Làn sóng châu Á lên ngôi tại Hollywood: Chưa hết tự hào vì ‘Parasite’ lại đến ‘Nomadland’, ‘Minari’

Điện ảnh châu Á đang được chào đón hơn bao giờ hết tại thị trường cạnh tranh bậc nhất thế giới.

Oscar có tên chính thức là Giải thưởng Viện Hàn lâm. Đây là giải thưởng được tổ chức và trao bởi Viện Hàn lâm Khoa học và Nghệ thuật Điện ảnh Hòa Kỳ, nhằm tôn vinh những thành quả của ngành điện ảnh. Oscar được xem là giải thưởng điện ảnh danh giá nhất hành tinh, là sự kiện quy tụ những tác phẩm, nhà làm phim và ngôi sao hàng đầu.

Là một giải thưởng của nước Mỹ, Oscar có dành ‘đất’ để trân trọng và ngợi ca những tác phẩm quốc tế. Thế nhưng, đó chỉ vỏn vẹn là 5 bộ phim hiếm hoi mỗi năm lọt vào danh sách đề cử Phim quốc tế hay nhất (với tên gốc của giải thưởng là Phim nói tiếng nước ngoài hay nhất). Ở những hạng mục chính là sự góp mặt của các tác phẩm điện ảnh đến từ phương Tây. Nhưng thời thế đã khác, những bộ phim và nghệ sĩ châu Á đang lên ngôi mạnh mẽ hơn bao giờ hết tại Oscar.

Oscar – nấc thang mà nhà làm phim nào cũng muốn vươn tới trong sự nghiệp.

Những người tiên phong

Lễ trao giải Oscar lần đầu tiên được tổ chức vào năm 1929, dành để tôn vinh những bộ phim được ra mắt năm 1927 và 1928. Thế nhưng, phải đến năm 1986 mới có một bộ phim của nhà sản xuất gốc Á Ismail Merchant (Ấn Độ) được đề cử Phim hay nhất, đó là A Room with a View . Đến đầu những năm 2000, An Lý xuất hiện. Dù vị đạo diễn Đài Loan đã làm phim hàng chục năm trước đó, nhưng đến lúc bấy giờ ông mới thực sự ghi dấu ấn tại Oscar. Những Ngọa Hổ, Tàng Long, Brokeback Mountain, Life of Pi đã làm nên tên tuổi của An Lý – niềm tự hào của điện ảnh Á châu. Trong 3 giải Oscar giành được đến nay, An Lý sở hữu 2 tượng vàng với cương vị đạo diễn.

An Lý – niềm tự hào của châu Á tại Hollywood.

Với các dấu ấn khá mờ nhạt và hiếm hoi tại lễ trao giải điện ảnh bậc nhất đó, tất cả những gì Hollywood nhìn về điện ảnh châu Á trong văn hóa đại chúng chỉ gói gọn trong những bộ phim về đề tài… kiếm hiệp, võ thuật. Mặc dù, vùng đất rộng lớn với văn hóa từ ngàn đời nay còn biết bao câu chuyện, đề tài truyền cảm hứng cần được lan tỏa.

Ấn tượng của khán giả quốc tế về phim châu Á trước đây chỉ dừng lại ở đề tài võ thuật.

Còn nhớ năm 2016, làn sóng #OscarsSoWhite (Oscar quá trắng) trở nên rầm rộ tại Hollywood khi Viện Hàn lâm quá bảo thủ, kém đa dạng trong những lựa chọn đề cử của họ. Một ‘trò đùa’ khác trên sân khấu cùng năm còn khiến cộng đồng châu Á nổi giận vì nặng tính phân biệt chủng tộc. Người dẫn chương trình Chris Rock có màn tương tác thiếu tế nhị với 3 em bé châu Á mặc tuxedo, đứng lặng im trên sân khấu, giả dạng nhân viên kiểm toán của PricewaterhouseCoopers – đơn vị kiểm phiếu Oscar. Hình ảnh đó đã châm biếm ‘những người gốc Á giỏi toán’, gửi thông điệp ngầm về vai trò của họ tại Oscar chỉ ‘đến thế thôi’.

Thế thời đã đổi thay…

Chiến thắng lịch sử của ‘ Parasite’

Khi thế giới trở nên phẳng hơn, điện ảnh cũng vậy. Góc nhìn, tư tưởng, quan điểm của Viện Hàn lâm vì thế mà cởi mở hơn, dẫu cho họ chủ động rộng lòng, hay chịu áp lực từ đồng nghiệp, dư luận, truyền thông. Với tác động nào đi chăng nữa, một thực tế là Viện Hàn lâm bắt đầu công nhận các tác phẩm và nhà làm phim phía bên kia địa cầu.

