Lại lo bùng nổ cảng biển

Mai Hà10:33 23/06/2022

Dù quy hoạch cảng biển toàn quốc đã được phê duyệt, song mới đây một doanh nghiệp tư nhân tiếp tục đề xuất bổ sung xây dựng cảng biển tới 35.000 tỉ đồng tại Nam Định.

Tư nhân muốn xây cảng biển 35.000 tỉ

Theo văn bản do ông Trần Anh Dũng, Phó chủ tịch UBND tỉnh Nam Định, gửi Bộ GTVT mới đây thì Nam Định đề nghị Bộ GTVT xem xét cập nhật, bổ sung bến cảng chuyên dùng Xuân Thiện Nam Định vào quy hoạch nhóm cảng biển số 1 giai đoạn đến năm 2020 tầm nhìn đến năm 2030.

Đề xuất này là của Công ty CP Xuân Thiện Nam Định về việc xây dựng cảng biển chuyên dùng Xuân Thiện Nam Định, quy mô đến năm 2030 đáp ứng lượng hàng thông qua từ 42,6 – 48,1 triệu tấn, kết cấu bến cảng thiết kế tiếp nhận cỡ tàu có trọng tải đến 300.000 DWT, quy mô luồng cho tàu 100.000 DWT (cỡ tàu đến 200.000 DWT).

Phát triển cảng biển cần đảm bảo hiệu quả. Ảnh PHẠM HÙNG

Vị trí xây cảng biển tại khu vực bờ biển H.Nghĩa Hưng (Nam Định), có vị trí không gian từ cửa Lạch Giang đến cửa Đáy. Quy mô cảng sẽ bao gồm 19 bến cảng, trong đó có 2 bến tổng hợp, container cho tàu đến 50.000 DWT phục vụ trực tiếp nhập thiết bị trong quá trình thi công và vận hành nhà máy thép, 1 bến chuyên dùng LNG cho tàu 100.000 – 150.000 DWT, 6 bến chuyên dùng nhập thép phế và hàng khác cho tàu 50.000 – 100.000 DWT, 2 bến nhập than và các loại quặng cho tàu đến 300.000 DWT, 6 bến xuất sản phẩm thép cho tàu đến 50.000 DWT, 2 bến chuyên dùng xuất clinker cho tàu 50.000 – 100.000 DWT), các khu neo đậu chuyển tải, chờ đợi cầu.

Công suất thông qua đáp ứng nhu cầu hàng hóa xuất/nhập bằng đường biển khoảng từ 42,6 đến 48,1 triệu tấn… Tổng vốn đầu tư giai đoạn mở đầu (đến năm 2030) dự kiến khoảng 35.000 tỉ đồng từ nguồn vốn tự có của doanh nghiệp (DN) và nguồn vốn huy động hợp pháp khác. UBND tỉnh Nam Định cũng kiến nghị Bộ GTVT về giao thông kết nối đường biển, thiết lập tuyến luồng hàng hải riêng cho bến cảng chuyên dùng Xuân Thiện từ phao số 0 vào tới khu cảng.

Đáng chú ý, ông Nguyễn Huy Hoàng, Tổng giám đốc Công ty CP Xuân Thiện Nam Định, cũng là người đại diện cho Công ty CP Xuân Thiện Nghi Sơn, DN từng đề xuất xây dựng bến cảng Xuân Thiện thuộc khu bến Nghi Sơn (Thanh Hóa).

Trước đó, cuối năm 2021, Bộ GTVT cũng đã có văn bản gửi Bộ KH-ĐT, tỉnh Thanh Hóa, nhà đầu tư cho biết đã nhận được văn bản xin ý kiến chấp thuận chủ trương đầu tư dự án khu bến cảng Xuân Thiện thuộc khu bến Nghi Sơn, Cảng biển Thanh Hóa. Tuy nhiên, vị trí nhà đầu tư đề xuất xây dựng khu bến cảng Xuân Thiện chưa có trong quy hoạch chi tiết khu bến cảng Nghi Sơn, nên Bộ GTVT đề nghị nhà đầu tư cần làm việc với các đơn vị liên quan.

