Lập tòa xử tội phạm vị thành niên

Mai Hoàng Minh14:54 18/02/2013

Để giải quyết các vụ án liên quan đến trẻ vị thành niên đang ngày càng gia tăng, phức tạp, TAND Tối cao đang xây dựng dự thảo đề án thành lập Tòa án Gia đình và Trẻ vị thành niên.

Trao đổi với phóng viên, Trung tướng Trần Văn Độ, Phó Chánh án TAND Tối cao, Chánh án Tòa án Quân sự Trung ương, cho biết mục tiêu chủ yếu của việc thành lập Tòa án Gia đình và Trẻ vị thành niên là để xét xử các vụ án sâu sát hơn, phù hợp với tâm sinh lý của đối tượng.

Nhiều bất cập

Theo Trung tướng Trần Văn Độ, những hành vi phạm tội của người chưa thành niên được đưa ra xét xử về cơ bản vẫn do tòa án các cấp xét xử theo thủ tục chung và phần lớn là do TAND cấp huyện xét xử. Nhiều vụ án còn được đưa về địa phương xét xử công khai đã làm cho các em trở nên hoang mang, nhiều em sau đó khó làm lại cuộc đời.

Theo dự thảo đề án do TAND Tối cao xây dựng, việc thành lập Tòa án Gia đình và Trẻ vị thành niên xuất phát từ tình hình tội phạm là người chưa thành niên đang chiếm tỉ lệ cao, nghiêm trọng và thực tiễn áp dụng các quy định của pháp luật tố tụng hình sự đối với người chưa thành niên ở Việt Nam.

Thống kê của Vụ Thống kê tổng hợp (TAND Tối cao) cho thấy nếu như năm 2009, TAND các cấp đã thụ lý 94.710 vụ, xét xử 89.609 vụ án liên quan đến hôn nhân gia đình thì năm 2010 đã thụ lý 103.332 vụ, xử 97.627 vụ năm 2011 lên tới 121.848 vụ và xét xử 115.331 vụ.

Một bị cáo vị thành niên bị xét xử tội hiếp dâm. Ảnh: PHẠM DŨNG

Án trẻ vị thành niên phạm tội cũng ở mức báo động khi năm 2009 thụ lý 2.953 vụ/4.055 bị cáo và năm 2011 thụ lý 2.516 vụ/3.471 bị cáo. Hơn nữa, ngày càng nhiều trẻ vị thành niên bị xâm hại, xâm hại về tình dục, bóc lột sức lao động, bạo lực mà trẻ vị thành niên là nạn nhân của những mâu thuẫn, bạo hành trong gia đình cũng như việc ly hôn của cha mẹ.

Video đang HOT

Luật sư Nguyễn Hữu Thế Trạch (Đoàn Luật sư TPHCM) cho rằng việc phối hợp giữa các cơ quan tố tụng khi giải quyết loại án do người chưa thành niên còn hạn chế, vẫn theo thủ tục chung mà chưa chú ý đúng mức những thủ tục đặc biệt. Nhiều điều tra viên chưa chú ý tới việc điều tra nguyên nhân, điều kiện, hoàn cảnh phạm tội, điều kiện nhân thân giáo dục của nhà trường…

Cũng vì chưa chú ý đến đặc điểm tâm sinh lý của người chưa thành niên nên trong quá trình hỏi cung bị can, nhiều điều tra viên vẫn còn quát mắng, đe dọa, thậm chí đánh đập, gây cho các em tâm lý sợ hãi, căng thẳng dẫn đến lời khai không đúng.

Theo TS Mai Bộ (Tòa án Quân sự Trung ương), đối với người chưa thành niên, gia đình là nơi nuôi dưỡng và là trường học đầu tiên của trẻ em. Từ khi sinh ra cho đến khi trưởng thành, phần lớn thời gian là trẻ em sống trong gia đình. Chính vì thế, người chưa thành niên phạm tội chịu ảnh hưởng nhiều từ những hành vi xấu của cha mẹ và người lớn trong gia đình.

Bảo vệ hạnh phúc gia đình

Theo Trung tướng Trần Văn Độ, Tòa án Gia đình và Trẻ vị thành niên sẽ giúp giải quyết tốt hơn những quan hệ đặc thù trong gia đình, những quan hệ với trẻ vị thành niên cũng như những chế định đặc thù cần áp dụng.

