Khu chợ côn trùng bán đầy bọ xít, châu chấu… hiếm có Việt Nam
Nằm ven Quốc lộ 6, chợ Nà Si luôn tấp nập kẻ bán người mua mỗi buổi chiều hàng ngày. Ngoài thứ làm nên thương hiệu là côn trùng, các mặt hàng được bày bán ở đây đều là sản vật bản địa, mùa nào thức ấy.
Người bán hàng là phụ nữ Thái đen trong trang phục dân tộc đẹp mắt, dịu dàng, hồn hậu chia sẻ những thứ thơm thảo cây nhà lá vườn hoặc kiếm được trong rừng chứ không thuần túy là chuyện bán mua. Thế nên chợ nhộn nhịp mà ấm áp, tươi vui.
Sản vật bản địa mùa nào thức nấy
Bà Lò Thị È, 60 t.uổi, người Thái đen, ở bản Nà Si, xã Hát Lót, huyện Mai Sơn, tỉnh Sơn La, vừa nhặt lại rổ trứng kiến vừa vui vẻ trò chuyện với chúng tôi.
Để có rổ trứng kiến cho bà mang ra chợ bán với giá 25.000 đồng/100g, hai người con của bà phải đi chọc từ bốn giờ sáng đến sáu giờ sáng.
“Một người dùng sào chọc, một người cầm rổ đỡ, phải trèo lên cây cao mới chọc được, kiến nó đốt đau lắm. Mỗi ngày chỉ được hai, ba cân thôi. Trứng kiến gói lá chuối nướng, đ.ánh trứng rán, nấu canh bột năng, nấu canh lá lốt, đồ xôi,… ăn ngon lắm”, bà cho biết.
Có rất nhiều loại kiến nhưng người Thái chỉ khai thác trứng hai loài kiến để ăn, đó là kiến vàng (kiến chua), tiếng Thái là mất sốm vì chúng có vị chua. Kiến chua màu hung vàng, chân dài lêu nghêu, làm tổ vào tháng bảy, tháng tám, trên những cành cây cao bằng cách ghép nhiều lớp lá cây lại. Ghép tổ xong chúng bắt đầu đẻ trứng và nuôi trứng non thành nhộng rồi nở thành kiến non. Một loại nữa là kiến đen, tiếng Thái là mất hày, thường làm tổ vào tháng hai, tháng ba, mỗi tổ có từ hàng trăm đến hàng nghìn con. Trứng kiến đen to bằng hạt gạo, màu trắng, ăn thơm, bùi, ngậy.
Khác với trứng kiến đi chọc vào sáng sớm, con bọ dừa, tiếng Thái là manh mun phải đi soi từ tối hôm trước.
Chị Tòng Thị Huân, 46 t.uổi, người Thái đen ở bản Cượm, xã Chiềng Mung, huyện Mai Sơn, tỉnh Sơn La, kể rằng: “Cháu tôi đi soi cả đêm mới được sáu lạng. Đội cái đèn pin ở trán, soi lên trên cây, cây gì cũng có, thấy đậu trên cành, lá thì bắt.” Bọ dừa được chị bán với giá 15.000 đồng/100g. Bọ dừa rửa sạch, cho nước măng chua, muối, mỡ, nước măng chua vào rang giòn lên ăn bùi, ngon, thơm.
Ngoài ra, chợ còn có bán các loại côn trùng khác như: ve sầu, chuồn chuồn nước (xin cơm), bọ xít, dế mèn, sâu tre, châu chấu,… Thế nên nơi đây được mệnh danh là “ chợ côn trùng lớn nhất Tây Bắc.”
Chắc hẳn nhiều người sẽ cười và bảo rằng “đời thiếu gì cái ăn mà lại phải ăn côn trùng” nhất là thời buổi sơn hào hải vị ê hề này. Nhưng theo ông Lường Song Toàn, nhà nghiên cứu văn hóa Thái, đó mới chính là văn hóa dân gian, thể hiện tập quán khai thác những sản vật phong phú từ thiên nhiên để phục vụ đời sống của con người. Đó cũng chính là văn hóa bản địa, tri thức bản địa.
