng Cộng hòa Vivek Ramaswamy sẽ lãnh đạo Bộ Hiệu quả Chính phủ. Nhiệm vụ chính của bộ này là thúc đẩy cải cách quy mô lớn mang tính cấu trúc, đồng thời xây dựng cách tiếp cận mới theo hướng doanh nghiệp mà Chính phủ Mỹ chưa từng thấy trước đây.

Doanh nhân không phải nhà ngoại giao

Tỷ phú Elon Musk phát biểu tại Cannes, Pháp, ngày 19/6. Ảnh: Getty Images/TTXVN

Theo ông Wang Huiyao, người sáng lập Trung tâm nghiên cứu Trung Quốc và Toàn cầu hóa trụ sở tại Bắc Kinh, một doanh nhân, ngay cả người giàu nhất thế giới, cũng chưa đủ quyền năng để tạo ra tác động thực sự đến chính sách của Mỹ.

Nhà phân tích chính sách cấp cao Dewardric McNeal phân tích với CNBC rằng, trong nhiệm kỳ đầu của ông Trump, Trung Quốc đã cố gắng thiết lập “kênh bí mật” với các doanh nhân người Mỹ nổi tiếng, bao gồm nhà phát triển bất động sản Steve Wynn, với hy vọng tác động đến chính sách. Nhưng nỗ lực như vậy dường như không có tác động nhiều đến cách tiếp cận của ông Trump đối với Trung Quốc.

Thay vào đó, ông Wang cho rằng các doanh nhân nổi bật như tỷ phú Musk, CEO Apple Tim Cook và Chủ tịch tập đoàn Blackstone Stephen Schwarzman có thể đóng vai trò là một nhóm giúp ổn định quan hệ Mỹ – Trung.

Ông Cook và Schwarzman cũng thường xuyên đến thăm các nhà lãnh đạo ở Trung Quốc. Bắc Kinh cũng đánh giá cao họ là những ví dụ về quan hệ kinh doanh và thương mại tích cực giữa Trung Quốc và Mỹ.