Ngoài ra, Tòa án Gia đình và Trẻ vị thành niên còn thúc đẩy việc xây dựng hệ thống thu thập, lưu trữ thông tin và số liệu về các vụ việc liên quan đến gia đình và trẻ vị thành niên, giúp các cơ quan xây dựng pháp luật và hoạch định chính sách có những thông tin chính xác để đề ra những biện pháp thích hợp trong đấu tranh phòng ngừa người chưa thành niên vi phạm pháp luật cũng như công tác chăm sóc, bảo vệ các quyền lợi chính đáng của trẻ vị thành niên.

Khi tòa án này được thành lập, các vụ việc liên quan đến trẻ vị thành niên sẽ được xét xử kín và tạo được sự gần gũi đối với người chưa thành niên tham dự phiên tòa. Bởi vậy, để thành lập được tòa án này, cần phải đào tạo cho cán bộ tiến hành tố tụng hiểu biết tâm lý trẻ thường xuyên bồi dưỡng, tập huấn cho đội ngũ cán bộ công an, kiểm sát, tòa án, luật sư, hội đồng thẩm phán… để họ hiểu sâu về lĩnh vực này.

Từ việc phân tích đặc điểm nhân thân người phạm tội, có khoảng 7,81% người chưa thành niên phạm tội trên địa bàn TPHCM là những người có bố mẹ ly hôn hoặc ly thân. Điều đó cho thấy tầm quan trọng của việc xây dựng gia đình hạnh phúc, bền vững đối với sự phát triển của quốc gia và hệ lụy của việc cha mẹ ly hôn đối với việc chăm sóc, giáo dục con cái.

Phòng xử thân thiện

Dự kiến, TAND Tối cao sẽ hoàn tất đề án thành lập Tòa án Gia đình và Trẻ vị thành niên trình Ban Chỉ đạo cải cách tư pháp cho ý kiến trong năm 2013, sau đó sẽ xây dựng và trình Quốc hội các dự án luật sửa đổi, bổ sung. Tòa án Gia đình và Trẻ vị thành niên được thành lập là tòa chuyên trách nằm trong hệ thống tòa án hiện hành. Tuy nhiên, do có những đặc thù về lứa tuổi, tâm sinh lý của trẻ vị thành niên nên phải có những phòng xử thân thiện với các em, trong đó bố trí lại vị trí chỗ ngồi và trang trí thêm một số dụng cụ để tạo ra không khí thân thiện, gần gũi đối với người chưa thành niên tham dự tòa.

Theo 24h

"Nên xác định tuổi thành niên là 16"

Đó là đề nghị của thiếu tướng Hồ Trọng Ngũ, phó chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng - an ninh của Quốc hội.

Thiếu tướng Hồ Trọng Ngũ cho rằng "đã đến lúc xã hội phải thay đổi quan niệm về tuổi vị thành niên". Trao đổi với PV về vấn đề này, thiếu tướng Hồ Trọng Ngũ nói:

- Như tôi phát biểu trước Quốc hội, sau vụ Lê Văn Luyện, tôi cảm thấy lương tri và trách nhiệm của chúng ta bị thử thách. Vì chúng ta đã có cảm giác bất lực trước hành vi tàn bạo. Nhiều người rất xót xa trước cảnh những tội phạm vị thành niên khi cho tay vào còng số tám vẫn nhếch mép cười, giễu cợt, bởi biết mình sẽ không bị xử ở khung hình phạt cao nhất.

Chúng ta càng đau xót khi lên mạng Internet chứng kiến cảnh không ít trẻ em đã tô vẽ hình ảnh Lê Văn Luyện, đặt nhạc đặt vè về Lê Văn Luyện và thậm chí coi như một hình tượng có sức thu hút.

Thiếu tướng Hồ Trọng Ngũ - Ảnh: V.Dũng

* Báo cáo của Chính phủ cho thấy tội phạm ở lứa tuổi vị thành niên tăng đột biến. Ông đánh giá thế nào về tình trạng này?

- Mọi người đều có chung đánh giá tình hình đang hết sức nghiêm trọng. Trong năm năm gần đây, có hơn 49.000 vụ phạm pháp hình sự với hơn 76.000 người chưa thành niên phạm tội thực hiện. Xét về mặt cơ cấu, tội phạm do nhóm này thực hiện có đủ mọi loại, từ trộm cắp, cướp giật, xâm phạm sở hữu đến cướp, giết người, đến các tội về kinh tế, kể cả tham nhũng cũng tham gia (mặc dù chưa phải là chủ thể nhưng có vai trò phối hợp cung cấp thông tin), đặc biệt là trong tội phạm công nghệ cao, tội phạm về môi trường và các tội xâm phạm an toàn công cộng. Gần đây, tội phạm trong thanh thiếu niên có tính chất tổ chức lại gia tăng, việc sử dụng hung khí, vũ khí nóng trở nên phổ biến.

