Kinh tế 2022 – 2023: Thị trường vàng một năm ‘đầy kịch tính’

Trong bối cảnh căng thẳng địa chính trị giữa Nga và Ukraine không ngừng gia tăng, cùng với các biện pháp tăng lãi suất để kiềm chế lạm phát của các ngân hàng trung ương tiếp tục được ban hành, thị trường vàng trong nước đã có một năm giao dịch “đầy kịch tính” khi chứng kiến thời điểm tăng “thẳng đứng”, sau đó “lao đầu” giảm.

Mua bán vàng tại Công ty vàng Bảo Tín Minh Châu, phố Hoàng Cầu, Hà Nội. Ảnh minh họa: Trần Việt/TTXVN

Diễn biến ghi nhận trong năm 2022, thời điểm từ cuối tháng 2 đến nửa đầu tháng 3, giá vàng liên tục phá vỡ kỷ lục. Tình hình chiến sự giữa Nga và Ukraine liên tục leo thang cộng với nỗi lo lạm phát đã không ngừng đẩy nhà đầu tư tìm đến các tài sản an toàn và khiến giá vàng tăng nhanh. Tại thời điểm này, giá vàng có thời điểm giao dịch trên ngưỡng 74 triệu đồng/lượng.

Sau đó, giá vàng lùi về giao dịch quanh mức 69 triệu đồng/lượng; và bất ngờ giảm sốc tới 4 triệu đồng chỉ trong vài giờ vào cuối tháng 7, đưa giá vàng xuống ngưỡng 65 triệu đồng/lượng. Theo các chuyên gia, những thông tin tiêu cực đối với giá vàng nổi lên khá mạnh mẽ, đặc biệt là lãi suất; đồng thời, chỉ số đồng USD tăng, gây áp lực lên giá vàng.

Trước biến động khó lường như vậy, sự chênh lệch giữa giá vàng trong nước và thế giới là điều người dân và doanh nghiệp quan tâm. Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Nguyễn Thị Hồng khẳng định, việc chênh lệch giá vàng trong nước và thế giới cũng như chênh lệch giữa vàng miếng SJC và các loại vàng miếng khác là phù hợp.

Sự chênh lệch do giá nguyên liệu nhập khẩu và nguồn cung hạn chế. Từ năm 2014 đến nay, Ngân hàng Nhà nước không đưa thêm vàng ra thị trường nên vàng miếng SJC trong lưu thông thậm chí còn được chuyển hóa sang vàng nguyên liệu để phục vụ cho sản xuất vàng trang sức, mỹ nghệ. Các loại vàng trang sức mỹ nghệ này còn được xuất khẩu.

Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Nguyễn Thị Hồng thông tin thêm, do nguồn cung bị giảm, giá vàng thế giới tăng cao, các doanh nghiệp cho biết phải dự trữ vàng do không biết giá vàng thế giới biến động như nào, việc mua nguyên liệu giá cao nên sẽ phải bán cao hơn.

Sau những diễn biến tăng giảm đan xen này, khép lại năm giao dịch năm 2022 (31/12), giá vàng SJC tại thị trường Hà Nội được Công ty Vàng bạc đá quý Sài Gòn niêm yết ở mức 66-67,02 triệu đồng/lượng (mua vào – bán ra), tăng 300 nghìn đồng/lượng ở chiều mua vào và 500 nghìn đồng/lượng ở chiều bán ra so với chốt phiên hôm qua.

Tại Công ty Vàng bạc đá quý Phú Quý niêm yết giá vàng SJC ở mức 65,85-66,8 triệu đồng/lượng (mua vào – bán ra), tăng 150 nghìn đồng/lượng ở chiều mua vào và 200 nghìn đồng/lượng ở chiều bán ra so với chốt phiên hôm qua.

Với mức giá này, giá vàng đã tăng 5,27 triệu đồng/lượng so với thời điểm mở cửa phiên giao dịch đầu năm, tăng hơn 8,5% về giá trị. Cùng lúc đó, về nhu cầu tiêu thụ, Báo cáo Xu hướng nhu cầu vàng mới nhất của Hội đồng Vàng Thế giới (WGC) cũng chỉ ra rằng, nhu cầu tiêu thụ vàng của người Việt tăng hơn gấp đôi so với cùng kỳ năm ngoái trong quý III.

