Khủng hoảng học online

Học online là lựa chọn duy nhất của hai con nhà Talic, ngoại ô Manila suốt hai năm qua, giữa muôn nỗi lo về chi phí và mạng Internet.

Hàng triệu trẻ em Philippines đang phải ở nhà năm thứ hai liên tiếp vì đại dịch, làm dấy lên lo ngại về một cuộc khủng hoảng giáo dục ngày càng tồi tệ hơn, khi khả năng tiếp cận Internet tại quốc gia này hiện không đồng đều.

Lý giải việc đóng cửa trường tiểu học và trung học, Tổng thống Rodrigo Duterte nhấn mạnh học sinh và gia đình các em cần được bảo vệ trước virus. Philippines là một trong những nước có tỷ lệ tiêm chủng thấp nhất châu Á với 16% dân số được tiêm vaccine đầy đủ và số ca nhiễm biến chủng Delta đang có chiều hướng tăng những tháng gần đây.

Một học sinh học trực tuyến bằng máy tính xách tay tại nhà của em ở thành phố Quezon, Philippines, hôm 13/9. Ảnh: AP.

Điều này biến Philippines, với khoảng 27 triệu học sinh, trở thành một trong số rất ít các quốc gia đã đóng cửa hoàn toàn trường học trong đại dịch, bên cạnh Venezuela, theo Quỹ Nhi đồng Liên Hợp Quốc (UNICEF). Các nước khác từng đóng cửa trường học như Bangladesh, Arab Saudi hay Kuwait đã chuyển sang giai đoạn mở cửa trở lại.

“Tôi không thể đánh cược sức khỏe của trẻ em”, Tổng thống Duterte hồi tháng 6 nói, bác bỏ khuyến nghị từ Bộ Y tế về mở cửa trở lại trường học.

Việc đóng cửa gần 2.000 trường học đã gây nhiều khó khăn cho các phụ huynh và học sinh Philippines. Rất nhiều người, đặc biệt là dân ở vùng hẻo lánh hay nông thôn, không có máy tính và Internet ở nhà để học trực tuyến.

Iljon Roxas, 16 tuổi, một học sinh trung học tại thành phố Bacoor, phía nam thủ đô Manila, cho biết việc nhìn chằm chằm vào máy tính suốt một năm qua khiến em khó tập trung. Iljon chỉ mong trở lại lớp học thực sự.

“Em nhớ rất nhiều thứ, ví như việc được trò chuyện với các bạn cùng lớp vào giờ nghỉ”, Iljon nói. “Tin hay không thì tùy nhưng em còn nhớ cả thầy cô. Từ năm ngoái đến nay, chúng em bị mắc kẹt trước màn hình máy tính”.

Philippines không phải quốc gia duy nhất rơi vào tình cảnh này. Nhiều nước cũng đang chật vật tìm cách cân bằng giữa nhiệm vụ đảm bảo an toàn sức khỏe cho cộng đồng và giáo dục trẻ em.

Một số nước, như Anh, vẫn để trường học mở cửa ngay cả khi số ca nhiễm tăng mạnh vì biến chủng Delta. Trong khi đó, tại những nơi trường học đóng cửa suốt quãng thời gian dài như Philippines, các chuyên gia giáo dục lo ngại sẽ tạo ra một thế hệ học sinh lạc lõng, bị hạn chế khả năng tiếp thu hay bày tỏ ý kiến bởi việc học tập từ xa và các bậc phụ huynh quá vất vả vì phải làm thay phần việc chuyên môn của giáo viên.

Maritess Talic, 46 tuổi, cho biết cô sợ rằng hai con mình có thể không học được gì trong suốt một năm qua. Cô và chồng chỉ là những lao động chân tay bình thường với thu nhập bấp bênh. Họ đã phải tích góp 5.000 peso (khoảng 100 USD) để mua một chiếc máy tính bảng cũ cho hai con mình, một đứa 7 tuổi, một đứa 9 tuổi, học online.

Nhưng gia đình Talic, sống tại Imus, khu ngoại ô phía nam thủ đô Manila, không có đường truyền Internet ổn định. Họ thanh toán tiền mạng bằng thẻ trả trước nên dung lượng dữ liệu đôi khi hết ngay giữa chừng lớp học trực tuyến của hai đứa trẻ. Talic còn gặp không ít khó khăn khi dạy các con môn toán và khoa học bởi trình độ học vấn của cô cũng không cao.

