Liệu não người có thể cạn kiệt bộ nhớ?

Hạo Nhiên20:30 15/07/2025

Con người có thể sử dụng hết bộ nhớ điện thoại hoặc làm đầy ổ cứng của máy tính , nhưng liệu não người có thể lâm vào tình trạng cạn kiệt sức chứa?

Mô phỏng hoạt động của não người . ẢNH: VIỆN KHOA HỌC THẦN KINH ROCKEFELLER WVU

Dù bạn có cảm thấy bị rút cạn toàn bộ sức lực trước kỳ thi hoặc sau một đêm không ngủ để hoàn thành công việc đúng hạn, các nhà khoa học thần kinh cho hay rất khó để dùng hết năng lực của não người khỏe mạnh.

Live Science hôm 15.7 dẫn lời giáo sư Elizabeth Kensinger, chuyên ngành tâm lý học và thần kinh tại Đại học Boston (Mỹ), nói rằng hiện giới khoa học vẫn chưa xác định được giới hạn cụ thể về lượng thông tin mà não có thể lưu trữ.

“Trí nhớ hay ký ức có thể được xem là dữ liệu mà não bộ sử dụng để nhận biết thời khắc hiện tại, đưa ra những dự báo về tương lai, và lên kế hoạch cho việc học tập tiếp theo”, theo vị giáo sư.

Điều này do não bộ không lưu trữ ký ức theo từng tập tin cô lập trên một tế bào não cụ thể. Thay vào đó, một ký ức cùng lúc được phân bổ xuyên suốt nhiều tế bào thần kinh , gọi là engram, chỉ nhóm tế bào não liên kết và phân tán khắp các khu vực của não bộ.

Mỗi tế bào não đóng vai trò trong nhiều ký ức khác nhau.

Chẳng hạn, một ký ức như buổi tiệc sinh nhật tuổi 12 của một người, không được “nhét” vào một tập tin duy nhất. Mọi thứ, từ màu bóng bay, vị bánh kem, tiếng bạn bè hát chúc mừng, và cảm xúc háo hức, tất cả đều kích hoạt những trung tâm cảm xúc và giác quan khác nhau.

Những vùng não cùng hợp lực “ghi nhớ” ký ức theo một mô hình cụ thể. Khi nhớ lại, não không mở “một thư mục” duy nhất như trong trường hợp điện thoại hoặc máy tính, mà kích hoạt lại mô hình cụ thể này.

Phương pháp trên mang đến lợi thế đáng kể, vì các tế bào thần kinh có thể tham gia vô số tổ hợp khác nhau, và não có thể mã hóa những khối lượng khổng lồ ký ức.

Video đang HOT

Giáo sư Kensinger cho hay những ký ức liên quan có thể chia sẻ những mô hình trùng lặp nhau, cho phép con người tổng hợp hóa và đưa ra những dự báo. Và nếu một vài tế bào thần kinh bị tổn hại, ký ức vẫn có thể được khôi phục nhờ lợi thế không được lưu trữ trong một vị trí.

Giáo sư Paul Reber của Đại học Tây Bắc (Mỹ) phân tích vì mỗi tế bào thần kinh tham gia vào nhiều ký ức khác nhau, các tổ hợp ký ức tăng theo cấp số nhân.

Nếu não bộ không bị giới hạn bộ nhớ, vậy tại sao chúng ta không thể nhớ mọi thứ? Điều này do hệ thống ghi nhớ ký ức của não người vận hành chậm hơn lượng thông tin cuồn cuộn đổ vào mỗi ngày. Chỉ có một phần nhỏ thông tin có thể được ghi nhận và lưu trữ dài hạn.

Những điều thú vị về bộ não

Bộ não nam và nữ không có sự khác biệt, não luôn thay đổi, não đang trở nên nhỏ dần... là những khám phá thú vị của các nhà khoa học về bộ não người.

Bộ não nam và nữ không có sự khác biệt

Người ta thường cho rằng não bộ của phụ nữ và nam giới thường khác nhau. Thực tế không phải vậy mà chỉ có các hormone tác động lên sự phát triển não của nam và nữ theo những cách không giống nhau mà thôi.

