Khủng hoảng Ukraina: Mịt mù hơn, nguy hiểm hơn
Khủng hoảng ở Ukraina đang bước vào một giai đoạn mới nguy hiểm hơn, khi tất cả các bên liên quan cần phải xác định mức độ rủi ro mà họ phải đón nhận trong nỗ lực đảm bảo kế hoạch của mình cho tương lai nước này thắng thế.
Theo Jonathan Marcus, nhà báo về ngoại giao của hãng tin BBC, sau một sự khởi đầu đầy sóng gió, chính phủ ở Kiev cuối cùng đã bắt tay vào phục hồi trật tự ở các thành phố miền đông, nơi những người li khai thân Nga đang vây chiếm nhiều tòa nhà công quyền.
Thay vì giải tán và trao nộp vũ khí cho quân chính phủ, những người chống Kiev vẫn tiếp tục gia cố các hàng rào chướng ngại vật và chống cự ác liệt. Cả hai bên đều chịu thiệt hại và thương vong. Phía quân đội Ukraina thậm chí còn bị mất trực thăng vì bị tên lửa đất đối không bắn hạ một dấu hiệu cho thấy quân li khai ở miền đông Ukraina được trang bị vũ khí tốt.
Những người li khai thân Nga ở đông Ukraina tiếp tục gia cố hàng rào chướng ngại xung quanh các tòa nhà họ vây chiếm.(Ảnh: AP)
Trên mặt trận chính trị, chính phủ tạm quyền Ukraina khẳng định, bất cứ một cuộc trưng cầu dân ý hay bỏ phiếu nào do địa phương tổ chức ở các vùng miền đông nước này, đều là trái luật. Kiev đang hướng tới một cuộc bầu cử tổng thống trên toàn quốc vào ngày 25/5.
Về phía Nga, mục tiêu của nước này trong cuộc khủng hoảng Ukraina không thay đổi. Moscow khẳng định họ chỉ đơn thuần hành động để bảo vệ những người nói tiếng Nga. Thế nhưng giới chức phương Tây lại cho rằng Kremlin có ý đồ phá hỏng bất kỳ cơ hội nào của Ukraina nhằm tổ chức bầu cử tổng thống thành công trên toàn quốc và mục tiêu dài hơi hơn là làm xói mòn và suy yếu chính quyền Kiev.
Mặc dù vậy, trên thực tế, cán cân lợi thế có thể đang thay đổi. Dù nhiều tòa nhà công quyền và hàng rào chướng ngại vật ở miền đông vẫn nằm trong tay những người li khai thân Nga, năng lực của Kiev trong việc thực hiện một chiến dịch an ninh hiệu quả đang khiến Moscow lo ngại.
Trong một khoảng thời gian, chính quyền Kiev đã chịu nhiều áp lực và tinh thần tự nguyện chiến đấu của binh lính là rất đáng lo. Nhưng điều này dường như đã thay đổi. Kiev đã tiến gần hơn tới điểm mà Tổng thống Nga Vladimir Putin phải quyết định liệu có hay không sử dụng sức mạnh quân sự một cách công khai.
Đó là lý do tại sao giai đoạn hiện nay lại nguy hiểm đến như vậy.
Video đang HOT
Kiev đang cố gắng định hướng các chiến dịch quân sự làm sao tránh được việc khiến Nga ra tay. Đây cũng là một phương sách đúng cả về sự khéo léo lẫn may mắn. Hành động vụng về gây thương vong lớn cho dân thường có thể sẽ làm thay đổi tính toán của Kremlin.
Nguy cơ một vụ việc diễn ra không như dự định trên thực địa làm thay đổi giới hạn xung đột đang hiện hữu. Hỏa hoạn ở Odessa cướp đi hơn 40 mạng người là một ví dụ rõ rệt về kiểu leo thang này.