Trả lời Thanh Niên, Thứ trưởng Bộ GTVT Nguyễn Xuân Sang cho biết, Quy hoạch tổng thể cảng biển quốc gia đã được phê duyệt, nên Bộ đang giao cho Cục Hàng hải và các đơn vị tư vấn nghiên cứu xem đề xuất của Công ty Xuân Thiện Nam Định có phù hợp hay không.

“Nếu phù hợp thì sẽ cập nhật vào quy hoạch cảng biển nhóm 1 hoặc đưa vào quy hoạch chi tiết vùng đất, vùng nước, cảng biển của Nam Định. Theo đề xuất của DN, cảng biển Xuân Thiện Nam Định chủ yếu là bến chuyên dùng phục vụ cho nhà máy thép, còn cảng này sau này có phục vụ thêm cảng tổng hợp hay không sẽ phải nghiên cứu tiếp”, ông Sang cho biết.

Video đang HOT

Cảng biển đã thu hút được rất nhiều nhà đầu tư lớn. Ảnh NGUYỄN TÚ

Từ “cuộc đua” cảng nước sâu…

Các đề xuất bổ sung quy hoạch cảng biển này tương tự “cuộc đua” đề xuất xây dựng, nâng cấp cảng nước sâu của nhiều tỉnh từng diễn ra 1 – 2 năm trước.

Nhận được sự ủng hộ từ Bộ GTVT, cảng Trần Đề (Sóc Trăng) đã được đưa vào Quy hoạch tổng thể phát triển hệ thống cảng biển quốc gia giai đoạn 2021 – 2030, tầm nhìn đến 2050. Theo đó, ngoài mục tiêu ưu tiên phát triển các khu bến cảng cửa ngõ quốc tế Lạch Huyện (Hải Phòng), Cái Mép (Bà Rịa-Vũng Tàu), sẽ nghiên cứu cơ chế chính sách phù hợp phát triển bến cảng Trần Đề (Sóc Trăng) phục vụ ĐBSCL…

Trước Trần Đề, nhiều địa phương khác của ĐBSCL cũng ngỏ ý mong muốn được xây dựng cảng nước sâu như Trà Vinh, Bến Tre hay Cà Mau… Trong số đó, khu bến cảng tổng hợp Định An được khởi công xây dựng giữa năm 2019 với thiết kế gồm 3 bến cảng, có khả năng tiếp nhận tàu container, tàu hàng hóa từ 30.000 tấn đầy tải đến 50.000 tấn giảm tải. Song trong cuộc làm việc với Bộ GTVT tháng 4.2020, lãnh đạo Trà Vinh đã đề nghị Bộ xem xét nâng cấp cảng Định An thành cảng nước sâu với công suất tới 100.000 – 160.000 tấn, đưa tỉnh trở thành trung tâm năng lượng, cảng biển lớn của khu vực.

Cà Mau cũng từng lập dự án kêu gọi đầu tư xây dựng cảng nước sâu Hòn Khoai là cảng biển trung chuyển quốc tế có khả năng tiếp nhận tàu tải trọng 250.000 tấn, năng lực thông qua cảng 40 triệu tấn/năm. Dự án này từng được đưa ra từ năm 2012, thậm chí đã có thông tin nhà đầu tư ngỏ ý bỏ 2,5 tỉ USD để xây cảng, nhưng sau đó dự án vẫn án binh bất động. Đến năm 2021, Tập đoàn T&T và Cà Mau đã ký biên bản ghi nhớ hợp tác chiến lược về việc nghiên cứu, lập quy hoạch cảng nước sâu Hòn Khoai và khu vực đảo Hòn Khoai.

Đến các “mũi nhọn” cảng biển

Với địa thế trải dài ven biển, các tỉnh miền Trung có nhiều lợi thế về phát triển cảng biển, song vấn đề ở chỗ là tỉnh nào cũng mong muốn có các cảng quy mô lớn, trở thành trung tâm logistics của khu vực. Hà Tĩnh tham vọng đưa Vũng Áng trở thành trung tâm logistics tầm cỡ quốc tế. Trong đó, 2 khu bến cảng Vũng Áng và Sơn Dương ngoài chức năng phục vụ cho khu vực kinh tế Vũng Áng, còn tiếp chuyển một phần hàng quá cảnh cho Lào, Thái Lan, có bến tổng hợp, container, hàng rời, hàng lỏng/khí.