Năm 2005, một nhà tâm lý học người Mỹ đã thực hiện những thống kê dựa trên giới tính. Nhà khoa học này nhận thấy trong 78% ghi nhận sự khác biệt về giới thì ảnh hưởng của giới tính đến hành vi gần như bằng 0. Một công trình xuất bản vào tháng 1-2010 trên tạp chí Tâm lý học (Mỹ) đã nghiên cứu gần nửa triệu người ở 69 quốc gia cũng nhận thấy không có khác biệt nào về khả năng toán học giữa hai giới.

Bộ não chưa bao giờ ngừng thay đổi

Khoa học từng cho rằng một khi bạn trưởng thành, não của bạn sẽ mất khả năng hình thành các kết nối thần kinh mới. Điều này đã được chứng minh là sai lầm.

Một nghiên cứu vào năm 2007 trên một bệnh nhân tai biến mạch máu não cho thấy não của cô đã thích ứng với tổn thương dây thần kinh hình ảnh bằng cách lấy thông tin tương tự từ những dây thần kinh khác. Những nghiên cứu mới hơn chứng tỏ não bộ người trưởng thành vẫn có thể hình thành nhiều dây thần kinh mới.

Các nghiên cứu về tư duy thậm chí còn phát hiện sự rèn luyện trí não với cường độ cao có thể làm thay đổi cả cấu trúc lẫn chức năng của não.

Não là một "câu lạc bộ quý tộc"

Giống như những người bảo vệ trước cửa các câu lạc bộ ban đêm, có những tế bào lập thành một bức màng bảo vệ não, chỉ cho một vài tế bào có thể lọt vào "căn phòng não bộ" được canh phòng rất cẩn mật.

Quy trình "canh phòng" này khá phức tạp với một hệ thống các tế bào, mao mạch lớn nhỏ liên kết với nhau. Chỉ có những tế bào cung cấp protein đặc biệt mới lọt qua được bức phòng vệ để cung cấp cho não chất dinh dưỡng. Ngoài ra, chỉ có một vài ngoại lệ rất đặc biệt khác là tiếp cận được với não.

Bức màng này bảo vệ não rất hiệu quả, nhưng đồng thời cũng ngăn chặn các loại thuốc tác động đến não. Trong nỗ lực điều trị các khối u, bác sĩ có thể dùng thuốc để phá vỡ mối liên kết của bức màng chắn, nhưng hành động này có thể tác động xấu đến não.

Một cách mới để xâm nhập qua các rào chắn này là dùng công nghệ nano. Một nghiên cứu mới xuất bản năm 2009 trên tạp chí Nghiên Cứu Ung Thư cho thấy các "chiến binh" nano có thể đi xuyên qua bức màng chắn và dính chặt vào các khối u gây ung thư. Trong tương lai, sự kết hợp giữa công nghệ nano và hóa trị có thể là một cách hữu hiệu để tiêu diệt các khối u.

Tế bào não hầu hết là tế bào thần kinh?

Không phải vậy, vì khoa học đã chứng minh các tế bào thần kinh chỉ chiếm 10% tổng số tế bào não. 90% còn lại, vốn chiếm một nửa khối lượng não, gọi là "tế bào thần kinh giao" (tức "glia", trong tiếng Latin nghĩa là "keo dán").

Các nhà thần kinh học vốn nghĩ đơn giản "tế bào thần kinh giao" là một thứ keo dán kết dính các tế bào thần kinh với nhau, nhưng những nghiên cứu gần đây cho thấy các tế bào này có tầm quan trọng hơn nhiều. Một bài báo khoa học trên tạp chí Current Opinions đã chứng minh vai trò của những tế bào "vô thừa nhận" này: chúng sắp xếp lại những tín hiệu thần kinh mạnh quá mức, nhằm bảo vệ sự phát triển và điều chỉnh của các xinap (là phần đầu nối giữa các tế bào thần kinh).

Ta thông minh nhờ những nếp gấp não

Điều bí mật nào tạo nên loài người khôn ngoan ngày nay? Câu trả lời là những nếp gấp não.

Bề mặt vỏ não là một nơi phức tạp gồm rất nhiều nếp gấp, nếp gấp hằn mờ gọi là sulci, hằn sâu gọi là gyri. Những nếp gấp, uốn khúc cho phép bộ não tiết kiệm diện tích và do đó tăng cường khả năng xử lý cao hơn nhờ vào sự nhỏ gọn của hộp sọ.

Bộ não ngốn rất nhiều năng lượng

Não của con người hiện đại là một lò năng lượng thật sự. Chiếm khoảng 2% trọng lượng cơ thể nhưng não tiêu tốn khoảng 20% lượng oxy trong máu và 25% lượng đường glucose của toàn cơ thể.