Sau vụ án Lê Văn Luyện, nhiều người cho rằng cần phải hạ tuổi thành niên

* Theo ông, đâu là nguyên nhân dẫn đến tình trạng nghiêm trọng này?

- Khi nghiên cứu tôi thấy có sáu nguyên nhân chính: Thứ nhất, xã hội chưa đánh giá đúng năng lực hành vi và năng lực pháp luật của nhóm tuổi đang được coi là vị thành niên. Chúng ta vẫn coi các em độ tuổi này là non nớt, ít hiểu biết, thiếu kinh nghiệm sống... Thái độ bao cấp về pháp lý, về nhận thức của gia đình, nhà trường, xã hội với các em là nguyên nhân rất quan trọng. Nhiều bậc cha mẹ, thầy cô dường như không công nhận sự trưởng thành về cả thể chất, ý thức, nhận thức của các em, vẫn đánh giá các em ở độ tuổi này như ở thời điểm nửa thế kỷ về trước. Trong khi đó, các em đang sống trong thế giới có sự hòa nhập rất nhanh, cập nhật thông tin đa chiều hằng ngày và ý thức rõ về mình. Nhiều vụ phạm pháp được các em thực hiện vì biết rằng tuổi của mình chỉ bị xử lý ở khung rất nhẹ.

"Tôi cho rằng xã hội đến lúc phải thay đổi quan niệm, để các em từ 16-18 tuổi được đứng ra giải quyết những vấn đề của mình và tham gia giải quyết những vấn đề xã hội một cách bình đẳng như người lớn. Tại sao ở nước ngoài có những nhà lãnh đạo rất trẻ, những doanh nhân thành đạt khi còn rất trẻ? Đó là kết quả của việc đánh giá, nhìn nhận đúng sự trưởng thành của lớp trẻ".

Thiếu tướng Hồ Trọng Ngũ

Thứ hai, chính khoảng trống của pháp luật khiến các đối tượng vị thành niên và những đối tượng người lớn có ý định phạm tội lôi kéo các em thực hiện hành vi phạm tội, dùng các em làm bia đỡ đạn.

Thứ ba, đang có sự xung đột giá trị. Kinh tế thị trường phát triển, các em tham gia thị trường lao động rất sớm, pháp luật cũng quy định đủ 15 tuổi có quyền ký kết hợp đồng lao động. Như vậy có sự xung đột giữa động cơ, mục đích làm giàu, muốn khẳng định giá trị của mình với nhận thức của xã hội chỉ coi các em là những đứa trẻ. Điều này đã làm các em phải tìm mọi cách để bứt phá, trong đó có những động cơ bất hợp pháp như cướp, trộm, buôn bán ma túy...

Thứ tư, trẻ em ngày nay có xu hướng tự đề cao mình. Các em tự cho rằng mình có kiến thức hơn, giỏi hơn người lớn, đặc biệt trong xã hội kỹ trị ngày nay. Sự xung đột này vừa làm giới trẻ ức chế, vừa làm trẻ em coi thường người lớn.

Thứ năm, do trưởng thành sớm, tiếp nhận khoa học kỹ thuật và kinh nghiệm nên các em dễ dàng thực hiện nhiều hành vi phạm tội. Nhiều tội do các em 15-18 tuổi gây ra rất tinh vi, xảo quyệt, khó phát hiện.

Thứ sáu, lớp trẻ bây giờ nhiều thông tin hơn lớp già, với khả năng sử dụng công nghệ thông tin và ngoại ngữ, các em tiếp cận và cập nhật thường xuyên thông tin trong nước, quốc tế. Thậm chí, nhiều em biết bẻ khóa để tiếp cận thông tin mã hóa, thông tin bí mật mà người lớn không dễ thực hiện.

* Thưa ông, pháp luật các nước quy định độ tuổi thành niên và độ tuổi chịu trách nhiệm hình sự như thế nào?

- Tôi nghiên cứu và thấy rằng nhiều nước trên thế giới quy định người từ 16 tuổi là thành niên. Tôi có hỏi các bạn Cuba là tại sao quy định tuổi thành niên là 16 thì nhận được câu trả lời rằng "công dân của chúng tôi lứa tuổi ấy là người ta đã thực hiện được toàn bộ nghĩa vụ của người trưởng thành". Đối với người VN, tôi lại càng tin điều đó, vì lớp trẻ của chúng ta đã tiến bộ rất nhanh, hòa nhập với thế giới rất tốt.