Cụ thể, từ 3,3 tấn trong quý III năm 2021, nhu cầu tiêu thụ vàng nhìn chung đạt 12 tấn trong quý III năm 2022, tăng 264% so với cùng kỳ năm trước. Tổng nhu cầu vàng thỏi và xu vàng cho thấy mức tăng trưởng tương tự khi tăng từ 2,4 tấn ở quý III năm 2021 lên 8,5 tấn trong quý III năm 2022, tăng 254% so với cùng kỳ năm 2021. Nhu cầu trang sức tăng từ 0,9 tấn trong quý III năm 2021 lên 3.5 tấn trong quý III năm 2022, tăng 290% so với cùng kỳ năm ngoái.

Giải thích về sự gia tăng mạnh mẽ của nhu cầu tiêu thụ vàng so với cùng kỳ năm trước, ông Andrew Naylor, Giám đốc điều hành khu vực châu Á – Thái Bình Dương (không bao gồm Trung Quốc) của Hội đồng Vàng thế giới (WGC) và chuyên gia chính sách công cho biết: “Sự gia tăng đáng kể về nhu cầu tiêu dùng vàng thỏi và xu vàng cũng như nhu cầu trang sức phần lớn đến từ việc nhu cầu tiêu thụ vàng ở quý III năm 2021 yếu hơn nhiều so với hiện tại”.

Ông Andrew Naylor cho biết thêm: “Cùng với việc dỡ bỏ các lệnh phong tỏa và hạn chế trong việc phòng chống COVID-19, các hoạt động kinh tế đang trở lại trạng thái bình thường, đáng lưu ý là sự hồi phục mạnh mẽ của nền kinh tế Việt Nam. Thay vì cắt giảm lương và nhân lực, các công ty đang quay trở lại hoạt động tối đa công suất. Điều này đã góp phần thúc đẩy nhu cầu tiêu thụ vàng tăng vọt”.

Bà Louise Street, chuyên gia nghiên cứu thị trường cấp cao tại Hội đồng Vàng thế giới (WGC) giới nhận xét: “Bất chấp nền kinh tế vĩ mô không ổn định, nhu cầu tiêu thụ năm 2022 đã cho thấy, vàng vẫn giữ vị thế là một tài sản trú ẩn an toàn và vị thế này còn được củng cố thêm bởi thực tế rằng vàng có lợi suất hơn hầu hết các loại tài sản khác”.

Cũng tại Báo cáo Xu hướng nhu cầu vàng mới nhất, các nhà đầu tư cá nhân, vốn là những người luôn nhạy bén với các tín hiệu từ nhiều thị trường khác nhau, vẫn ưu ái vàng vì vàng luôn giữ vị thế là nơi trú ẩn an toàn để bảo toàn giá trị tài sản trong bối cảnh lạm phát tràn lan và sự bất ổn địa chính trị. Các nhà đầu tư đã phòng ngừa lạm phát bằng cách đầu tư vào vàng thỏi và xu vàng, khiến tổng cầu bán lẻ tăng 36% so với cùng kỳ năm trước.

Nhu cầu mua bán và tiêu dùng đồ trang sức tiếp tục phục hồi và hiện đã quay trở lại trạng thái trước đại dịch, đạt 523 tấn – cao hơn 10% so với quý III năm 2021. Phần lớn của sự tăng trưởng này được thúc đẩy bởi người tiêu dùng tại các khu vực độ thị ở Ấn Độ, với số lượng tiêu thụ đạt mức 146 tấn, tăng 17% so với năm ngoái. Mức tăng trưởng ấn tượng tương tự cũng diễn ra ở phần lớn khu vực Trung Đông, với Ả Rập Xê Út tăng 20% kể từ quý III năm 2021 và Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất tăng 30% trong cùng kỳ.

Tại Trung Quốc, nhu cầu tiêu thụ đồ trang sức đạt mức tăng trưởng 5% so với cùng kỳ năm ngoái, do niềm tin của người tiêu dùng đã được cải thiện và giải phóng các nhu cầu bị dồn nén, cũng như sự sụt giảm của giá vàng trong nước vào tháng 7.

Thời gian tới, giới chuyên môn dự đoán hoạt động mua và đầu tư bán lẻ của Ngân hàng Trung ương sẽ tiếp tục tăng trưởng mạnh mẽ. Việc này có thể giúp bù đắp cho sự suy giảm có thể dự đoán trước trong đầu tư trên thị trường chưa niêm yết OTC và quỹ đầu tư ETF nếu đồng USD vẫn tiếp tục tăng giá. Theo đó, kỳ vọng nhu cầu tiêu thụ đồ trang sức tiếp tục tăng trưởng mạnh mẽ ở một số khu vực như Ấn Độ và Đông Nam Á, trong khi nhu cầu vàng trong lĩnh vực công nghệ có thể sẽ tiếp tục suy giảm khi nền kinh tế giảm sút.