Não đang trở nên nhỏ dần

Theo nhà cổ nhân loại học John Hawks, những dữ liệu khảo cổ thu thập ở Trung Quốc, châu Âu, Nam Phi và Úc cho thấy bộ não ngày nay đã thu nhỏ lại 150cm3, chỉ còn cỡ 1.350cm3, tức nhỏ đi khoảng 10%.

Các nhà nghiên cứu không hiểu lý do tại sao não lại thu nhỏ kích thước. Có giả thuyết cho rằng điều đó khiến não hoạt động hiệu quả hơn. Một số người khác nghĩ hộp sọ trở nên nhỏ hơn là do thực phẩm của chúng ta ngày càng dễ nhai hơn, thế nên một bộ răng hàm lớn không còn cần thiết nữa.

Dù sao đi nữa kích thước não cũng không có mối liên quan trực tiếp đến trí thông minh. Thế nên không thể kết luận rằng người tiền sử thông minh hơn con người ngày nay!

Não con người khá lớn

Não người lớn nặng khoảng 1,3-1,4kg. Một số nhà phẫu thuật thần kinh đã mô tả não giống như những ống kem đánh răng, thế nhưng theo bác sĩ Katrina Firlik, "thật ra não trông giống tàu hủ (đậu phụ) hơn": khoảng 80% dung lượng hộp sọ là bộ não, phần còn lại là máu, dịch tủy, các đệm mô thần kinh... Nếu trộn lẫn tất cả, bạn sẽ có một dung dịch hỗn hợp khoảng 1,7 lít, đủ để bỏ vào một chai soda 2 lít!

Theo Tuổi trẻ/Live Science

Chạy bộ giúp kích hoạt gene chống Alzheimer Một nghiên cứu mới của hệ thống y tế Mass General Brigham (Mỹ) vừa hé lộ cách mà vận động thể chất tác động trực tiếp đến các tế bào não, làm sáng tỏ cơ chế giúp ngăn ngừa bệnh Alzheimer và gợi mở những hướng đi mới trong điều trị. Chạy bộ giúp kích hoạt gen có thể chống Alzheimer. (Nguồn: Neuroscience...

Bạn thấy bài viết này có hữu ích không?

Có

Không

Tin liên quan

Xem thêm Share

Xem nhiều

Bắt khẩn cấp ba nam thanh niên 17-18 tuổi chuyên giật bàn bày đồ cúng ở TPHCM01:42

Bé gái trong vụ án ở Đắk Lắk khóc đòi cha mẹ, có 1 nạn nhân vừa làm lễ dạm ngõ02:38

Lê Hoàng Hiệp bị FC tố "quên ơn", nguy cơ bị hội chị em "tẩy chay" vì 1 lý do?02:44

Bắt 3 đối tượng giả danh Công an, hành hung nạn nhân để cướp tài sản01:01

UAV làm nóng sườn đông NATO09:08

Tân Thủ tướng Nepal tuyên bố sẽ không cầm quyền quá 6 tháng07:50

Dải Gaza giữa những ngổn ngang08:07

SpaceX phóng tàu chở hàng 4,99 tấn lên Trạm Vũ trụ Quốc tế21:34

Xe tải mất lái đâm vào chợ chuối ở Quảng Trị, ít nhất 3 người tử vong01:07

Danh tính nạn nhân vụ xe tải lao vào chợ chuối ở Quảng Trị, có 3 người quốc tịch Lào09:32

Tổng thống Vladimir Putin mặc quân phục, thị sát thao trường tập trận03:27

Tiêu điểm

Tin đang nóng

Tin mới nhất

Bố mẹ đắp lá theo cách dân gian khiến trẻ bị khuyết xương

04:57:43 22/09/2025

Thêm trường hợp một bé gái 5 tuổi cũng bị tổn thương vùng xương chày do chấn thương. Sau khi bó bột tại bệnh viện tuyến tỉnh điều trị gãy xương do tai nạn, gia đình tiếp tục điều trị bằng cách khoét lỗ trên bột và đắp lá.

Cảnh báo kiểu ăn tốt cho phụ nữ nhưng nguy cho nam giới

04:54:00 22/09/2025

Đó là một kiểu ăn mà người áp dụng được yêu cầu hạn chế nghiêm ngặt carbohydrate từ tinh bột và đường, nhưng lại ăn nhiều chất béo và đủ protein. Mục đích chính là thúc đẩy cơ thể chuyển sang một trạng thái trao đổi chất đặc biệt gọi là...

