Khu bảo tồn thiên nhiên Na Hang-Lâm Bình: ‘Vịnh Hạ Long’ ở xứ Tuyên
Nhắc đến những địa danh như Na Hang hay Lâm Bình của tỉnh Tuyên Quang, có thể nhiều người còn thấy xa lạ.
Và khi đặt chân đến đây rồi, có lẽ bạn sẽ tự hỏi mình tại sao giờ mới biết đến nơi này?…
Cách Hà Nội gần 300km, Khu bảo tồn thiên nhiên Na Hang-Lâm Bình được công nhận danh thắng quốc gia đặc biệt, nằm trên địa bàn của hai huyện miền núi xa xôi và khó khăn của tỉnh Tuyên Quang. Thế nhưng, vượt qua những cung đường cheo leo của vùng cao, vẻ đẹp của danh thắng nơi đây có thể xua tan hết sự mệt mỏi của du khách sau một chặng đường dài gian nan…
Vẻ đẹp của những đảo đá.
Hữu xạ tự nhiên hương
Với diện tích hơn 40 nghìn ha, nằm ở 14 xã, thuộc thị trấn Na Hang và Lâm Bình, Khu bảo tồn thiên nhiên Na Hang – Lâm Bình nằm giữa những cánh rừng đại ngàn dọc đôi bờ sông Gâm và sông Năng, có hệ sinh thái đa dạng với nhiều loài động, thực vật quý hiếm, hệ thống hang độc đáo, kỳ thú.
Đến địa danh này vào những ngày tháng 11, lại không phải mùa cao điểm của du lịch, đoàn chúng tôi được chiêm ngưỡng vẻ đẹp thanh bình, nguyên sơ ấy như theo cách “hữu xạ tự nhiên hương”. Thậm chí, nếu không đặt kỳ vọng quá nhiều vào một điểm đến còn khá lạ lẫm thì rất có thể bạn sẽ còn đi từ ngạc nhiên này đến ngạc nhiên khác.
Chỉ cần đặt chân xuống khu bến thuyền ở xã Thượng Lâm, huyện Lâm Bình, chúng ta bắt đầu bước vào một hành trình khám phá đầy thú vị với một hồ nước rộng mênh mang hiện ra ngay trước mắt. Ngồi trên thuyền và ngắm những đám mây bồng bềnh trên những ngọn núi bao xung quanh hồ, nhiều người trong đoàn đã ngỡ mình đang lạc vào vùng tiên cảnh nào đó.
Và rồi, những đảo đá vôi tương tự ở di sản thiên nhiên Hạ Long cũng dần dần hiện ra giữa mặt hồ. Người lái thuyền nói với chúng tôi rằng đó là dãy 99 ngọn núi trùng điệp nối tiếp nhau gắn với truyền thuyết phượng hoàng bay về để tìm kinh đô mới. Tuy nhiên, ấn tượng nhất trong hệ thống núi đá vôi tại Khu bảo tồn thiên nhiên Na Hang-Lâm Bình chính là danh thắng Cọc Vài, theo tiếng Tày nghĩa là “cọc buộc trâu”, mà giờ đây đã trở thành một biểu tượng sống của du lịch Tuyên Quang.
Cột đá tự nhiên này nổi giữa lòng hồ, gắn với sự tích về chàng trai khổng lồ Tài Ngào chăm chỉ, chịu khó đắp đ.ập ngăn dòng để giữ nước. Chuyện kể rằng, năm đó hạn hạn kéo dài, chàng Tài Ngào nghĩ mãi rồi mới quyết định đắp đ.ập ngăn sông cho nước dâng lên để giúp dân làng. Và Cọc Vài chính là chiếc cọc buộc trâu của Tài Ngào khi chàng cào đá để đắp đ.ập.
Video đang HOT
Không chỉ chiêm ngưỡng vẻ đẹp của Cọc Vài, trên hành trình này, đoàn chúng tôi cũng dừng chân ghé thăm thác Khuổi Nhi, thuộc địa phận xã Thượng Lâm. Nhìn từ xa, thác có nhiều tầng, chảy dài 3km từ trên đỉnh núi xuống lòng hồ mềm mại tựa như suối tóc nàng tiên giữa đại ngàn.