Hiện nay, pháp luật hình sự của chúng ta quy định người từ 14-16 tuổi chịu trách nhiệm hình sự hạn chế, tức chỉ chịu trách nhiệm trước những tội rất nghiêm trọng do cố ý 16-18 tuổi mới chịu trách nhiệm hình sự, nhưng với mức hình phạt thấp và quá trình tố tụng đòi hỏi trải qua rất nhiều quy định riêng mà chính các đối tượng phạm tội sẽ lợi dụng điều này.

Chúng ta phải tính toán lại chính sách. Khi chúng ta xác định lại độ tuổi thành niên thì không chỉ xử lý được vấn đề về chính sách hình sự, mà còn xử lý được nhiều vấn đề khác. Lúc đó, chúng ta trao quyền cho lớp trẻ và đồng thời buộc họ phải chịu trách nhiệm, nghĩa vụ đầy đủ và tương xứng với các quyền đó.

Luật sư Trịnh Thanh (trưởng văn phòng luật sư Người Nghèo):

Không nên hạ tuổi thành niên

Việc xác định độ tuổi chịu trách nhiệm hình sự, tuổi thành niên quy định tại Bộ luật hình sự hiện nay phù hợp với nhiều đạo luật khác như quy định về độ tuổi kết hôn, bầu cử, tham gia một số giao dịch dân sự, lao động... Việc có cần hạ thấp độ tuổi chịu trách nhiệm hình sự hay không phải được nghiên cứu, khảo sát, đánh giá kỹ lưỡng, có cơ sở khoa học từ nhiều cơ quan chức năng và phải đảm bảo thống nhất với các đạo luật khác.

Trên thế giới có nhiều nước quy định về độ tuổi chịu trách nhiệm hình sự thấp hơn chúng ta nhưng xét về các điều kiện phát triển thể chất, tâm sinh lý của thanh thiếu niên nước ngoài thì rất khác so với thanh thiếu niên VN. Về thể chất, dù hiện nay điều kiện nuôi dưỡng có tốt hơn nhưng thể chất của thiếu niên VN chưa thể bằng thiếu niên nước ngoài. Thực tế có nhiều trẻ phạm tội (nhất là trẻ ở vùng nông thôn) ra tòa vẫn còn mếu máo khóc gọi mẹ đúng với bản chất của một đứa trẻ.

Nếu chỉ nhìn vào hiện tượng có nhiều trẻ em phạm tội, nhiều vụ phạm tội đặc biệt nghiêm trọng do người chưa thành niên gây ra mà hạ thấp độ tuổi chịu trách nhiệm hình sự thì xem ra không ổn. Để ngăn chặn tình trạng tội phạm trẻ cần có nhiều biện pháp như tăng cường vai trò giáo dục, quản lý trẻ của nhà trường, gia đình, xã hội và cần áp dụng chính sách hình sự để xử lý nghiêm khắc hơn nữa đối với những đối tượng lôi kéo, dụ dỗ trẻ vào con đường phạm tội.

Theo 24h

Đề xuất hạ tuổi thành niên xuống 16 Cho rằng tội phạm vị thành niên ngày càng gia tăng, với tính chất côn đồ hơn nhưng cũng ngày càng nhờn luật hơn vì chỉ bị xử nhẹ, Phó Chủ nhiệm UB Quốc phòng - An ninh Hồ Trọng Ngũ đề xuất hạ tuổi thành niên từ 18 xuống 16 để có thể áp dụng chế tài xử lý phù hợp. Thảo...

Bạn thấy bài viết này có hữu ích không?

Có;

Không

Tin liên quan

Xem thêm Share

Xem nhiều

Quán bún Hà Nội xin lỗi vụ bán 1,2 triệu đồng 3 bát bún riêu ngày Tết, nói chỉ là 'hiểu lầm'09:39

Củng cố hồ sơ để xử lý TikToker có nồng độ cồn, livestream khi bị cảnh sát giao thông kiểm tra01:03

Vụ xe ôtô lao xuống mương 7 người tử vong: Công an công bố nguyên nhân ban đầu14:39

CSGT hú còi mở đường cho xe chở người bị điện giật nguy kịch đi cấp cứu01:10

11 'quái xế' chạy vào cao tốc Nghi Sơn - Diễn Châu bị phạt 78 triệu đồng501:27

Cảnh sát Liên Hiệp Quốc bổ nhiệm sĩ quan công an Việt Nam làm chánh văn phòng cố vấn09:41

Thông tin về ô tô 'tự di chuyển' ở sân bay Tân Sơn Nhất09:00

Xe tải bốc cháy trên đường giữa trưa08:24

Tiêu điểm

Tin đang nóng

Tin mới nhất

Liên tiếp xảy ra động đất ở Kon Tum trong dịp Tết Nguyên đán

13:26:38 02/02/2025

Ngày 2/2, Trung tâm Báo tin động đất và cảnh báo sóng thần, Viện Vật lý địa cầu thông báo về một trận động đất có độ lớn 3.1 vừa xảy ra tại huyện Kon Plông, tỉnh Kon Tum.