Parasite là bộ phim châu Á đầu tiên chiến thắng Phim hay nhất.

Bong Joon Ho trở thành hiện tượng tại Hollywood sau thành công vang dội của Parasite.

Năm 2020, Parasite – bộ phim Hàn Quốc mang về hào quang chói lòa khi trở thành cái tên đầu tiên đến từ châu Á nhận giải Phim hay nhất của Oscar. Việc Parasite được đề cử năm đó đã là một cú sốc, giải thưởng quan trọng nhất của đêm còn khiến giới mộ điệu kinh ngạc hơn. Chiến thắng của Parasite có ý nghĩa quan trọng, giúp khán giả toàn thế giới cuối cùng cũng nhận ra rằng : ‘À, thì ra điện ảnh còn có nhiều sáng tạo tuyệt vời nằm ngoài lãnh thổ nước Mỹ.’

Crazy Rich Asian là bộ phim về châu Á gây sốt tại Hollywood thời gian gần đây.

Cùng thời kỳ Parasite , khán giả quốc tế còn tiếp cận thêm nhiều khía cạnh của văn hóa Á qua các tác phẩm điện ảnh như Crazy Rich Asian hay The Farewell . Tất cả đã dẫn lối cho nhiều tác phẩm châu Á khác lên ngôi.

Mở đường cho ‘Nomadland’, ‘Minari’ và hơn thế nữa

Tại Oscar 2021, phim về đề tài châu Á hoặc được làm ra bởi người châu Á trỗi dậy mạnh mẽ hơn bao giờ hết. 2 tác phẩm nổi bật nhất là Nomadland và Minari .

Chloé Zhao nhận giải Oscar cùng các nhà sản xuất của Nomadland .

Nomadland được đạo diễn, sản xuất, biên kịch và dựng phim bởi Chloé Zhao – nữ đạo diễn người Trung Quốc. Chloé Zhao đã nhận giải Oscar với tư cách là đạo diễn và đồng sản xuất của Nomadland . Cô không chỉ là nữ đạo diễn thứ 2 trong lịch sử được trao giải thưởng Viện Hàn lâm mà còn là nữ đạo diễn châu Á đầu tiên có được thành tích này. Như vậy, trong 2 năm liên tiếp, giải đạo diễn đều thuộc về người châu Á.

Chloé Zhao và diễn viên Frances Mcdormand trên phim trường Nomadland.

Với Minari - bộ phim kể câu chuyện về một gia đình người Hàn sang Mỹ định cư, lập nghiệp và đấu tranh để theo đuổi giấc mơ làm giàu nơi xứ người. Minari đã xuất sắc giành được 6 đề cử Oscar. Một trong những khoảnh khắc ấn tượng nhất lễ trao giải, chính là lúc nữ diễn viên gạo cội Yuh-jung Youn nhận giải Nữ diễn viên phụ xuất sắc nhất với vai bà ngoại hóm hỉnh mà giàu lòng yêu thương. Bà chính là diễn viên Hàn Quốc đầu tiên và nữ diễn viên châu Á thứ 2 trong lịch sử mang về vinh dự lớn lao này. Sau 64 năm kể từ khi diễn viên Nhật Bản Miyoshi Umeki được xướng tên ở hạng mục tương tự, ít ai có thể ngờ rằng người châu Á lại được nhận giải Oscar về diễn xuất.

Đạo diễn gốc Hàn Quốc Lee Issac Chung ghi dấu với bộ phim độc lập Minari.

Yuh-jung Youn giành được tượng vàng Oscar danh giá sau hàng chục năm cống hiến cho điện ảnh.

Viện Hàn lâm đã đổi thay, Oscar đã trở nên đa dạng hơn sau những năm tháng dài cứng nhắc. Đã đến lúc, người Á được nhận được sự tôn vinh mà họ xứng đáng. Dù còn cả chặng đường dài để điện ảnh châu Á phủ rộng và thăng hoa, nhưng những tượng vàng Oscar vừa qua có ý nghĩa và giá trị rất lớn trên con đường chinh phục thế giới của các nhà làm phim nơi đây.

#OscarsSoWhite rồi sẽ trở thành một hashtag cũ kỹ, khi không chỉ châu Á mà nhiều chủng tộc, miền đất khác trên thế giới được ghi nhận trong bộ môn nghệ thuật thứ 7.