Tại đây, mỗi người được trải nghiệm lội dưới lòng suối trong xanh và được đàn cá suối massage chân – món “đặc sản” không phải nơi nào cũng có được. Cho đến khi về thuyền và kết thúc chuyến thăm quan, các thành viên trong đoàn vẫn nhớ mãi cảm giác dễ chịu và rất “phê” từ đàn cá nhỏ đáng yêu đó.
Thác Khuổi Nhi tựa như suối tóc nàng tiên giữa đại ngàn.
Tiềm năng du lịch cộng đồng
Là mảnh đất đa bản sắc văn hóa dân tộc, Na Hang và Lâm Bình không chỉ có tiềm năng về du lịch sinh thái, tâm linh mà còn có lợi thế để phát triển du lịch cộng đồng. Tại đây, chính quyền các địa phương cũng tích cực tạo điều kiện và định hướng giúp người dân làm du lịch.
Một mô hình du lịch đáng được nêu gương là homestay Tài Ngào của Hợp tác xã Thanh niên Thượng Lâm xây dựng dựa trên một ngôi nhà sàn cũ tại bản Nà Tông, do đoàn viên thanh niên trong xã điều hành. Hoạt động từ đầu năm 2019, trung bình mỗi tháng homestay này đón từ 350 – 400 khách, có tháng đón gần 1.000 du khách trong nước và quốc tế.
Từ bốn thành viên chủ chốt, homestay hiện đã mở rộng hơn 20 thành viên cùng góp vốn, góp sức làm du lịch và đã tạo công ăn việc làm cho thanh niên địa phương.
Thế nhưng, homestay Tài Ngào chỉ là một trong số gần 30 homestay ở Lâm Bình hoạt động theo mô hình du lịch cộng đồng có vị trí thuận lợi, gần với nhiều điểm du lịch hấp dẫn của Tuyên Quang như hồ Na Hang, thác Khuổi Nhi, hòn Cọc Vài, động Song Long, thác Khuổi Slung, hang Phia Vài, đền Pắc Tạ, các làng nghề truyền thống của người Mông, Tày với nghề thêu, dệt vải…
Trong chuyến đi này, đoàn chúng tôi có cơ hội được nghỉ chân tại homestay Nặm Đíp và Bản Bon thuộc hai xã Lăng Can, Phúc Yên. Chủ nhân của homestay là anh Lương Duy Doanh rất cẩn thận khi lựa chọn nguyên liệu thiên nhiên như tre, nứa, gỗ để thiết kế với không gian thoáng mát, rộng rãi… và đậm sắc màu văn hóa của các dân tộc Tày, Pà Thẻn…
Mới chỉ hoạt động từ tháng 5/2019, Homestay Nặm Đíp và Bản Bon đã thu hút khá đông du khách đến trải nghiệm. Buổi trưa và tối, du khách được trải nghiệm bữa ăn tại một gian nhà sàn rộng, thoáng, mở bốn bên với những món ăn độc đáo do chính chủ nhân địa phương chế biến.
Món ăn của người Tày với cá bống suối, măng rừng nhồi thịt, trứng rán lá hôi, thịt lợn bản nướng ướp mắc khén và hạt dổi, nộm rau dớn rừng, canh rau ngót rừng… Thưởng thức ẩm thực địa phương, được nghe người dân bản địa chia sẻ về cách chế biến món ăn, cũng như được thưởng thức các điệu múa, lời ca truyền thống của các dân tộc là những trải nghiệm thực sự thích thú với du khách.
Danh thắng Cọc Vài, một biểu tượng của du lịch Tuyên Quang.
Hướng tới di sản thế giới
Có thể nói, Khu bảo tồn thiên nhiên Na Hang – Lâm Bình đang là danh thắng có ý nghĩa quan trọng với phát triển du lịch của Na Hang – Lâm Bình nói riêng và của tỉnh Tuyên Quang nói chung. Đây cũng là cơ sở quan trọng để sắp tới, tỉnh Tuyên Quang phối hợp tỉnh Bắc Kạn xây dựng hồ sơ Khu di sản thiên nhiên Ba Bể – Na Hang trình UNESCO công nhận di sản thiên nhiên thế giới.
