‘Kiến trúc sư’ thỏa thuận hạt nhân Iran bất ngờ xin từ chức

Ông Mohammad Javad Zarif, “kiến trúc sư” của thỏa thuận hạt nhân Iran năm 2015, đã từ chức Phó Tổng thống Iran, truyền thông nhà nước đưa tin hôm 2/3.

Ông Mohammad Javad Zarif phát biểu tại thủ đô Tehran, Iran, ngày 19/6/2024. Ảnh: Getty Images/TTXVN

Động thái này diễn ra chỉ vài ngày sau khi Lãnh tụ Tối cao Iran, Đại giáo chủ Ali Khamenei tuyên bố phản đối đàm phán với Mỹ. Theo hãng tin IRNA, Tổng thống Masoud Pezeshkian đã nhận được đơn từ chức của ông Zarif nhưng chưa đưa ra phản hồi.

Hãng tin Fars, có liên hệ với Lực lượng Vệ binh Cách mạng Hồi giáo Iran ( IRGC), dẫn lời hai nguồn tin giấu tên cho biết, quyết định từ chức của ông Zarif được đưa ra sau khi Quốc hội Iran bỏ phiếu bất tín nhiệm Bộ trưởng Tài chính trong chính quyền Tổng thống Pezeshkian.

Tuy nhiên, hãng tin bán chính thức ISNA khẳng định việc từ chức không liên quan đến cuộc luận tội này mà đã được đệ trình trước đó. “Trong thư gửi tổng thống, ông Zarif nói rằng ông muốn tiếp tục phục vụ Iran bằng cách giảng dạy tại một trường đại học”, ISNA dẫn nguồn tin cho biết.

Nhiều nhà quan sát tin rằng ông Zarif tham gia chính quyền Tổng thống Pezeshkian để giúp đàm phán một thỏa thuận hạt nhân mới với các cường quốc, tương tự Kế hoạch Hành động Toàn diện chung ( JCPOA) đã bị Tổng thống Mỹ Donald Trump hủy bỏ trong nhiệm kỳ đầu tiên của ông. Tuy nhiên, tháng trước, Lãnh tụ Tối cao Khamenei đã bác bỏ khả năng đối thoại với Mỹ, gọi đây là hành động “không khôn ngoan, không hợp lý và không danh dự”.

Phát biểu trước Quốc hội hôm 2/3, Tổng thống Pezeshkian cho biết ban đầu ông ủng hộ đối thoại với Mỹ nhưng sau đó đã tuân theo lập trường của Lãnh tụ Tối cao. “Tôi tin rằng đàm phán là một lựa chọn tốt hơn, nhưng khi Lãnh tụ tuyên bố rằng chúng ta không nên đàm phán với Mỹ, tôi đã nói chúng ta sẽ không đàm phán với Mỹ, chấm hết”, ông Pezeshkian nhấn mạnh.

Đây không phải lần đầu tiên ông Zarif từ chức. Trong nhiệm kỳ làm Ngoại trưởng dưới thời cựu Tổng thống Hassan Rouhani, ông từng năm lần đệ đơn từ chức nhưng sau đó vẫn tiếp tục công việc. Tháng 8 năm ngoái, ông cũng từ chức trợ lý của ông Pezeshkian nhưng chỉ hai tuần sau đã quay trở lại với vai trò Phó Tổng thống phụ trách chiến lược.

Tháng 11/2024, Chủ tịch Quốc hội Mohammad-Bagher Ghalibaf đã cùng các nghị sĩ theo đường lối cứng rắn kêu gọi ông Zarif từ chức do con trai ông mang quốc tịch Mỹ. Ông Ghalibaf cho rằng việc bổ nhiệm ông Zarif là vi phạm luật pháp Iran.

Những nghị sĩ thuộc phe cực đoan, dẫn đầu bởi đảng Paydari, đã kiên quyết không sửa đổi luật năm 2020, trong đó cấm bổ nhiệm công dân có hai quốc tịch hoặc có vợ/chồng, con cái mang quốc tịch nước ngoài vào các vị trí quan trọng trong chính phủ. Họ lập luận rằng quy định này áp dụng với cả ông Zarif.