Khủng hoảng Ukraine: Đức đang giữ vai trò hướng đạo EU

Xuyên suốt khủng hoảng tại Ukraine, muốn xem châu Âu hành xử, phán quyết ra sao, hãy nhìn vào cách làm của người Đức trong vấn đề này.

Gấu Nga sốt ruột

Chiến sự tại các thành phố phía đông nam và đông Ukraine ngày càng nóng bỏng. Người ta đã liên tưởng đến một cuộc nội chiến phức tạp giữa các phe phái chồng lấn. Thậm chí, nhiều luồng ý kiến cho rằng Ukraine sẽ chia năm sẻ bảy trong cuộc nội chiến trước mắt, còn nếu đơn thuần đấu tay đôi giữa những người thân Nga với những người thân phương Tây vẫn còn là điều may mắn với quốc gia Đông Âu này.

Vì sao có những suy nghĩ như vậy? Bởi lẽ, bản thân các nhà lãnh đạo châu Âu, như Ngoại trưởng Đức Frank-Walter Steinmeier hay Ngoại trưởng Ba Lan Radoslaw Sikorski đều đã cho rằng Nga không còn đủ khả năng chi phối, kiểm soát những hành động tại miền đông Ukraine. Thực tế cho thấy, đã xuất hiện những nhóm vũ trang không thân Moscow, cũng không thân Kiev, và sự xuất hiện này đang làm tình hình thực sự trở nên phức tạp.

Người ta đã lo ngại đến vấn đề Nga sẽ can thiệp quân sự để giải quyết dứt điểm tình hình tại miền đông Ukraine bởi những lý do sau. Trước hết, sự bất ổn tại khu vực này lại nằm ngay trước cửa nhà Nga, và chẳng quốc gia nào, đặc biệt là cường quốc muốn để người ta châm lửa đốt trước cửa nhà mình.

Người dân Slavyansk (Ukraine) lập chiến lũy trên các tuyến đường

Thứ hai, những toan tính tại Ukraine của Nga đang dần lệch khỏi quỹ đạo khi Nga cần một sự ổn định để kiểm soát, bảo vệ Crimea một cách tốt nhất, đồng thời đưa Ukraine vào thể chế liên bang, trù bị cho những bước đi sau này.

Ngoài ra, bất ổn tại quốc gia Đông Âu này chỉ khiến việc làm ăn với các nước EU bị ảnh hưởng, gián đoạn. Mà công cuộc đòi nợ Kiev của Nga ngày càng thêm vất vả.

Một vài lý do đó đã đủ để ông chủ điện Kremlin không muốn ngồi yên. Putin không phải là nhà lãnh đạo theo đuổi đường lối ôn hòa, đặc biệt liên quan đến lợi ích quốc gia. Cách làm của vị nguyên thủ này tại bán đảo Crimea, hay tại Gruzia đã đủ chứng tỏ sự quyết đoán của ông.

Bài toán đặt ra lúc này, nếu để Ukraine nội chiến, phương Tây còn tranh thủ vớt vát được chút ít quyền lợi và có quyền đặt hi vọng. Nhưng để Nga xắn tay vào trận, công sức thời gian qua của phương Tây sẽ thành muối bỏ bể. Lúc này, phương Tây hay cụ thể là Mỹ và liên minh châu Âu cần phải có những sức ép đủ để con gấu Nga phải lui bước, nhưng không dồn nó vào bước đường cùng.

Trong bối cảnh đó, Đức đang là quốc gia được trông chờ nhiều nhất. Nhìn vào những động thái của Đức, có thể thấy được châu Âu đang nghĩ gì và sẽ làm gì.

Vì sao Đức giữ cờ soái của EU?

Câu hỏi đặt ra, vì sao Đức nắm giữ cờ soái của liên minh châu Âu? Bởi quốc gia này đang hội tụ mọi yếu tố cần và đủ để vừa làm trung gian hòa giải cho những hiềm khích giữa Nga – Mỹ, và cũng đủ sức mạnh để có thể gây sức ép theo kiểu tay đôi với Nga.

Trước hết, tại EU, phải nói rằng liên minh này đang rơi vào cuộc khủng hoảng nợ công với những suy thoái nặng nề về kinh tế của các quốc gia thành viên. Tham dự cuộc đấu với Nga tại sân chơi Ukraine, EU đang không ở trong tình trạng thể lực sung mãn nhất. Trong khi đó, Đức đang giữ vai trò đầu tàu kinh tế EU, nền kinh tế quốc gia này đang đóng góp tích cực vào việc bảo vệ sự sống cho đồng Euro.

Với Nga, Đức có một sự giao thoa, tương tác không chỉ từ kinh tế, địa lý, lịch sử, mà còn có ở đây cuộc đấu trí giữa hai nguyên thủ Angela Merkel và Vladimir Putin.

Về địa lý, Đức nằm rất gần Lemberg, thành phố du lịch của Ukraine, bằng cách này Paris và Berlin có thể bước một bước là sang phương Đông. Sự bất ổn của Ukraine tương tự như việc ngay sát vách nhà của nước Đức đang có hỏa hoạn.

Nước Đức đang giữ vai trò lãnh đạo châu Âu

Về dân số, Đức có 3 triệu người nói tiếng Nga (gần bằng số người gốc Thổ Nhĩ Kỳ), chủ yếu đến từ các nước Cộng hòa thuộc Liên Xô cũ. Những người này đang theo dõi tình hình Ukraine từng ngày. Việc chính phủ Đức phải sát sao với vấn đề khủng hoảng Ukraine cũng là điều dễ hiểu.