Nếu là cảng chuyên dùng thì phụ thuộc vào vị trí đặt nhà máy, không thể bắt DN sản xuất ở khu vực này nhưng lại xây cảng ở nơi khác hoặc vận chuyển hàng đi quá xa.Thứ trưởng Bộ GTVT Nguyễn Xuân Sang

Gần với Hà Tĩnh, Thanh Hóa cũng đặt mục tiêu khẩn trương lập, trình duyệt và tổ chức thực hiện Quy hoạch chi tiết phát triển vùng đất, vùng cảng biển Thanh Hóa thời kỳ 2021 – 2030, tầm nhìn đến 2050 để khai thác tiềm năng, thế mạnh của hệ thống cảng biển Nghi Sơn, đưa cảng Nghi Sơn thành đầu mối vận tải biển khu vực nội vùng, nội Á và hướng tới khu vực châu Âu, châu Mỹ… Thanh Hóa cũng đặt mục tiêu cảng Nghi Sơn trở thành trung tâm dịch vụ logistics khu vực Bắc Trung bộ.

Quảng Bình cũng đã có chủ trương cho phép nhà đầu tư khảo sát nghiên cứu, hoàn thiện các thủ tục xây dựng Cảng tổng hợp Hoàng Long trên diện tích 16,8 ha và cảng tổng hợp Đạt Phước Vi tại cảng biển Hòn La. Trong khi đó, Thừa Thiên-Huế cho phép Công ty CP Cảng Chân Mây cải tạo nâng cấp cầu cảng tiếp nhận tàu có trọng tải đến 70.000 DWT tại Cảng Chân Mây. Khu bến cảng Chân Mây cũng được quy hoạch là khu bến tổng hợp, container, kết hợp phục vụ tàu khách du lịch quốc tế; tiếp nhận tàu hàng trọng tải từ 30.000 – 50.000 DWT, tàu hàng container có sức chứa đến 4.000 TEU, tàu khách đến 225.000 GT…

Tương tự, Quảng Ngãi có kế hoạch nâng cấp khu cảng biển Dung Quất trở thành khu bến cảng tổng hợp, container; nâng năng lực đón tàu tại các bến cảng, cầu cảng lên 50.000 tấn với tàu container có sức chở đến 4.000 TEU… Tại Bình Định, Bộ GTVT chấp thuận chủ trương bổ sung, cập nhật các bến cảng không kinh doanh dịch vụ xếp dỡ hàng hóa thuộc Khu bến cảng Phù Mỹ, cảng biển Bình Định trong quy hoạch chi tiết nhóm cảng biển số 4 giai đoạn đến năm 2020, định hướng đến năm 2030. Trước đó, UBND tỉnh Bình Định đã có văn bản kiến nghị Bộ GTVT, Cục Hàng hải VN xem xét, bổ sung Cảng tổng hợp quốc tế Long Sơn (H.Phù Mỹ, Bình Định) vào các quy hoạch cảng biển liên quan, tổng vốn đầu tư dự kiến gần 8.900 tỉ đồng.

Đáng nói, có vị trí tiềm năng và lợi thế về kinh tế biển, song doanh thu từ hệ thống cảng biển của khu vực miền Trung rất khiêm tốn so với một số địa phương khác, chủ yếu đảm nhận nhiệm vụ gom hàng vận chuyển ra các cảng lớn tại Hải Phòng, Vũng Tàu, TP.HCM…