Trong cuộc trò chuyện với chúng tôi, ông Nguyễn Văn Dưng, Bí thư Huyện ủy, Chủ tịch UBND huyện Lâm Bình cho biết, xác định du lịch là một trong những ngành kinh tế mũi nhọn nên thời gian tới huyện sẽ tăng cường công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức của các cấp, ngành, nhân dân về vị trí, vai trò và ý nghĩa của du lịch đối với sự phát triển kinh tế – xã hội, cũng như tiếp tục huy động nguồn lực, nguồn vốn đầu tư phát triển hệ thống kết cấu cơ sở hạ tầng thiết yếu vào các điểm du lịch, ưu tiên khu vực có các di tích, danh thắng.
Cùng với việc bảo tồn và gìn giữ danh thắng quốc gia, Lâm Bình sẽ phát triển các sản phẩm thủ công nghiệp, nghề truyền thống, sản phẩm là đặc sản của địa phương như rượu ngô men lá chất lượng cao huyện Lâm Bình, rau bồ khai, rau giảo cổ lam, rêu đá…
Bên cạnh đó, huyện sẽ tiếp tục đẩy mạnh việc giữ gìn không gian cảnh quan, bản sắc văn hóa đặc trưng của đồng bào dân tộc thiểu số trên địa bàn, cũng như tăng cường thông tin và quảng bá về thế mạnh của địa phương.
Đến Na Hang, Lâm Bình hôm nay, du khách có thể hòa mình vào với không gian xanh với khoảng 80% diện tích được bao phủ bởi rừng. Tuy nhiên, để khu bảo tồn thiên nhiên này được nhiều người biết đến và phát huy được giá trị của danh thắng quốc gia đặc biệt, cũng như có thể trở thành một phần của di sản được UNESCO công nhận thì nơi đây cần được điểm tô thêm những sắc màu mới mẻ và ấn tượng hơn nữa.
Khau Tinh - Bán đảo du lịch
Ai lên du lịch huyện vùng cao Na Hang đều muốn chụp ảnh ngọn núi Pác Tạ sừng sững. Núi Pác Tạ không những đẹp giữa khung cảnh nhà máy và hồ thủy điện Tuyên Quang mà còn là biểu tượng của phong cảnh, văn hóa, du lịch của huyện Na Hang nói riêng và toàn vùng khu bảo tồn thiên nhiên Na Hang -Lâm Bình nói chung.
Ngọn núi độc đáo nằm chắn thủ ở đoạn ngã ba sông nơi tọa lạc của ngôi đền Pác Tạ linh thiêng.
Hiện nay, du khách hay đứng ở Bến thủy hay điểm cây cô đơn để "check in" núi Pác Tạ và Nhà máy Thủy điện Tuyên Quang. Có lẽ đây là những "góc thần thánh" càng làm tôn vóc dáng kỳ bí của Pác Tạ. Ngọn núi nổi tiếng là vậy, song rất nhiều người nhầm tưởng ngọn Pác Tạ thuộc đất thị trấn Na Hang. Vì đứng ở thị trấn Na Hang đâu đâu cũng nhìn thấy ngọn Pác Tạ như núm vú của trời.
Đứng ở thị trấn Na Hang nhìn thấy rõ ngọn Pác Tạ của xã Khau Tinh.
Núi Pác Tạ thuộc xã Khau Tinh. Trước kia tôi từng lên huyện Na Hang công tác, nhiều lần "mường tượng" Khau Tinh là một xã rất xa trung tâm, đi lại khó khăn, vất vả. Quả đúng vậy, con đường ngoằn ngoèo từ thị trấn Na Hang đi qua xã Sơn Phú, Đà Vị, Yên Hoa đến trung tâm Khau Tinh dài 63 km, trong đó có nhiều đoạn dốc đứng, trơn trượt khó đi, đặc biệt vào mùa mưa. Mấy năm gần đây đường lên Khau Tinh được trải bê tông, ô tô các loại có thể lên xã dễ dàng. Tuy nhiên, cung đường ngoằn ngoèo, đi rất mất thời gian. Câu chuyện "gần nhà xa ngõ" đối với Khau Tinh quả thật đúng. Rất may kể từ khi công trình thủy điện Tuyên Quang được hoàn thành, giao thông đường thủy đi từ thị trấn Na Hang đi Bản Lãm, xã Khau Tinh mất khoảng 1 giờ 20 phút thuyền máy chạy. Song đi đường thủy chỉ thuận cho người đi bộ, xe đạp, xe máy, còn ô tô vẫn phải đi đường bộ.
Báu vật của rừng nguyên sinh xã Khau Tinh là quần thể cây nghiến nghìn năm t.uổi.