Trong khi đó, thế giới bên ngoài đang hướng về Ukraina với nỗi lo ngại ngày càng lớn về một khung cảnh chính trị mà ở mức độ địa phương đang ngày càng giống cảnh tượng của các cuộc xung đột ở Bosnia hoặc Kosovo.
Phương Tây đã nhất trí ủng hộ chính phủ Kiev và sự lên án vai trò của Nga trong lòng Ukraina ngày càng gay gắt hơn. Tổng thư ký NATO Anders Fogh Rasmussen thậm chí còn đi xa tới mức mô tả Nga là ngày nay là một kẻ thù chứ không phải đối tác.
Tuy nhiên, đến giờ này, phương Tây vẫn nói nhiều hơn hành động. Rõ ràng đang có một hy vọng rằng các lệnh cấm vận mạnh tay sẽ khiến Tổng thống Putin phải chú ý. Nhưng đó có thể chỉ là một ảo tưởng.
Những gì thực sự khiến ông Putin quan tâm là khả năng kháng cự của Kiev. Các chiến dịch an ninh của Ukraina hiện mới đạt được tiến bộ rất khiêm tốn. Khó khăn ở phía trước còn rất nhiều.
Thanh Hảo
Theo_VietNamNet
'Kẽ hở' trong lập luận của Nga
Nhiều khả năng khủng hoảng Ukraina và bán đảo Crưm sẽ là một trong những trường hợp tranh cãi nhất giữa các học giả quốc tế từ sau chiến tranh Iraq đến nay.
LTS:Tuần Việt Nam tiếp tục giới thiệu một góc nhìn khác về khía cạnh tính hợp pháp của Nga khi can thiệp vào Crưm để độc giả cùng thảo luận.
Trong cuộc điện đàm hôm 6/3 vừa qua, Tổng thống Mỹ Barack Obama nói với người đồng cấp Nga Vladimir Putin rằng, sự hiện diện của quân Nga ở bán đảo Crưm là một sự vi phạm chủ quyền của Ukraina.
Đáp lại, một thông báo từ Kremlin hôm 7/3 dẫn lời Tổng thống Putin nhấn mạnh: "Nga không thể làm ngơ trước những kêu gọi giúp đỡ" của người gốc Nga tại Crưm, và "cách hành xử của Moscow là hoàn toàn tuân thủ luật pháp quốc tế".
Có thể thấy vấn đề tính hợp pháp của Nga khi can thiệp vào Crưm vẫn tiếp tục nóng. Nga không ngừng khẳng định mình có lý lẽ để thực hiện hành động này. Trong khi đó, đến nay các chính phủ và rất nhiều học giả phương Tây từ EU đến Mỹ đều lên tiếng phản đối.
Dù chỉ mới bắt đầu, nhưng nhiều khả năng khủng hoảng Ukraina và bán đảo Crưm sẽ là một trong những trường hợp tranh cãi nhất giữa các học giả quốc tế từ sau chiến tranh Iraq đến nay.
Một căn cứ Nga đưa ra cho hành động can thiệp là nhăm bảo vệ quyền con người, và đặc biệt là các quyền tự do cơ bản của người gốc Nga đang sinh sống ở Crưm. Căn cứ thứ 2 là việc Tổng thống lưu vong Yanukovich gửi thư đến Tổng thống Putin để yêu cầu sự giúp đỡ của Nga cho việc thiết lập lại luật lệ và trật tự tại Crưm.
Vấn đề sử dụng vũ lực trong quan hệ giữa các quốc gia luôn là một chủ đề nhạy cảm trong quan hệ quốc tế nói chung và nhất là trong Luật quốc tế nói riêng. Điều 2.4 Hiến chương Liên hiệp quốc gần như được xem là một lệnh cấm đối với các quốc gia trong việc đe dọa và sử dụng vũ lực chống lại sự toàn vẹn lãnh thổ và nền độc lập chính trị của các quốc gia khác.