Theo đại diện một DN đầu tư lĩnh vực vận tải biển và cảng biển, năm 2021 được xem là năm thắng lợi của các DN vận tải biển và cảng biển, song lợi nhuận chủ yếu tập trung vào các cảng đầu tàu tại khu vực phía Bắc và phía Nam như hệ thống cảng Đình Vũ, Lạch Huyện hay Cái Mép – Thị Vải. Ngoài nhờ giá cước tăng vọt trong đại dịch Covid-19 còn do sự gia tăng lưu lượng tàu container siêu trọng tải (trên 100.000 DWT), gia tăng sản lượng hàng hóa xuất nhập khẩu đến các thị trường Mỹ, EU. Tuy nhiên, các hệ thống cảng nhỏ lẻ khác dù cũng ghi nhận tăng trưởng, nhưng chủ yếu vẫn phục vụ nội tỉnh hoặc nội vùng, do thiếu hậu thuẫn lớn cung cấp nguồn hàng, không đủ quy mô hoặc vị trí thuận lợi…

Diễn đàn Phát triển bền vững kinh tế biển Việt Nam

Sáng 12/6, tại Phú Yên, Ban Kinh tế trung ương phối hợp với Bộ Tài nguyên và Môi trường, UBND tỉnh Phú Yên tổ chức Diễn đàn Phát triển bền vững kinh tế biển Việt Nam năm 2022.

Ông Trần Tuấn Anh, Trưởng Ban Kinh tế Trung ương phát biểu tại diễn đàn.

Phát biểu tại diễn đàn, Trưởng ban Kinh tế Trung ương Trần Tuấn Anh cho biết, Việt Nam là quốc gia biển với gần 50% dân số sinh sống ở vùng duyên hải, 28 tỉnh, thành ven biển, kinh tế biển đóng góp 60% tổng GDP. Các chủ truơng chính sách lớn về biển và phát triển bền vững kinh tế biển đã được Trung ương xem xét, ban hành. Năm 2007, Hội nghị lần thứ 4 Ban Chấp hành Trung ương khoá X đã ban hành "Chiến lược biển Việt Nam". Sau 10 năm thực hiện Chiến lược biển Việt Nam, Hội nghị lần thứ 8 Ban chấp hành Trung ương khoá XII đã ban hành Nghị quyết số 36-NQ/TW về "Chiến lược phát triển bền vững kinh tế biển Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045".

"Quá trình triển khai Nghị quyết 36 đã đạt được những thành tựu, nhận thức của toàn hệ thống chính trị và người dân về vị trí, vai trò của biển, đảo đối với sự phát triển kinh tế, bảo vệ chủ quyền quốc gia được nâng cao rõ rệt. Chủ quyền, an ninh quốc gia trên biển được giữ vững, công tác đối ngoại, hợp tác quốc tế về biển được chủ động triển khai toàn diện. Kinh tế biển, các vùng biển đang trở thành động lực phát triển của đất nước...", Trưởng Ban Kinh tế trung ương Trần Tuấn Anh đánh giá.

Tuy nhiên, theo ông Trần Tuấn Anh, quy mô kinh tế biển còn khiêm tốn, phát triển chưa tương xứng với tiềm năng, cơ cấu ngành nghề chưa hợp lý, hệ thống cơ sở nghiên cứu khoa học, công nghệ biển, đào tạo nguồn nhân lực cho nền kinh tế biển, các cơ sở quan trắc, dự báo, cảnh báo thiên tai, cứu hộ cứu nạn... ven biển còn nhỏ, trang bị thô sơ, năng lực còn yếu, môi trường biển biến đổi theo chiều hướng xấu, đa dạng sinh học biển và nguồn lợi thuỷ sản đang giảm sút nghiêm trọng thiếu bền vững.

Nguyên nhân của tình trạng trên có nhiều nguyên nhân khách quan từ diễn biến cực đoan trong biến đổi khí hậu toàn cầu, song chủ yếu đến từ nguyên nhân chủ quan, do tổ chức bộ máy quản lý về phát triển bền vững kinh tế biển còn bất cập, nguồn lực thực hiện chưa được bố trí phù hợp, các phương pháp quản lý mới, tiên tiến còn chậm được áp dụng.

Để quản lý và phát triển tốt nguồn tài nguyên biển, ông Trần Tuấn Anh cho rằng, cần đánh giá kết quả và hạn chế trong phát triển kinh tế biển, trong đó có 6 ngành kinh tế biển chủ đạo là Du lịch và dịch vụ biển; kinh tế hàng hải; khai thác dầu khí và tài nguôn khoáng sản biển khác; nuôi trồng và khai thác hải sản; công nghiệp ven biển; năng lượng tái tạo và các ngành kinh tế biển mới.