Dung dị, thân tình
Video đang HOT
Ngoài thứ làm nên thương hiệu là côn trùng, chợ Nà Si còn bán cá quả, cá chép, cá trắm, cá rô, lươn, trạch, tôm, tép, ốc, ếch, nhái, gà, vịt; các loại thức ăn chín: cá nướng (pa pỉng tộp), gà nướng… ; các loại rau rừng: cỏ bợ, tầm bóp, dớn, bò khai, măng… ; các loại gia vị, hoa quả, mật ong rừng… và các loại sản vật mùa nào thức đấy của người Thái đen bản địa.
Bà Lò Thị È, người khai sinh chợ Nà Si và gắn bó với nó suốt 20 năm nay. Ảnh: Lê Việt Cường
Chợ Nà Si họp vào buổi chiều hàng ngày, bắt đầu từ 12 giờ 30 phút đến khoảng 17 giờ 30′-18 giờ. 70% số người bán hàng thực phẩm là người dân thuộc các xã: Hát Lót, Chiềng Mung, Mường Bon, Chiềng Mai,… Chợ nằm ngay bên Quốc lộ 6 nên ngoài dân địa phương, rất nhiều khách du lịch đi qua thấy vui mắt cũng dừng lại tham quan, mua sắm. Trung bình mỗi ngày, một người bán hàng ở chợ thu được từ 100.000 đồng đến 500.000 đồng.
Hỏi chuyện về chợ, chị Hà Thị Soan, 50 t.uổi, một người bán hàng ở chợ, cho hay: “Bà È chính là người khai sinh ra chợ này đấy.” Hóa ra tôi đã hỏi chuyện bà bán trứng kiến, bà tổ của chợ mà không biết.
Tôi liền quay lại sạp hàng của bà È ở cuối chợ và nghe được câu chuyện ra đời thật dung dị của ngôi chợ. Chuyện là, 21 năm trước, bà È không đi làm thuê mà ngày ngày ra vệ đường cái (Quốc lộ 6) bán cua, hến, măng… Thấy bà bán được vài người phụ nữ trong bản học theo.
Anh Lò Văn Lả, Trưởng bản Co Hiên, Trưởng ban Quản lý chợ Nà Si, kể rằng ngày đó trên bãi đất 5% của xã để lại, bà con trong bản mang con tôm, con tép, cá suối hay mớ rau rừng đến bán, dần dần nhiều người đến bán, dẫn đến người mua cũng tăng lên. Thấy đông người bán, lắm người mua, ban quản lý hai bản Co Hiên và Nà Si đã kiến nghị với Ủy ban nhân dân xã thành lập chợ và giao cho hai bản tự đầu tư xây dựng và quản lý.
Năm 2014, từ 54 triệu đồng nguồn vốn của hai bản đóng góp, chợ Nà Si được đầu tư xây dựng với cột bê tông, mái lợp frôximăng và nền láng xi măng, có nhà để xe, nhà vệ sinh.
Ban quản lý chợ gồm sáu người, có nhiệm vụ đảm bảo an ninh trật tự, quản lý chợ, tuyên truyền công tác vệ sinh an toàn thực phẩm đối với người bán, người mua hàng… Đến nay, số lượng người bán hàng trong chợ luôn duy trì từ 70 người đến 100 người mỗi ngày, phục vụ nhu cầu mua bán, trao đổi hàng hóa của bà con trong vùng.
Bà Lò Thị È cười hiền hậu đúc kết về nơi đã gắn bó với mình suốt 21 năm nay: “Sáng đi kiếm, chiều đi bán nên toàn thứ tươi sống, ngon lắm!”