Về kinh tế, Đức mua 1/3 nhu cầu dầu khí của mình từ Nga và kim ngạch trao đổi giữa hai nước đạt gần 80 tỷ euro. Đức không thể cắt đứt quan hệ với đối tác thương mại với Nga. Và ngược lại, Nga cũng không thể bỏ Đức, bởi một nửa ngân sách quốc gia của Nga trông vào xuất khẩu năng lượng. Và những nguồn lợi từ công nghiệp Đức khiến Nga phải chịu những sự ràng buộc nhất định.

Những điều này cho thấy Nga và Đức đang có những sự tương tác và không thể có một bên nào vuốt mặt mà không nể mũi. Còn với Mỹ, nước Đức hoàn toàn có tiếng nói trước những quyết sách của cường quốc này liên quan tới châu Âu, bởi lẽ, Washington hiểu rằng Berlin là thành trì hùng mạnh nhất vào thời điểm này tại Đông Âu. Sự thiếu tôn trọng đồng minh này chỉ dẫn đến những thiệt thòi đáng tiếc cho Washington.

Các yếu tố kể trên, khi kết hợp lại đã buộc Đức phải nhận trách nhiệm của người lãnh đạo liên minh trong cuộc khủng hoảng châu Âu. Cờ soái đã đến tay Đức, và quốc gia này buộc phải phất, bởi họ đang vừa thực hiện nghĩa vụ quốc tế, cũng là vừa đảm bảo quyền lợi của quốc gia.

Cuộc đấu trí giữa Merkel và Putin

Cần phải nhìn nhận khách quan, mối quan hệ Mỹ – Đức thời gian qua đã rất xấu, đặc biệt khi chính sách an ninh của Mỹ đã biến các cuộc điện thoại của Thủ tướng Đức không còn tính “riêng tư”.

Trong khi đó, mối quan hệ Nga – Đức lại đang ấm lên. Song song với những hợp tác thương mại hai bên, có lẽ ngài Putin cũng hiểu rằng người đàn bà thép của nước Đức là một đối thủ đáng gờm.

Con chó săn của ông Putin làm bà Merkel sợ chết khiếp

Một câu chuyện thú vị đến thời điểm này vẫn thường được nhắc lại, bà Merkel vô cùng sợ những con chó, nhưng trong chuyến tiếp xúc đầu tiên giữa hai nguyên thủ, ngài Putin đã tặng một con chó bông (2006). Và sau đó một năm, tại dinh thự của Tổng thống Nga, con chó săn yêu quý của ông Putin đã lao vào phòng khách khi ngài Putin đang tiếp đón bà Merkel.

Nhưng cách bà Merkel đáp lại? Những món quà vẫn được nhận. “Tôi đã vượt qua cuộc kiểm tra của KGB chỉ bằng cách nhìn vào mắt Putin, không né tránh” – Bà Merkel nói với những người trợ lý.

Bằng những ngôn ngữ ngoại giao, ông Putin có thể đã gửi đi một thông điệp tinh tế, rằng nước Nga đang sở hữu những thứ được gọi tên là nỗi sợ cho người Đức. Nhưng đổi lại, bà Merkel khẳng định họ có sự sợ hãi, nhưng không phải họ không vượt qua được. Reuters từng nhận định: “Putin, Merkel như một cặp vợ chồng già, họ hiểu hết miếng của nhau.”

Quay lại vấn đề Ukraine hiện nay, ngay từ khi xảy ra khủng hoảng, Mỹ đã chủ trương “rắn” với Nga, trong khi châu Âu, mà Đức được xem là người dẫn lối và chi phối lớn nhất, lại muốn một cách tiếp cận song hành, đó là đe doạ đi kèm với đối thoại.

Thực tế, khi nói về trừng phạt, Mỹ dễ dàng hơn rất nhiều so với châu Âu, bởi họ không phụ thuộc nhiều về kinh tế với Moscow như châu Âu và họ cũng không chịu nhiều thiệt hại nếu áp dụng biện pháp cứng rắn với Nga.

Đức khó có thể tìm kiếm một đốt tác nào tốt hơn Mỹ

Một châu Âu ôn hòa dưới ngọn cờ của Đức đã khiến Mỹ phải đắn đo. Bởi lúc này, EU hay Đức đều phải đứng trước lựa chọn, hoặc mối quan hệ với nước Mỹ, hoặc lợi ích với nước Nga.

Nhưng cuối cùng, Thủ tướng Đức đã có lựa chọn trong chuyến công du Mỹ hôm 5/5/2014 vừa qua. “Đức khó có thể tìm kiếm một đốt tác nào tốt hơn Mỹ” – Bà Merkel khẳng định. Như vậy để thấy, châu Âu đã hành động, một lần nữa, sự thống nhất giữa EU và Mỹ để tạo ra sức mạnh răn đe chỉ còn là thời gian.

Nước Mỹ có nhiều cách để trừng phạt đối thủ, quân sự chỉ là nước bài cuối cùng, đặc biệt khi áp dụng với một cường quốc quân sự như Nga. Nhưng đánh vào kinh tế với sự liên thủ toàn tâm toàn ý giữa EU – Mỹ sẽ là đòn hiểm khiến Nga phải toan tính lại từ đầu.

Như đánh giá của nguồn tin an ninh cấp cao tại Nga trên tờ Reuters rằng: “Điều quan trọng đối với ông Putin là bà Merkel nghĩ gì, Trung Quốc nghĩ gì và các nước CIS (Cộng đồng các quốc gia độc lập) nghĩ gì.”

Những giải pháp mang tính tượng trưng trước đó của Tổng thống Obama chẳng mảy may tác động gì đến ông Putin. Nhưng có một điều ông Obama đã làm rất tốt, đó là tạo được lòng tin của nước Đức.

Theo Báo Đất Việt