"Các địa phương cần tổng hợp phân tích những thuận lợi, hạn chế khó khăn trong thực hiện nhiệm vụ nêu trong Nghị quyết 36, kiến nghị và đề xuất với Trung ương những giải pháp thực hiện có hiệu lực, hiệu quả Nghị quyết số 36-NQ/TW trong thời gian tới", Trưởng ban Kinh tế Trung ương Trần Tuấn Anh nhấn mạnh.

Thứ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Lê Minh Ngân đánh giá, Nghị quyết số 36-NQ/TW đã thể hiện tầm nhìn chiến lược của Đảng, Nhà nước ta trong xu thế phát triển chung toàn cầu. Để phát triển bền vững kinh tế biển Việt Nam, thời gian tới, Bộ sẽ kiến tạo môi trường chính sách, pháp lý cho nền kinh tế biển bền vững, sử dụng hiệu quả tài nguyên, bảo vệ môi trường, phát triển bền vững kinh tế biển, thúc đẩy thu hút và huy động được các nguồn lực xã hội cho phát triển các ngành kinh tế biển mới: như điện gió ngoài khơi, nuôi biển xa bờ; tăng cường điều tra cơ bản tập trung thăm dò, tìm kiếm các loại khoáng sản, kim loại chiến lược.

Đồng thời, khẩn trương triển khai thực hiện các chiến lược, quy hoạch, kế hoạch liên quan đến biển và hải đảo, phát triển kinh tế biển, trọng tâm là Quy hoạch tổng thể quốc gia thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050; Quy hoạch không gian biển quốc gia; Quy hoạch tổng thể khai thác, sử dụng bền vững tài nguyên vùng bờ; Quy hoạch tổng thể năng lượng quốc gia; Quy hoạch các khu vực biển, đảo cho nhiệm vụ quốc phòng, an ninh.

Đặc biệt, đầu tư phát triển hạ tầng kết nối các vùng kinh tế động lực ven biển, phát triển hệ thống giao thông hàng hải các-bon thấp và bền vững, các cảng thông minh và thích ứng với khí hậu cũng như các cơ sở hạ tầng biển và ven biển khác, quy hoạch sử dụng đất đô thị, công nghiệp, vùng bờ và biển để phát triển kinh tế bền vững. Phát triển du lịch dựa vào thiên nhiên và các hoạt động du lịch dựa vào bảo vệ và bảo tồn hệ sinh thái biển và ven biển.

Thứ trưởng Bộ Tài nguyên và trường Lê Minh Ngân phát biểu tại diễn đàn sáng 12/6.

Bộ Tài nguyên và môi trường khuyến khích đầu tư vào nghiên cứu, phát triển công nghệ, chuyển giao công nghệ, nâng cao năng lực; thực hiện các dự án thí điểm để tiếp cận tất cả các nguồn năng lượng tái tạo biển, bao gồm năng lượng gió, sóng, thủy triều, dòng chảy, nhiệt và năng lượng mặt trời, nhằm phát huy tối đa tiềm năng về năng lượng tái tạo biển của Việt Nam. Tăng cường hợp tác về quản lý, giám sát và giải quyết ô nhiễm môi trường các vùng biển; giảm đáng kể ô nhiễm môi trường biển từ các hoạt động trên đất liền cũng như ô nhiễm từ tàu và ngư cụ thải bỏ; thúc đẩy bảo vệ đa dạng sinh học, các hệ sinh thái và rạn san hô biển phù hợp với xu thế quốc tế.

"Việt Nam tích cực tham gia các sáng kiến, hành động toàn cầu để giải quyết ô nhiễm nhựa đại dương phù hợp với Nghị quyết của Hội đồng Môi trường Liên hợp quốc, cũng như tham gia hiệu quả vào việc giải quyết các thách thức toàn cầu về môi trường biển và khí hậu, để tận dụng các cơ hội từ xu thế thời đại về giảm phát thải khí nhà kính, chuyển đổi năng lượng từ nhiên liệu hóa thạch sang năng lượng tái tạo", Thứ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường nhấn mạnh.

