Lạm bàn về Bạo lực trong game online

Bạo lực không làm nên giá trị của một tựa game online, và một trong những yếu tố then chốt chính là cách chúng ta chọn game để thưởng thức.

Trong một tuần đầy những biến động của làng game Việt, thì thông tin được quan tâm chú ý nhất trong ngày hôm qua chính là việc những tựa game online kích động bạo lực, trong đó có cả những game bắn súng sẽ không được cấp phép mới và cả những game đã được cấp phép có thời hạn trước đó cũng có thể không được cấp phép lại.

Dĩ nhiên, cộng đồng game thủ đã lên tiếng. Những chia sẻ với nhiều chiều ý kiến đã được ghi nhận. Tuy nhiên bài viết của tôi ngày hôm nay sẽ không phải nơi phân tích và đưa ra những luồng ý kiến như vậy. Thay vào đó, một lần nữa chúng ta sẽ nhìn lại chủ đề đã khiến những cuộc tranh luận giữa cộng đồng trở thành không có hồi kết: Bạo lực trong game nói riêng, cũng như trong những tác phẩm giải trí nói chung.

Câu chuyện bạo lực trong game, phim ảnh, truyện tranh,… hoàn toàn chẳng phải là điều gì quá mới mẻ để đem ra bàn bạc. Chỉ tính riêng ở thị trường Việt Nam, kể từ khi những tựa game online đầu tiên đặt chân đến dải đất hình chữ S, chủ đề bạo lực trong game đã được đem ra và biến thành chủ đề từ thảo luận đến… tranh cãi. Dĩ nhiên là mỗi người một ý kiến, và họ đều bảo vệ cho ý kiến của mình, cũng như tựa game mình yêu thích.

Nhắc tới bạo lực, thì 9 trong số 10 game thủ Việt sẽ nghĩ tới một trong những series game đình đám và cũng gây ra nhiều tranh cãi nhất trên thế giới: Grand Theft Auto, hay game thủ Việt còn được biết tới với phiên bản đầu tiên họ được chơi tại những quán game từ thời chưa có internet: Vice City. Những cậu bé tuổi… mẫu giáo hàng ngày ra tiệm net với vài nghìn lẻ xin được của mẹ, của bà, và đắm chìm trong thế giới của gã gangster Tommy Vercetti. Từ lái xe với phong cách “dân tổ”, tới việc cầm vũ khí hạ sát những người vô tội, dĩ nhiên những hình ảnh này sẽ ảnh hưởng không nhỏ tới nhân cách đang thành hình của các em.

Vậy thì làm ra game bạo lực để làm gì? Một đạo diễn khá nổi tiếng của Việt Nam đã từng nói khi bị cộng đồng phản ứng về những cảnh bạo lực trong phim của ông với đại ý: “Bạo lực là điều đáng ghê tởm. Bạo lực phải đưa ra cảm giác ghê tởm, và bạo lực trong phim của tôi không phải thể loại bạo lực để giải trí”. Và như vậy chúng ta có cả khái niệm “bạo lực giải trí”.

Khi theo dõi những bộ phim hành động, hay những tựa game hiện tại, không ít người sẽ nhận ra cái “bạo lực giải trí” như vậy. Từ cảnh gã tỷ phú Tony Stark trong lốt Iron Man tả xung hữu đột, đến việc Kratos trong God of War hạ sát thẳng tay hàng tá đối thủ không chút chùn tay khiến không ít ông bố bà mẹ cảm thấy lo lắng vì con cái mình sa đà vào những tựa game, những bộ phim đầy chất bạo lực như vậy.

Thế nhưng trong khi đó, những game thủ của chúng ta thì vẫn hàng ngày hàng giờ đắm chìm trong những bối cảnh như vậy. Vô hình chung, cái nhìn của xã hội về game cũng thay đổi, mà “công” lớn của sự thay đổi này chính là từ khía cạnh bạo lực của những tựa game như vậy. Ngay cả mẹ tôi cũng có phần ái ngại khi buổi tối tôi đi làm về, bật máy tính lên chơi game. Thi thoảng bà có vào phòng tôi để hỏi han một số chuyện, và đập vào mắt mẹ là cảnh tôi đang tả xung hữu đột giữa bầy quái thú, với những hình ảnh và âm thanh không mấy dễ chịu.