Về ngoại chơi Tết, cháu bé 8 tuổi gặp nạn ở hồ nước

13:11:42 02/02/2025

Ngày 2/2, ông Nguyễn Đức Sâm, Chủ tịch UBND xã Phong Bình, huyện Gio Linh, tỉnh Quảng Trị, xác nhận một vụ đuối nước thương tâm đã xảy ra trên địa bàn, khiến cháu H.X.H. (8 tuổi) tử vong.

11 thanh niên tắm biển ngày Tết, 2 người bị sóng cuốn trôi

09:11:31 02/02/2025

Tối 1/2, một lãnh đạo huyện Phù Mỹ (tỉnh Bình Định) xác nhận, trên địa bàn vừa xảy ra một vụ đuối nước khiến hai thanh niên đuối nước và mất tích.

Chạy ô tô quá tốc độ bị trừ bao nhiêu điểm giấy phép lái xe?

09:01:52 02/02/2025

Theo Nghị định 168, tài xế ô tô có thể bị trừ tới 6 điểm giấy phép lái xe nếu chạy quá tốc độ quy định trên 35km/h.

Tài xế vi phạm nồng độ cồn gấp 5 lần mức 'kịch khung' trên cao tốc

07:00:24 02/02/2025

Đại diện Cục CSGT (Bộ Công an) cho biết, Đội Tuần tra kiểm soát giao thông đường bộ cao tốc số 2 đã phát hiện nam tài xế vi phạm nồng độ cồn gấp khoảng 5 lần mức kịch khung trên cao tốc.

Ô tô 7 chỗ rơi xuống kênh ở TPHCM, 1 người tử vong

06:55:36 02/02/2025

Khoảng 20h tối cùng ngày, người dân sống gần khu vực cầu Kinh 12, đường Bờ Kinh 12, xã Tân An Hội, huyện Củ Chi, nghe có tiếng động mạnh.

Tai nạn liên hoàn trên cao tốc Phan Thiết - Dầu Giây, 3 người đi cấp cứu

06:53:44 02/02/2025

Tối 1/2 (mùng 4 Tết), xảy ra vụ tai nạn giao thông liên hoàn giữa 3 ô tô trên cao tốc Phan Thiết - Dầu Giây khiến 3 người bị thương, giao thông ùn tắc cục bộ.

8 ngày nghỉ Tết, có 481 người phải cấp cứu do pháo nổ

03:00:38 02/02/2025

Tổng cộng trong 8 ngày nghỉ Tết có 481 trường hợp khám, cấp cứu do pháo nổ, pháo hoa; 47 trường hợp khám, cấp cứu tai nạn do vũ khí, vật liệu nổ tự chế, chưa ghi nhận ca tử vong.

Tai nạn liên hoàn trên cao tốc TPHCM - Long Thành, giao thông ùn tắc

19:03:32 01/02/2025

Tại hiện trường, các phương tiện đều bị hư hỏng nặng phần đầu và đuôi. Mảnh vỡ văng tung tóe trên mặt đường, may mắn vụ việc không gây thương vong về người.

Mùng 4 Tết, hơn 2.100 tài xế vi phạm nồng độ cồn

19:01:36 01/02/2025

CSGT toàn quốc cũng xử lý 5.671 trường hợp vi phạm, tạm giữ 40 ô tô và 2.575 xe mô tô. Đồng thời, tước 332 giấy phép lái xe các loại, trừ điểm bằng lái 864 trường hợp.

Mùng 4 Tết, 21 người tử vong vì tai nạn giao thông

18:50:00 01/02/2025

Về tình hình giao thông tại TP Hà Nội và các địa phương giáp ranh, các tuyến đường nội thành Hà Nội hướng lên khu vực trung tâm lưu lượng người và phương tiện tham gia giao thông bình thường, giao thông thuận lợi,không xảy ra ùn tắc.

Tàu cảnh sát biển cấp cứu thành công 1 thuyền viên người nước ngoài

14:54:32 01/02/2025

Ngay sau khi nhận được thông tin, Bộ Tư lệnh Vùng Cảnh sát biển 3 đã lệnh cho tàu Cảnh sát biển 2011 rời cảng khẩn cấp chở theo cán bộ, nhân viên y tế, cán bộ Biên phòng huyện Côn Đảo đi cấp cứu bệnh nhân.