Là tỉnh duyên hải Nam Trung Bộ, có bờ biển dài 189 km, thuận lợi cho nuôi trồng, khai thác thuỷ sản, phát triển dịch vụ du lịch và cảng biển, ông Lê Tấn Hổ, Phó Chủ tịch thường trực UBND tỉnh Phú Yên cho biết, quá trình thực hiện Nghị quyết 36-NQ/TW của địa phương đã đạt được nhiều kết quả, tuy nhiên còn gặp một số khó khăn, hạn chế như tiềm năng, lợi thế phát triển kinh tế biển của tỉnh chưa được khai thác hiệu quả. Cùng với đó, hạ tầng phục vụ phát triển kinh tế biển còn thiếu và yếu, du lịch biển chưa có những sản phẩm đặc trưng, nguồn nhân lực còn hạn chế, thu hút đầu tư chưa tương xứng với tiềm năng...

Để tiếp tục thực hiện tốt Chiến lược phát triển bền vững kinh tế biển Việt Nam, tỉnh Phú Yên sẽ có những chính sách để tập trung thu hút, khuyến khích các nguồn lực xã hội tham gia các ngành kinh tế biển như: Năng lượng tái tạo, nuôi trồng thủy, hải sản quy mô công nghiệp, du lịch biển... Định hướng phát triển kinh tế biển xanh, bền vững, thân thiện với môi trường cũng như bảo vệ, phát triển cộng đồng dân cư địa phương.

Đồng thời, đẩy nhanh tiến độ hoàn thiện quy hoạch tỉnh nhằm thống nhất quy hoạch các địa phương ven biển, quy hoạch khu dân cư, đô thị, khu kinh tế, khu dịch vụ ven biển; phát triển đồng bộ kết cấu hạ tầng trong hoạt động nuôi trồng, đánh bắt và chế biến thủy sản, đầu tư công nghệ, kỹ thuật hiện đại để nuôi trồng thủy sản xa bờ. Đồng thời, đầu tư, khai thác có hiệu quả cảnh quan tự nhiên như vũng, vịnh bãi biển, đảo, cụm đảo để khai thác đa dạng loại hình dịch vụ du lịch; chú trọng bảo vệ các hệ sinh thái biển, đảo, khoanh vùng, bảo vệ các khu, hệ sinh thái san hô, cỏ biển trên vùng biển của tỉnh, từng bước tiếp cận, ứng dụng tiến bộ khoa học - công nghệ trong cảnh báo, giám sát động đất, sóng thần, bão lũ...

Còn ông Trần Đình Luân, Tổng cục trưởng Tổng cục Thuỷ sản, Bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn kiến nghị, Chính phủ sớm phê duyệt Quy hoạch không gian biển quốc gia, quy hoạch tổng thể khai thác, sử dụng bền vững tài nguyên vùng bờ làm căn cứ để lập các quy hoạch ngành quốc gia có liên quan đến biển.

"Các nghiên cứu, điều tra cơ bản về biển tốn nhiều kinh phí nên đề nghị được bố trí theo dòng vốn khác với vốn bố trí điều tra cơ bản thường xuyên, hàng năm cho các Bộ. Ưu tiên nguồn lực bố trí thực hiện các dự án củng cố, nâng cấp, duy tu hệ thống đê biển đảm bảo an toàn chống lũ, bão thiết kế và đầu tư các khu neo đậu tránh tránh trú bão, cảng cá, đặc biệt là tuyến biển, đảo phục vụ khai thác thủy sản trên biển", đại diện Bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn cho biết.

Nhận diện, phân loại các cảng biển Việt Nam Bộ Giao thông vận tải (GTVT) vừa trình Thủ tướng Chính phủ xem xét, phê duyệt quyết định phân loại cảng biển và công bố danh mục cảng biển Việt Nam. Theo Dự thảo Quyết định công bố danh mục cảng biển Việt Nam phân loại, có 2 cảng biển loại đặc biệt, 11 cảng biển loại I, 7 cảng biển loại II...