Liên hợp quốc kêu gọi Mỹ và Iran trở lại thỏa thuận hạt nhân JCPOA
Liên hợp quốc (LHQ) ngày 14/12 đã kêu gọi Mỹ dỡ bỏ các biện pháp trừng phạt Iran theo thỏa thuận hạt nhân ký năm 2015, còn được gọi là Kế hoạch Hành động chung toàn diện (JCPOA), đồng thời hối thúc nước Cộng hòa Hồi giáo trở lại những cam kết về hạn chế chương trình hạt nhân.
Phó Tổng Thư ký LHQ phụ trách các vấn đề chính trị và xây dựng hòa bình Rosemary DiCarlo. Ảnh: Khắc Hiếu/TTXVN
Phát biểu tại Hội đồng Bảo an LHQ, Phó Tổng Thư ký LHQ phụ trách các vấn đề chính trị và xây dựng hòa bình Rosemary DiCarlo nêu rõ bà “kêu gọi Mỹ dỡ bỏ hoặc miễn trừ các biện pháp trừng phạt của nước này như đã thỏa thuận trong JCPOA và gia hạn miễn trừ liên quan đến hoạt động buôn bán dầu mỏ của Iran”. Bà cũng nhấn mạnh các động thái quan trọng khác như Mỹ cần gia hạn miễn trừ đối với các hoạt động hạt nhân dân sự của Iran cũng như việc đổi urani đã được làm giàu của Iran lấy urani tự nhiên.
Đối với Iran, bà DiCarlo hối thúc “hủy bỏ các bước đi mà nước này đã thực hiện không phù hợp với những cam kết trong JCPOA”.
Phó Tổng thư ký LHQ đưa ra những lời kêu gọi trên trong bối cảnh các cuộc đàm phán nhằm khôi phục JCPOA đã được nối lại tại Vienna (Áo) vào ngày 29/11 vừa qua sau hơn 5 tháng tạm dừng.
Đại sứ Iran tại LHQ Majid Takht Ravanchi cho biết nước này không có bất kỳ điều kiện tiên quyết hay điều kiện mới nào để trở lại tuân thủ những cam kết theo JCPOA, đồng thời khẳng định tất cả những bước đi mà Tehran đã thực hiện kể từ khi Mỹ rút khỏi thỏa thuận này đều có thể hủy bỏ. Trong khi đó, Đại sứ Mỹ tại LHQ Linda Thomas-Greenfield cũng nhấn mạnh Washington sẵn sàng trở lại JCPOA miễn là Iran cũng làm như vậy.
JCPOA được ký năm 2015 giữa Iran và Nhóm P5 1 (Anh, Pháp, Mỹ, Nga, Trung Quốc và Đức). Theo thỏa thuận, Iran hạn chế chương trình hạt nhân đổi lại việc dỡ bỏ các biện pháp trừng phạt nhằm vào quốc gia Hồi giáo này. Năm 2018, Tổng thống Mỹ khi đó là ông Donald Trump quyết định rút Mỹ khỏi thỏa thuận, đồng thời yêu cầu đàm phán lại về những điều khoản mà Washington cho là lỏng lẻo. Tehran không chấp nhận yêu cầu này và Mỹ đã áp đặt trở lại các biện pháp trừng phạt Iran. Phía Iran cũng thu hẹp dần các cam kết của nước này trong thỏa thuận. Sau khi nhậm chức hồi tháng 1/2021, Tổng thống Mỹ Joe Biden cam kết Mỹ sẽ trở lại thỏa thuận. Hiện các bên đang thúc đẩy đàm phán nhằm khôi phục thỏa thuận này. Các cuộc đàm phán được nối lại tại Vienna ngày 29/11 vừa qua, sau thời gian gián đoạn do phía Iran tạm dừng sau cuộc bầu cử vào tháng 6.