Câu hỏi ở trên đã có câu trả lời từ rất lâu. Game cũng như những tác phẩm giải trí mang thiên hướng bạo lực kỳ thực được tao ra chính từ nhu cầu của thị trường. Nếu không ai thích, thì có lẽ những tựa game bạo lực hay sở hữu những hình ảnh không phù hợp với trẻ nhỏ sẽ chẳng thể nào có đất sống. Thế nhưng như chúng ta đã thấy, GTA 4, một trong những tựa game được xếp hạng bạo lực điển hình lại là một thành công về mặt tài chính, với tổng doanh thu là 1,35 tỷ USD trên toàn thế giới tính đến tháng 02/2012.

Bạo lực, ngay cả trong những tác phẩm giải trí, trong đó có game, chẳng bao giờ mang lại giá trị tốt đẹp, điều này cá nhân tôi có thể thừa nhận. Thay vào đó, những giá trị của một tựa game hay một bộ phim lại nằm ở cốt truyện và khả năng cảm nhận của mỗi người. Chính vì thế, chính phủ các nước cũng có những bước đi để kiểm soát một cách chặt chẽ những sản phẩm giải trí như thế này.

Những cơ quan phân loại sản phẩm giải trí như ESRB, PEGI hay CERO ra đời cũng vì mục đích như vậy. Họ có trách nhiệm đánh giá những tựa game dựa trên hình ảnh, cách chơi và phân loại chúng. Nhờ vào đó, các bậc cha mẹ có thể dựa vào đánh giá như vậy để chọn mua cho con cái mình những tựa game phù hợp với lứa tuổi. Tại Việt Nam, những ông bố, bà mẹ trẻ cũng đã bắt đầu dựa vào những con số này để tìm game cho con cái mình. Bạn hoàn toàn có thể thấy những cô bé, cậu bé nhún nhảy trước Kinect của Xbox 360 hay cùng nhau thưởng thức một màn chơi trong Super Mario Bros với sự yên tâm tuyệt đối của các bậc phụ huynh.

Nhìn chung, khi Việt Nam vẫn chưa có một hệ thống phân loại game online hoạt động hiệu quả, thì việc không cấp phép những tựa game kích động bạo lực là chuyện hoàn toàn dễ hiểu và là một hướng đi bắt buộc phải thực hiện. Ở góc nhìn của những người trẻ tuổi, đây có thể là một quyết định khiến họ không mấy đồng tình, khi cơ hội thưởng thức không ít game online đình đám cũng từ đó mà biến mất.

Tuy nhiên nếu xét toàn cục, đây lại là một quyết định có thể giúp cho làng game Việt từ đó phát triển theo hướng tích cực. Sẽ chẳng còn những vụ việc người chơi game gây án ngoài đời thực, hay các ông bố bà mẹ sẽ không phải lo lắng về tựa game con cái mình đang thưởng thức, vì nếu không có những hình ảnh bạo lực, sẽ chẳng có điều gì có thể ảnh hưởng tiêu cực tới sự phát triển tâm lý của các em.

Điều này dĩ nhiên sẽ tạo ra những phản ứng tiêu cực ban đầu. Thế nhưng hãy nhìn về một vài năm về trước, khi MMOFPS Đột Kích bị buộc phải chỉnh sửa hình ảnh để bớt đi phần bạo lực trong game, những con dao bị biến thành những chiếc búa gỗ, những biểu tượng đầu lâu được sửa thành trái táo với mũi tên xuyên qua. Rất nhiều game thủ đã dọa bỏ game vì điều này. Hiện tại thì sao? Đột Kích vẫn cứ là một trong những tựa game có số lượng người chơi đông đảo nhất tại nước ta hiện nay.

Kết lại vấn đề, bạo lực mang tính giải trí sẽ chỉ có đất sống khi chúng ta có được một cơ quan kiểm duyệt và đánh giá các tác phẩm giải trí hoạt động một cách hiệu quả và trở thành hoa tiêu giúp cho cộng đồng dựa vào đó để lựa chọn những bộ phim, những cuốn sách hay là cả những tựa game phù hợp với độ tuổi.

Theo VNE