Vì sao bạn luôn mệt mỏi dù ăn uống, ngủ nghỉ đầy đủ?

20:46:06 21/09/2025

Không ít người nghĩ ngay nguyên nhân của tình trạng này là do thiếu ngủ, căng thẳng hay áp lực công việc. Tuy nhiên, các chuyên gia dinh dưỡng cảnh báo: thiếu vi chất dinh dưỡng mới là một trong những nguyên nhân âm thầm nhưng đáng lo n...

Những loại gia vị quen thuộc trong gian bếp giúp làm chậm quá trình lão hóa

20:43:04 21/09/2025

Trong căn bếp Việt Nam, nhiều loại gia vị không chỉ đóng vai trò làm tăng hương vị cho các món ăn mà còn được xem như liều thuốc quý tự nhiên giúp chống lại quá trình lão hóa.

Tin mừng cho người thích ăn bơ

20:40:39 21/09/2025

Thói quen ăn bơ hàng ngày có thể giúp hỗ trợ tiêu hóa, cải thiện tim mạch, kiểm soát cân nặng và thậm chí góp phần nâng cao chất lượng giấc ngủ.

Mổ thành công 2 trường hợp viêm ruột thừa tại Côn đảo

20:36:55 21/09/2025

Khi siêu âm ghi nhận hình ảnh viêm ruột thừa cấp, ruột thừa viêm 7mm, thâm nhiễm mỡ xung quanh, có hình ảnh "finger sign" dương tính (hình ảnh ruột thừa bị viêm trên siêu âm). Xét nghiệm máu có bạch cầu tăng.

Hội chứng ngừng thở khi ngủ: Bệnh lý thầm lặng nhưng nguy hiểm

20:34:16 21/09/2025

Người bệnh nên đến khám bác sĩ khi có các triệu chứng như ngáy quá to, ngừng thở trong lúc ngủ, thức dậy trong tình trạng thở hổn hển hoặc buồn ngủ quá mức ban ngày đến mức có thể ngủ gật khi làm việc, xem tivi hay lái xe.

Làm việc với màn hình lâu, cách nào để giảm mỏi mắt?

20:31:56 21/09/2025

Nhận biết các triệu chứng của mỏi mắt kỹ thuật số là bước đầu tiên để kiểm soát hiệu quả tình trạng này. Dưới đây là năm dấu hiệu phổ biến có thể cảnh báo cơ thể đang gặp phải hội chứng CVS:

Ba đứa trẻ bị ong đốt hơn 80 vết khi theo bà đi làm nương, một bé không qua khỏi

20:29:39 21/09/2025

Hai cháu bé 4 tuổi đến từ Sơn La được Bệnh viện Nhi Trung ương (Hà Nội) tiếp nhận trong tình trạng nguy kịch do tai nạn ong đốt. Cùng bị ong đốt với hai cháu là bé trai 3 tuổi đã qua đời khi được đưa đến bệnh viện địa phương.

Loại viêm họng nguy hiểm dễ nhầm với cảm lạnh

20:26:15 21/09/2025

Viêm họng liên cầu khuẩn là bệnh nhiễm trùng do vi khuẩn Streptococcus pyogenes gây ra (liên cầu khuẩn nhóm A). Trong khi đó, cảm lạnh thông thường là bệnh nhiễm trùng do nhiều loại virus khác nhau gây ra.

Nấu món cá tưởng ngon hóa ra 'kịch độc', một người tử vong, 2 người còn lại nhập viện

20:25:38 21/09/2025

Sau khi ăn cả con cá nóc, khoảng 20 phút sau người này bị đau đầu, buồn nôn dữ dội, ý thức chậm dần. Trên đường tới bệnh viện sau ăn khoảng 2 giờ, người này đã tử vong do ngừng tim.

Ăn quá nhiều những thực phẩm này có thể gây hại cho thận

20:18:34 21/09/2025

Tiêu thụ quá nhiều thịt đỏ có thể làm tăng lượng chất thải tích tụ trong máu, khiến thận phải làm việc quá sức để loại bỏ chúng. Thay vào đó, hãy ưu tiên các nguồn protein nạc hoặc protein thực vật như cá, thịt gà, đậu và các loại hạt.