Iran nêu điều kiện gia hạn thỏa thuận cho phép IAEA thanh sát hạt nhân
Ngày 10/5, Iran tuyên bố nước này có thể gia hạn một thỏa thuận cho phép các thanh sát viên của Cơ quan Năng lượng nguyên tử quốc tế (IAEA) thuộc Liên hợp quốc (LHQ) giám sát một số hoạt động chính nếu tiến trình đàm phán giữa Tehran với các cường quốc thế giới về chương trình hạt nhân tiếp tục "đi đúng hướng".
Bên trong cơ sở hạt nhân Natanz, cách thủ đô Tehran của Iran 300km về phía nam, ngày 4/11/2019. Ảnh (tư liệu): AFP/TTXVN
Tháng 2 vừa qua, IAEA và Iran đã đạt được một thỏa thuận, qua đó cho phép các thanh sát viên của cơ quan này tiếp tục thanh sát hoạt động tại các địa điểm hạt nhân đã được công bố ở Iran trong 3 tháng tới và dự kiến thỏa thuận này hết hiệu lực vào cuối tháng 5 này.
Phát biểu với báo giới, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Iran Saeed Khatibzadeh tuyên bố có thể tính đến việc gia hạn thỏa thuận trên sau ngày 21/5 tới trong trường hợp các cuộc đàm phán tại Vienna (Áo) đi đúng hướng. Iran và các bên còn lại tham gia thỏa thuận hạt nhân (gồm Nga, Anh, Pháp, Trung Quốc và Đức) năm 2015, có tên gọi đầy đủ là Kế hoạch Hành động chung toàn diện (JCPOA), đã nối lại đàm phán tại thủ đô Vienna của Áo. Mỹ tham gia đàm phán gián tiếp bằng hình thức trực tuyến tại một khách sạn khác gần đó, với Liên minh châu Âu (EU) đóng vai trò trung gian.
Theo JCPOA, các thanh sát viên của IAEA có quyền tiếp cận một cách hạn chế các cơ sở phi hạt nhân của Iran, bao gồm cả các địa điểm quân sự, trong trường hợp nghi ngờ có các hoạt động hạt nhân bất hợp pháp. Tuy nhiên, tháng 12/2020, Quốc hội Iran đã thông qua đạo luật chấm dứt quyền thanh sát của IAEA kể từ ngày 21/2/2021, trừ khi Mỹ nới lỏng các lệnh trừng phạt. Tuy nhiên, sau đó, hai bên đã đạt thỏa thuận tạm thời về việc nối lại các cuộc thanh sát của IAEA kể từ ngày 23/2.
Trong một tuyên bố ngày 7/5, Thứ trưởng Ngoại giao đồng thời là trưởng đoàn đám phán Iran Abbas Araghchi hy vọng cuộc đối thoại tại Vienna có thể sớm đạt thỏa thuận. Ông cho biết phía Mỹ đã thể hiện sẵn sàng dỡ bỏ một số lệnh trừng phạt Iran, nhưng phía Tehran mong muốn nhiều hơn thế.
JCPOA cho phép Iran làm giàu urani ở mức độ 3,67%, thấp hơn nhiều so với mức 90% có thể tạo ra vũ khí hạt nhân. Tuy nhiên, kể từ năm 2018, Tổng thống Mỹ khi đó là ông Donald Trump rút Washington khỏi thỏa thuận trên và tái áp đặt trừng phạt Iran, Tehran đã dần thu hẹp các cam kết của mình trong thỏa thuận.
Iran khẳng định nghiêm túc trong đàm phán hạt nhân Hãng thông tấn nhà nước Iran IRNA đưa tin Tổng thống nước này Ebrahim Raisi ngày 11/12 tuyên bố Tehran rất nghiêm túc trong các cuộc đàm phán hạt nhân với các cường quốc thế giới tại Vienna (Áo). Tổng thống Iran Ebrahim Raisi phát biểu tại cuộc họp nội các ở Tehran ngày 26/8/2021. Ảnh: AFP/TTXVN Theo IRNA, Tổng thống Raisi khẳng...