“Mọi việc thực sự không dễ dàng”, Talic nói, thêm rằng hai đứa trẻ còn gặp khó khăn khi phải dùng chung chiếc máy tính bảng. “Chúng tôi đôi lúc còn không có đủ tiền trả hóa đơn điện, vậy mà giờ đây, chúng tôi còn phải chi thêm tiền để mua thẻ Internet trả trước”.

Talic hiểu phải ưu tiên sức khỏe cộng đồng hơn là mở cửa trường học, nhưng cô rất lo lắng cho tương lai các con. “Vấn đề là tôi không nghĩ chúng tiếp thu được gì”, cô nói. “Kết nối Internet nhiều lúc quá chậm”.

Ngay cả trước khi đại dịch bùng phát, Philippines đã đối mặt với khủng hoảng giáo dục, với lớp học quá đông, cơ sở hạ tầng của các trường công kém chất lượng và mức lương thấp gây ra tình trạng thiếu giáo viên nghiêm trọng.

Một báo cáo của Ngân hàng Thế giới (WB) năm 2020 cho biết độ phủ Internet của Philippines cũng không đồng đều. Năm 2018, khoảng 57% trong 23 triệu hộ gia đình nước này có mạng Internet. Chính phủ đang nỗ lực để cải thiện tình trạng mất cân bằng về khả năng tiếp cận kỹ thuật số trong cộng đồng.

Thị trưởng Manila Francisco Domagoso năm ngoái cho biết Tòa Thị chính đã phát 130.000 máy tính bảng cùng 11.000 máy tính xách tay hỗ trợ học sinh và giáo viên.

UNICEF hồi tháng 8 lưu ý việc đóng cửa trường học gây ảnh hưởng đặc biệt nghiêm trọng tới trẻ em dễ bị tổn thương vốn phải đối diện các thách thức về đói nghèo và bất bình đẳng. Họ kêu gọi mở cửa trường học tại Philippines, bắt đầu từ những khu vực nguy cơ thấp và áp dụng các quy trình an toàn nghiêm ngặt.

Theo đại diện UNICEF tại Philippines Oyunsaikhan Dendevnorov, việc đóng cửa trường học mang đến hàng loạt hệ lụy cho học sinh, như nguy cơ gặp các vấn đề về tinh thần, bỏ học, phải lao động sớm hay tảo hôn.

Khi các lớp học từ xa bắt đầu trở lại trong tuần này, Bộ trưởng Giáo dục Philippines Leonor Briones đã cố gắng khắc họa đây là một thành công lớn. Theo bà, khoảng 23 triệu trẻ em, từ cấp tiểu học đến trung học, đã đăng ký học. Nhưng bà thừa nhận rằng con số tuyển sinh năm nay ít hơn khoảng hai triệu em so với năm ngoái.

Regina Tolentino, phó tổng thư ký Hiệp hội Biên tập viên Báo chí Đại học Philippines, cho biết việc chính quyền cố gắng khắc họa một cách tích cực việc đóng cửa trường học năm thứ hai liên tiếp là “không thực tế”.

Với học online là lựa chọn duy nhất, gia đình những học sinh nghèo sẽ phải tốn thêm một khoản không nhỏ mua máy tính và thẻ Internet, có thể lạm vào tiền mua nhu yếu phẩm. “Chính phủ phải lắng nghe học sinh và duy trì những quyền cơ bản liên quan đến giáo dục của các em, ngay cả trong thời kỳ dịch bệnh”, bà nhấn mạnh.

Tuy nhiên, các bác sĩ và chuyên gia y tế hàng đầu cho rằng dù mở cửa trường học là một mục tiêu quan trọng, an toàn cho sức khỏe cộng đồng vẫn cần được ưu tiên hơn.

Đến nay, mới chỉ có 14 triệu người Philippines được tiêm chủng đầy đủ, thấp hơn nhiều so với mục tiêu ban đầu của chính phủ là hoàn thành tiêm vaccine cho 70 triệu người vào cuối năm nay. Một số bệnh viện đang rơi vào tình trạng quá tải và cảnh tượng bệnh nhân phải thở oxy giữa bãi đỗ xe đã trở nên phổ biến.

Tiến sĩ Anthony Leachon, chuyên gia hàng đầu về y tế công cộng, thành viên ban cố vấn Covid-19 của chính phủ Philippines, kêu gọi giới chức nhanh chóng tiêm chủng cho trẻ em 12-17 tuổi nhằm mở đường mở cửa trở lại trường học.

“Mở cửa trường học trong lúc biến chủng Delta đang lây lan như hiện nay thực sự nguy hiểm”, ông nói.