Chị Đào Thị Ngọc Thu, từ thành phố Ninh Bình lên Sơn La công tác, trên đường về rẽ vào chợ Nà Si thăm thú, mua mỗi loại côn trùng một ít mang về ăn và làm quà. Chị tâm sự rằng lần nào lên Sơn La cũng phải đi chợ Nà Si vì: “Không khí ở chợ rất thân tình, buôn bán thì có sao nói vậy, hầu như không có nói thách, mặc cả.”
Bọ dừa. Ảnh: Đỗ Quang Tuấn Hoàng
Ve sầu. Ảnh: Đỗ Quang Tuấn Hoàng
Trứng kiến. Ảnh: Đỗ Quang Tuấn Hoàng
Bọ xít. Ảnh: Đỗ Quang Tuấn Hoàng
Chuồn chuồn nước (xin cơm). Ảnh: Đỗ Quang Tuấn Hoàng
Cà đắng. Ảnh: Đỗ Quang Tuấn Hoàng
Rau bợ. Ảnh: Đỗ Quang Tuấn Hoàng
Người Thái đen bán hàng ở chợ rất thân tình. Ảnh: Đỗ Quang Tuấn Hoàng
Theo Vietnamnet.
Lên Sơn La, chỉ khách quý mới được chiêu đãi “đại tiệc” côn trùng
Với người dân mảnh đất Sơn La, chợ phiên nếu thiếu côn trùng sẽ kém đông vui, còn bữa cơm đãi khách quý không có những món ăn từ côn trùng thì đạm bạc.
Những món ăn này mang đậm hương vị dân dã nhưng lại có sức hấp dẫn lạ kỳ với thực khách phương xa.
Bọ xít
Trong suy nghĩ của nhiều người, bọ xít là một loài vật hôi hám và đáng sợ, hơn nữa còn có thể gây bỏng rát khi dính phải. Thế nhưng, đối với người dân Sơn La, bọ xít lại là món ngon khoái khẩu.
Bọ xít rừng hiếm hơn nên giá cả đắt đỏ nhưng ăn lại ngon và bổ hơn. Bọ xít không sống trên cây nhãn mà sống rải rác ở khắp nơi, thậm chí chúng làm tổ ngay trong những hốc đá. Vì thế, tìm được chúng đã khó, bắt được chúng còn khó hơn và giá bọ xít rừng thuộc loại cao, khoảng 400.000đ/kg.
Trong quan niệm của người dân Sơn La, bọ xít rừng có thể chữa được nhiều bệnh.
Cách chế biến bọ xít tương đối cầu kì để khử hết mùi của chúng. Bọ xít sau khi mang về được thả vào nước muối loãng cho phun bớt tuyến hôi rồi lại được rửa sạch trong nước măng chua một lượt nữa.
Sau đó, bọ xít được rang vàng ruộm lên, bày ra đĩa cùng với lá chanh thái nhỏ. Mùi hôi đã hoàn toàn biến mất, thay vào đó là mùi thơm đặc trưng và thoáng nồng nhẹ của lá chanh. Bọ xít rang giòn tan trong miệng, vị ngọt bùi, beo béo hòa cùng cảm giác tê tê gây kích thích, khiến thực khách không thể ngừng đũa.
Ve sầu
Mùa hè, ve sống nhiều trên các thân, ngọn cây. Nếu muốn có món ăn ngon từ ve, người dân Sơn La phải đi bắt từ lúc trời sẩm tối - thời điểm ve bắt đầu lột xác từ ấu trùng để trưởng thành. Lúc này, thân ve sầu rất mềm, hay còn gọi là ve sầu sữa. Chỉ sau khi lột xác khoảng 30 phút, cánh của chúng khô cứng lại, ăn sẽ không còn ngon.
Ve sầu chiên thơm, ngon, bùi và giòn, là món khoái khẩu của nhiều người
Ve sầu được chế biến thành nhiều món, nhưng ngon nhất phải kể đến chiên giòn. Sau khi bắt được ve, người dân cho vào túi buộc kín lại, đem về rửa sạch trong nước muối loãng để chúng không mọc cánh mà thoát xác được.