Nhìn trên bản đồ, xã Khau Tinh như một bán đảo vây quanh là nước. Phía bên trái là dòng sông Gâm chảy theo lòng hồ từ Hà Giang xuống. Phía bên phải là dòng sông Năng chảy từ Bắc Kạn sang hợp lưu ở chân núi Pác Tạ. Ở bán đảo phía Bắc của xã chỉ còn giáp một phần đất của xã Côn Lôn và Yên Hoa. So với các xã trong vùng, xã Khau Tinh có nhiều núi, diện tích tự nhiện rộng 8.373 ha. Dân cư của địa phương sinh sống từ độ cao 400 đến 800 mét so với mực nước biển, khí hậu mát mẻ quanh năm, phù hợp với rau trái vụ và các loại cây ưa lạnh. Chính vì vậy mà Khu bảo tồn thiên nhiên Tát Kẻ (Khau Tinh) - Bản Bung (Thanh Tương) trải dài qua nhiều xã được ra đời. Sau này được nâng cấp lên thành Khu bảo tồn thiên nhiên Na Hang - Lâm Bình - danh thắng Quốc gia đặc biệt. Báu vật rừng nguyên sinh của Khau Tinh là quần thể những cây nghiến nghìn năm t.uổi, hệ động thực vật đa dạng. Sản phẩm từ rừng mang lại gồm mật ong rừng, măng, tai chua, nấm, mọc nhĩ, giảo cổ lam, sâm cau, thiên nhiên kiện, nguồn thảo dược phong phú với những bài thuốc nam, thuốc tắm quý...
Công đoàn cơ sở xã Khau Tinh vừa giành giải A Hội thi Ẩm thực huyện Na Hang năm 2022 với các món ăn mang bản sắc địa phương.
Ngoài phong cảnh đẹp mây bồng bềnh, có các ngọn núi cao hùng vĩ thì Khau Tinh có 3 dân tộc chính Mông 50%, Tày 34%. Dao 15%, các dân tộc khác 1%. Xã có 374 hộ với 1.743 nhân khẩu sống ở 4 thôn Tát Kẻ, Khau Tinh, Nà Lũng, Khau Phiêng. Giữ rừng, giữ gìn bản sắc được người Khau Tinh làm khá tốt ở kiến trúc nhà, phong tục, tập quán, trang phục, tiếng nói, ẩm thực, nhạc cụ. Từ khi Huyện ủy Na Hang điều động đồng chí Lê Hữu Thể làm Bí thư Đảng ủy xã Khau Tinh thì đường hướng phát triển du lịch đang dần rõ nét. Việc đầu tiên xã cho quy hoạch diện tích đất trồng rau xứ lạnh, trồng thử nghiệm cây dược liệu. Theo ý kiến của nhiều khách du lịch, nếu huyện Na Hang mở được con đường từ khu dân cư đội 5 thôn Tát Kẻ (Khau Tinh) qua hồ nước đoạn hẹp (xây cầu cứng) đến Quốc lộ 279 thuộc tổ nhân dân Nà Mỏ (thị trấn Na Hang) khoảng 5 km thì con đường từ thị trấn Na Hang đi trung tâm xã Khau Tinh lúc này rút ngắn còn khoảng 30 km. Từ tuyến đường này, du khách có thể ngắm cảnh lòng hồ trên cầu cứng, theo tuyến chinh phục đỉnh Pác Tạ hoặc đi dưới tán rừng nguyên sinh, qua các bản làng đến xã.
Tiềm năng du lịch của xã Khau Tinh là rất lớn. Việc "đánh thức" được Khau Tinh - một "bán đảo du lịch" đòi hỏi sự quyết tâm cao, cách làm sáng tạo, khoa học của cấp ủy, chính quyền và nhân dân từ huyện xuống xã.
Phượt cung đường Trường Sơn Đông huyền thoại ngắm nhìn khung cảnh đẹp như tranh Đi dọc cung đường Trường Sơn Đông ngắm nhìn khung cảnh thiên nhiên tươi đẹp của Việt Nam từ những khu bảo tồn xanh mướt mắt đến các thửa ruộng bậc thang hay con suối bên đường đẹp nên thơ. Cung đường Trường Sơn Đông là một trong những cung đường độc đáo nhất Việt Nam. Ngày nay đây là tuyến đường giao...