Kiev từng muốn đổi Crimea để vào NATO?

Tổng thống Ukraine bị tố đã muốn trao đổi bán đảo Crimea để Ukraine có được tư cách thành viên trong EU và NATO.

Thông tin này được cựu Tổng thống Gruzia, Cựu Thống đốc Odessa, Mikhail Saakashvili tiết lộ. Theo đó, thời điểm năm 2014, khi cuộc cách mạng Euromaidan vừa kết thúc tại Ukraine dẫn đến việc Tổng thống Petro Poroshenko lên nắm quyền, bán đảo Crimea đã được tính toán đến như một sự đánh đổi.

Theo vị cựu Tổng thống Gruzia, ông Poroshenko khi đó sẽ thực hiện hàng loạt biện pháp liên tiếp, gồm từ bỏ tình trạng không liên kết, ký thỏa thuận cơ bản với NATO cho phép liên minh này đặt căn cứ quân sự tại bán đảo Crimea của Ukraine.

“Bán đảo Crimea như một giá trị cao nhất để trao đổi. Nó đảm bảo cho cơ hội được gia nhập vào NATO với tư cách thành viên dễ dàng nhất. Nếu điều này diễn ra, NATO sẽ đặt được các căn cứ quân sự của họ ngay tại đây, cửa ngõ gần nhất với nước Nga” – ông Saakashvili chia sẻ.

Người dân Crimea xuống đường ăn mừng trong ngày sáp nhập chính thức vào Nga năm 2014

“Tuy nhiên, việc mất bán đảo Crimea đã dẫn đến việc Ukraine sẽ không thể gia nhập EU và NATO một cách dễ dàng. Không còn đường tắt cho quốc gia này, và họ sẽ phải đi một con đường rất xa” – ông Saakashvili nhận định.

Năm 2014, Kiev đã từ bỏ tình trạng không liên kết, mở đường để gia nhập vào liên minh quân sự Bắc Đại Tây Dương NATO. Tuy nhiên sau đó, bán đảo Crimea sau cuộc trưng cầu dân ý đã sáp nhập vào Nga và trở thành một phần lãnh thổ của nước này.

Sau vấn đề Crimea, khu vực Donbass rộng lớn đang tiến hành tự trị và hình thành hai nhà nước tự xưng ở Donetsk và Lugansk, đẩy tình trạng của Ukraine luôn trong cảnh sẵn sàng xảy ra một cuộc nội chiến.

Nếu kế hoạch này được diễn ra, sẽ là một tình huống chí tử với cục diện địa chính trị của Nga khi phương Tây có thể đặt các căn cứ hải quân, không quân ngay tại cửa ngõ của Nga. Từ đây, đường ra Địa Trung Hải thông qua Biển Đen của Nga sẽ dễ dàng bị phong tỏa bất kỳ lúc nào.

Về cơ hội gia nhập NATO của Ukraine, Cựu Tổng thư ký NATO, Anders Fogh Rasmussen, phụ trách nhiệm kỳ 2009 đến 2014 thời điểm đó đã tuyên bố, Ukraine buộc phải đáp ứng các tiêu chí, và sẽ mất một thời gian dài để đạt được nó, trong đó kể đến việc Kiev phải đảm bảo 2 yếu tố: nền tảng vũ khí quốc phòng tương đương với mặt bằng chung của NATO và không có các vấn đề bất ổn chính trị nội bộ trong nước.

Tổng thống Ukraine Poroshenko vẫn duy trì chính sách đối đầu với Nga và quyết tâm theo đuổi việc được trở thành thành viên của NATO

Còn Tổng thư ký NATO hiện tại, ông Jens Stoltenberg hồi cuối năm 2018 nhận định, Ukraine buộc phải đối mặt với việc giải quyết dứt điểm các vấn đề nội bộ trong nước như khủng hoảng chính trị với vùng Donbass và tranh chấp bán đảo Crimea với Nga.

Ngoài ra, nền tảng vũ khí của Ukraine buộc phải tương thích với nền tảng của NATO. Hiện tại, toàn bộ công nghệ vũ khí của Ukraine đều đang phát triển dựa trên nền tảng của vũ khí Nga. Những vấn đề này, theo ông Stoltenberg, Kiev sẽ không thể giải quyết nhanh chóng trong tương lai 5 – 10 năm tới.

Với việc tham gia vào EU, hiện tại, liên minh này vẫn chưa cấp quyền được tham gia vào thị trường mở của EU, đồng thời áp đặt hàng loạt yêu cầu liên quan đến chất lượng và công nghệ hàng hóa đối với nền công nghiệp sản xuất của Ukraine.

Nói cách khác, việc bán đảo Crimea sáp nhập vào Nga thông qua trưng cầu dân ý đã hóa giải cho Moscow một mối họa địa chính trị ngay trước mắt. Và ngược lại, đường tắt để Ukraine một bước trở thành thành viên NATO cũng đã bị khép lại hoàn toàn.

Liệu cơ hội này có được mở lại cho Ukraine hay không? Câu trả lời được cựu Tổng thống Saakashvili lý giải: “Như việc thực tế khu vực Nam Ossetia và Abkhazia sẽ không bao giờ quay trở lại là một phần của Gruzia, vì thế, bán đảo Crimea sẽ vĩnh viễn không trở lại với Ukraine”.

Đỗ Tú

Theo Datviet