Hai nguyên thủ quốc gia đã có cuộc điện đàm hôm 6/3. Ảnh: Reuters
Ở đây, cần phân tích đối với các lý lẽ do Nga đưa ra.
Về lý lẽ thứ nhất: Việc các quốc gia giải thích cho hành động quân sự của mình ở các quốc gia khác dưới danh nghĩa là bảo vệ các quyền cơ bản của con người, hay can thiệp nhân đạo đã có các tiền lệ trong quan hệ quốc tế. Hai ví dụ điển hình nhất là việc Anh tham gia cùng với Hoa Kỳ và Pháp để bảo vệ người Kurds và Shiites trong cuộc xung đột giữa Iraq và Kuwait năm 1991, và NATO can thiệp vũ trang vào Kosovo vào năm 1999.
Tuy nhiên, luật quốc tế có đưa ra những điều kiện tiên quyết mà nếu thỏa mãn đầy đủ hành động sử dụng vũ trang đó mới được xem là hợp pháp.
Trước hết, phải có những bằng chứng đầy đủ và rõ ràng rằng những người cần được bảo vệ đang thật sự chịu 1 sự đe dọa nghiêm trọng về tính mạng và quyền lợi cơ bản của mình. Cho tới giờ vẫn chưa có một dấu hiệu thực tế nào cho thấy người dân tại Crưm nói chung, và người gốc Nga nói riêng tại đây đang bị đe dọa nghiêm trọng về quyền sống và những quyền con người cơ bản khác.
Bên cạnh đó, phải chứng minh được rằng, sử dụng vũ trang là biện pháp cuối cùng và duy nhất còn lại để có thể thực hiện được hành động bảo vệ, tất cả các biện pháp khác đều không thể phát huy tác dụng. Tính đến nay, ngoài hành động đưa quân, vũ khí sang Crưm, vẫn chưa thấy Nga thực hiện các biện pháp về kinh tế hay ngoài quân sự nào với chính quyền Crưm hay chính quyền Ukraina của Thủ tướng đương nhiệm Arseniy Yatsenyuk.
Như vậy, nếu nói rằng việc sử dụng vũ trang của Nga tại Crưm với lý do bảo vệ con người và quyền con người tại đây thỏa mãn tất cả các yêu cầu do Luật quốc tế đưa ra là có phần khiên cưỡng.
Thứ hai, về lá thư yêu cầu giúp đỡ từ Tổng thống đang lưu vong Yanukovich. Xét về thẩm quyền yêu cầu sự giúp đỡ về mặt quân sự từ nước ngoài, ông Yanukovich có chỗ đứng khá yếu trong luật quốc tế. Yanukovich hiện giờ không còn là tổng thống đương nhiệm của Ukraina.
Quan điểm của Nga và một số ít nước khác cho rằng việc lật đổ Yanukovich và đưa ông Arseniy Yatsenyuk lên thay thế nắm chính quyền là 1 hành động vi hiến. Tuy nhiên, điều kiện về chính phủ kiểm soát thực tế (de facto) theo Luật quốc tế đặt trong trường hợp Ukraina khiến cho quyền yêu cầu giúp đỡ từ bên ngoài của Yanukovich là rất yếu.
Trong quan hệ quốc tế đã có những tiền lệ về việc can thiệp vũ trang của nước ngoài theo yêu cầu giúp đỡ từ bên trong của các nước. Nhưng đó là những trường hợp những nước này đang xảy ra nội chiến hay xung đột vũ trang, có khả năng gây ra hậu quả nghiêm trọng đến hòa bình và an ninh khu vực hay quốc tế.
Hành động một nước đưa quân lính và vũ khí vào các nước khác thường được xem là rất nguy hiểm. Vì nó gần như đi ngược lại với nguyên tắc không can thiệp vào công việc nội bộ của nước khác, một trong những nguyên tắc mang tính căn bản của Luật quốc tế hiện đại.
Trang Phạm
Theo_VietNamNet