Lá bài chiến lược của Australia giữa căng thẳng Mỹ – Trung

Australia đang mong muốn giải quyết những điểm yếu mà chính Mỹ đã tạo ra khi nhắm mục tiêu vào công nghệ Trung Quốc bằng các chính sách thuế quan và hạn chế xuất khẩu .

Thủ tướng Australia Anthony Albanese phát biểu tại một sự kiện ở Sydney. Ảnh: THX/TTXVN

Theo đài Sputnik, Thủ tướng Australia Anthony Albanese sẽ gặp Tổng thống Donald Trump trong ngày 20/10, với hy vọng đạt được một thỏa thuận khoáng sản quan trọng trị giá 1,2 tỷ USD và đảm bảo về hiệp ước an ninh AUKUS, theo đó Mỹ sẽ cung cấp cho Australia tàu ngầm hạt nhân.

Cuộc gặp này diễn ra trong bối cảnh Washington đang gấp rút tìm kiếm các nguồn cung thay thế cho Trung Quốc trong lĩnh vực đất hiếm. Trung Quốc hiện cung cấp hơn hai phần ba lượng đất hiếm toàn cầu, và các quy định xuất khẩu mới của nước này – bao gồm cả vật liệu và công nghệ chế biến – đang khiến Mỹ loay hoay tìm lối thoát.

Ngày 9/10, Bắc Kinh công bố biện pháp kiểm soát xuất khẩu mới đối với một số khoáng sản chiến lược có ứng dụng quân sự, viện dẫn lý do an ninh quốc gia. Theo quy định, các công ty nước ngoài phải xin phê duyệt đặc biệt nếu sản phẩm chứa dù chỉ một lượng nhỏ nguyên tố đất hiếm có nguồn gốc từ Trung Quốc. Trước đó, vào tháng 4, Trung Quốc cũng đã áp dụng kiểm soát xuất khẩu một số loại đất hiếm và nam châm để đáp trả việc Mỹ hạn chế chip, buộc nhiều nhà sản xuất Mỹ và châu Âu, trong đó có Ford, phải tạm ngừng hoạt động.

Ngành quốc phòng Mỹ càng dễ tổn thương hơn khi gần 90% nam châm chuyên dụng trong máy bay chiến đấu và tên lửa dẫn đường đều đến từ Trung Quốc. Tuy nhiên, do giá rẻ và tâm lý e ngại chi phí, các nhà thầu quốc phòng vẫn chưa chủ động tìm nguồn thay thế.

Trước áp lực đó, Mỹ tìm đến Australia – quốc gia sở hữu nguồn tài nguyên đất hiếm dồi dào. Trong một tuyên bố, Đại sứ Australia tại Washington Kevin Rudd nhấn mạnh nước này “tương đương một bảng tuần hoàn hóa học”, với năng lực khai thác có thể đáp ứng 30 đến 40 trong số 50 khoáng sản quan trọng mà Mỹ yêu cầu.

Theo nhà ngoại giao này, Australia sẽ tận dụng thế mạnh tài nguyên của mình, vốn đang bị khai thác chưa hết tiềm năng do thiếu năng lực chế biến trong nước. Đổi lại, Canberra kỳ vọng nhận được đầu tư và chuyên môn công nghiệp từ Mỹ, qua đó đảm bảo cho Washington nguồn cung an toàn các khoáng sản chiến lược.

Mối quan hệ đối tác này được thúc đẩy bởi nhu cầu cấp thiết của Mỹ nhằm giảm sự phụ thuộc vào Trung Quốc đối với đất hiếm – yếu tố then chốt trong lĩnh vực quốc phòng và công nghệ xanh. Với Australia, đây là một chiến lược nhằm đảm bảo các mức thuế quan ưu đãi và củng cố vị thế của nước này trong khuôn khổ an ninh AUKUS.

Ngày 24/9, Bộ trưởng Thương mại Australia Don Farrell đã gặp người đồng cấp Mỹ Jamieson Greer tại Malaysia. Theo ABC News, ông Greer đã ngỏ ý muốn Australia cung cấp các khoáng sản quan trọng của mình cho Mỹ. Ngay sau đó, Nhà Trắng xác nhận Tổng thống Mỹ Donald Trump sẽ gặp Thủ tướng Anthony Albanese tại Phòng Bầu dục vào ngày 20/10.

Theo Cục Khảo sát Địa chất Mỹ, dù Australia là nơi có một số kim loại đất hiếm quan trọng nhất thế giới như neodymium, được sử dụng trong nam châm cho tua-bin gió nhưng trữ lượng khoáng sản của nước này chỉ bằng khoảng 1/7 so với Trung Quốc.

Tuy nhiên, tính đến nay, một số thỏa thuận đã được ký kết. Ngày 8/10, công ty Noveon Magnetics của Mỹ đã hợp tác với Lynas Rare Earths – công ty đất hiếm lớn nhất của Australia – để cung cấp nam châm cho các nhà thầu quốc phòng Mỹ. Thông báo này đã đưa giá cổ phiếu của Lynas lên mức cao nhất trong 14 năm.

Dưới thời cựu Tổng thống Joe Biden, một “Lực lượng Đặc nhiệm Khoáng sản Thiết yếu” đã được thành lập giữa Mỹ và Australia. Tuy nhiên, quan hệ kinh tế giữa hai nước trở nên căng thẳng vào đầu năm nay khi ông Trump áp đặt mức thuế chung 10% đối với hầu hết hàng xuất khẩu của Australia.

Hiện nay, Canberra kỳ vọng rằng cuộc gặp giữa hai nhà lãnh đạo trong tháng này sẽ mở ra cơ hội xóa bỏ những rào cản thương mại, đồng thời đưa Australia trở thành mắt xích không thể thiếu trong chuỗi cung ứng khoáng sản chiến lược của Mỹ.