Làm gì để tận dụng hết nguồn huyết tương, tránh lãng phí?

Việt Nam vẫn phải nhập khẩu sản phẩm phân đoạn huyết tương (PDMP-Plasma Fractionation Derived Medicinal Products) với giá đắt đỏ.

Theo tin từ thị trường nhập khẩu các sản phẩm này năm 2019 là 56,62 triệu USD và dự kiến năm 2027 sẽ tăng lên khoảng 79,03 triệu USD.

Đây vẫn chưa phải là con số cuối cùng với một nước có gần 100 triệu dân vào những năm tới và hiện tại có tới 1332 bệnh viện/ 214.270 giường bệnh (cả bệnh viện công và tư).

Hàng năm, nguồn huyết tuơng (Plasma) có từ gần 2 triệu đơn vị máu thu được từ người hiến máu tình nguyện vẫn chưa được tận dụng hết do chưa đủ công nghệ hoặc chưa quyết tâm để tận dụng phân đoạn các chất này.

Nhu cầu sử dụng rất lớn

Theo tài liệu quốc tế, năm 2010 toàn thế giới đã sử dụng 32,5 triệu lít huyết tương (Plasma), năm 2019 là 57,5 triệu lít huyết tương và dự kiến năm 2026 sẽ là 93,2 triệu lít huyết tương (Plasma) để sản xuất các sản phẩm phân đoạn huyết tương (PDMP).

Hiện nay với công nghệ hiện đại thế giới đã phân đoạn được khoảng 20 protein có trong huyết tương để sử dung trong công tác điều trị bệnh nhân.

Việc tận dụng nguồn huyết tương – nguồn nguyên liệu tự nhiên không thể thay thế này sẽ giúp các quốc gia có thể tận dụng tối đa tác dụng của huyết tương và tiết kiệm đáng kể chi phí điều trị bệnh.

Nếu chỉ thương mại đơn thuần, 1 lít huyết tương khi phân đoạn ra các sản phẩm (PDMP) giá trị khoảng 696 USD (thời điểm 2019). Nhà máy hoạt động hết công suất với cỡ nhà máy phân đoạn huyết tương cỡ trung bình (Full operational mid Plasma Fractionation plant) với công suất 35 tấn huyết tương trong 1 tuần và hoạt động 46 tuần theo chu trình sản xuất thì sẽ thu được 1.120 triệu USD mỗi năm.

Nguồn thu có lợi cho quốc gia

Tại Việt Nam hiện đang sử dụng phổ biến khoảng 5 thành phần tách chiết từ huyết tương như: Albumin 5% và 20% sử dụng trong điều trị bù thể tích tuần hoàn, bỏng và các bệnh lý trao đổi huyết tương. Immunoglobulin sử dụng điều trị xuất huyết giảm tiểu cầu, các bệnh tan máu bẩm sinh, suy giảm miễn dịch,… Factor VIII điều trị Hemophia A thiếu yếu tố VIII (hiện nay Việt Nam có khoảng 6000 người mắc bệnh này). Còn các thành phần Factor IX và Alpha 1-AT cũng đang được sử dụng nhiều trong điều trị bệnh.

Với công nghệ hiện nay, trong quá trình phân đoạn, các sản phẩm chiết tách này được xử lý bằng hoá chất, độ pH khác nhau, sắc lý và filter lọc nano có thể loại bỏ tối đa các loại vi khuẩn, virus có trong các thành phần huyết tương như: viêm gan A, B, C, HIV,….cho ra những sản phẩm an toàn tuyệt đối (khi tuyển chọn người hiến máu và các thành phần máu cũng như Plasma đã được xét nghiệm sàng lọc với kỹ thuật hiện đại tiên tiến hiện nay P CR-RT, NAT).

Theo đó, với 10,000 lít máu toàn phần sau khi được tách ra các thành phần máu sẽ thu được khoảng 4500 lít huyết tương thu hồi (Recovered Plasma) có thể phục vụ cho việc tách chiết phân đoạn tiếp theo.

Tại Việt Nam, hiện tại tiếp nhận được khoảng hơn 1,5 triệu đơn vị máu/ năm. Tức là sẽ thu được hơn 450.000 lít huyết tương/ năm. Tuy nhiên nguồn huyết tương sau khi tách từ máu toàn phần hiện còn đang sử dụng ở dạng thô, như huyết tương đông lạnh (FP) hay huyết tương tươi đông lạnh (FFP) để truyền cho người bệnh trong điều trị một số bệnh. Việc tận dụng này chưa triệt để, thậm chí phải bỏ đi nếu không sử dụng hết. Đây là một sự lãng phí lớn.

Nếu thực hiện được phân đoạn huyết tương, trước mắt là tách được một số yếu tố đang được sử dụng nhiều nhất như: Albumin, Immunoglobulin, Factor VIII, Factor IX, Alpha 1-AT từ huyết tương thì sẽ giảm được nhiều tỷ đồng mỗi năm cho việc nhập các sản phẩm này từ các nước như trên đã nói.

Tại Việt Nam, theo WHO nhu cầu sử dụng các yếu tố này khá lơn mỗi năm cần khoảng 100 kg Immunoglobulin, 13.600 kg Albumin,80 kg cá yếu tố đông máu (Factor VIII, Factor IX,…).

Chủ động công nghệ, tránh lãng phí

Với nhu cầu rất lớn như trên, Việt Nam rất cần có một nhà máy áp dụng công nghệ phân đoạn huyết tương để tận dụng tối đa nguồn nguyên liệu tự nhiên vô cùng quý giá này cho ra các sản phẩm phục vụ điều trị bệnh.

Hiện nay trên thế giới có 78 nhà máy phân đoạn huyết tương: Châu Âu có 26 nhà máy, con số này ở Bắc Mỹ là 8, Châu Á là 35 trong đó 25 nhà máy là của Trung Quốc. Các nước Đông Nam Á hầu như chưa có nhà máy nào.

Nhiều nhà máy phân đoạn huyết tương lớn, công suất lớn sử dụng 1-2 triệu lít huyết tương như Baxter International.INC (USA)/năm. Grilfols International SA (Tây Ban Nha), CSL .Ltd (Úc), Octapharma AG (Thuỵ Sĩ), Kedrion (Ý), Shanghai RAAS Blood Product (Trung Quốc), Green Cross Korea (Hàn Quốc), Biotest (Đức), Sanquin (Hà Lan), Japan Blood Products (Nhật Bản),….

Đối với Việt Nam rất cần nghiên cứu để đầu tư cho lĩnh vực phân đoạn huyết tương. Trước mắt Bô y tê ,Ngành Huyết học-Truyền máu Việt nam sớm củng cố và phát triển các Trung tâm máu trong cả nước đạt WHO-GMP. Đặc biệt Việt Nam với số dân gần 100 triệu người, số bệnh viện lớn, nếu tự sản xuất được có thể giảm chi phí điều trị, chi phí nhập khẩu, bên cạnh đó còn chủ động được nguồn cung cấp, thuận lợi cho người bệnh, thầy thuốc có sẵn sản phẩm dùng, kịp thời cho công tác điều trị bệnh.

( Nguồn tư liệu tham khảo từ: Mr Patrick Robert, The Marketing Research Bureau INC, Amsterdam, the Netherlands 14-15 January 2020 and worldwide supply and Demand of Plasma and Plasma Derived Medicines).