Để không bị ngộ độc, ve lại được nhúng qua nước sôi rồi rửa sạch bằng nước lạnh. Trên bếp lửa rực hồng, người ta cho những con ve sầu vào chảo dầu nóng, khi thấy chúng chuyển sang màu vàng là đã chín.
Vị bùi bùi của ruột ve sau lớp vỏ giòn tan thơm phức, thêm đậm đà khi chấm vào bát nước mắm, và kết thúc là cái cay tê lưỡi của rượu Sơn La luôn kích thích vị giác của những người khó tính.
Tằm sắn
Ai nấy đều biết tằm dâu là 1 món ăn độc đáo, nhưng không nhiều người được thưởng thức tằm sắn - 1 loại tằm to bằng ngón tay người lớn. Thoạt nhìn, tằm sắn sẽ gây ra cảm giác kinh sợ vì to chẳng khác gì loài sâu khổng lồ. Nhưng khi được thưởng thức, thực khách sẽ thấy đây là 1 món vừa ăn sạch, vừa bổ dưỡng.
Tằm sắn có vẻ ngoài khiến thực khách e ngại.
Tằm sắn có hai cách chế biến phổ biến. Người ta có thể thả sâu vào chảo dầu, để một lúc cho rám vỏ rồi ăn cùng nước mắm nguyên chất. Món ăn này có lớp vỏ bên ngoài giòn nhưng phần nhân bên trong rất mềm, có vị bùi bùi, thơm ngậy. Đơn giản hơn là món tằm sắn nướng. Đây cũng là món ăn hấp dẫn không ít thực khách.
Trong những ngày mưa gió với tiết trời hơi se lạnh, còn gì thú vị và ấm áp hơn khi ngồi quây quần bên chảo dầu đặt ở giữa, thả những con sâu sắn vào nghe tiếng xèo xèo, ăn ngay khi vẫn còn nóng rẫy và nhâm nhi ly rượu nồng.
Dế
Dế là món ăn vừa khơi gợi sự tò mò, nhưng đồng thời cũng khiến người ta rùng mình khi nghĩ về. Những món ăn chế biến từ dế mèn là đặc sản có từ lâu đời và khiến người dân Sơn La vô cùng tự hào.
Chế biến món ăn từ dế mèn không khó, nhưng luôn đòi hỏi sự tỉ mỉ, cẩn thận
Dế chiên giòn là món nhậu yêu thích của nhiều người, không chỉ người dân bản địa mà còn có cả những thực khách dưới xuôi. Đĩa dế chiên có màu vàng và hấp dẫn bởi các loại gia vị quyện vào nhau.
Đằng sau mỗi đĩa dế mèn chiên vàng ruộm thơm ngon là một quá trình công phu từ việc bắt dế, lựa chọn nguyên liệu, sơ chế và nấu nướng. Bắt dế tuy không khó nhưng cần sự chăm chỉ.
Với sự khéo léo, sáng tạo của con người, có đến hàng chục món ngon độc đáo được chế biến từ dế mèn. Ngoài món dế chiên giòn truyền thống, còn có thể kể đến các món như: dế rang muối ớt, dế nướng, dế chiên bột, dế chiên bơ, gỏi dế, dế kho tiêu... cũng hấp dẫn không kém.
Theo Dân trí
Sởn gai ốc với 6 món ăn “đặc sản” được chế biến từ côn trùng Bọ xít, ve sầu, bọ cạp, trứng kiến là những món ăn được xem là đặc sản bởi độ hiếm có và kỳ công trong chế biến, tuy nhiên không phải ai cũng đủ can đảm để thưởng thức. Đuông dừa Đuông dừa là ấu trùng dạng sâu của bọ kiến dương, có hình dạng giống con sâu non, thân mềm nhũn, màu...
