Không phải vì tiền, gián điệp người Ukraine cộng tác cho Nga vì điều gì?

Công dân người Ukrane Oleh Kolesnikov cho biết gia đình ông có truyền thống cộng tác cho cơ quan an ninh, tình báo Nga cũng như Liên Xô trước đây và bản thân ông làm gián điệp cho Nga không phải vì tiền.

Quảng trường Đỏ của Nga. Ảnh: THX/TTXVN

Ông Kolesnikov là một công dân Ukraine, 52 tuổi, từng là một nhân viên quản lý đất đai nhà nước lớn lên ở Ukraine vào thời Liên Xô. Ông nói rằng cha mình là một điệp viên tình báo Liên Xô ở Cuba trong thời Chiến tranh Lạnh và có anh họ làm việc cho Cơ quan An ninh Nga. Điều đó khiến ông trở thành người cung cấp tin tình báo cho Nga trong giai đoạn cuộc chiến Nga – Ukraine nổ ra.

Sau khi ông bị bắt về tội phản quốc, vợ đã bỏ ông và mang theo đứa con 11 tuổi. Ông được xem là đã ủng hộ khái niệm “ Thế giới Nga” – một học thuyết được Tổng thống Vladimir Putin đưa ra. Học thuyết này nhấn mạnh mối quan hệ lịch sử và văn hóa của Moskva với các quốc gia láng giềng.

Vào tháng 4 vừa qua, hãng Reuters đã có cuộc phỏng vấn ông Kolesnikov tại một cơ sở cảnh sát ở Zaporizhzhia, trước sự chứng kiến ​​của một sĩ quan thuộc Cơ quan An ninh Ukraine (SBU). Thời điểm này chỉ khoảng 5 tháng trước khi ông chính thức bị kết án vì tội phản quốc.

Trong cuộc trả lời phỏng vấn, ông Kolesnikov nói rằng đã đồng ý cung cấp cho Nga các thông tin về các căn cứ quân sự và tình hình liên quan đến hoạt động của quân đội Ukraine tại thành phố Zaporizhzhia cũng như báo cáo về địa điểm tên lửa của Nga “đáp xuống” khu vực. Ông nhấn mạnh: “Tôi không làm việc này vì tiền”.

Tuy nhiên, ông cũng tiếc nuối khi nói rằng, sự thiếu chính xác của một số cuộc tấn công bằng tên lửa đã khiến dân thường thiệt mạng, và cuộc chiến – mà ông cho rằng sẽ diễn ra nhanh chóng, quyết liệt – đã kéo dài gần 3 năm, tàn phá quê hương ông.

Theo SBU, vụ án này là một trong hơn 3.200 vụ án về tội phản quốc được chính quyền Ukraine xử lý kể từ khi cuộc chiến Nga – Ukraine diễn ra.

Ông Vasyl Maliuk, người đứng đầu SBU, cho biết, cơ quan này tiến hành các cuộc điều tra phản gián nhằm truy tìm, phát hiện các điệp viên Nga. Ông cũng tiết lộ trong nhiều thập kỷ qua, Nga đã “bí mật xâm nhập” vào Ukraine và tuyển dụng nhiều người để phục vụ cho nước này.

Tuần trước, SBU đã chỉ đạo tiến hành một vụ đánh bom ám sát thành công Tung tướng Igor Kirillov, người đứng đầu Lực lượng Bảo vệ Hạt nhân, Sinh học và Hóa học của Nga bên ngoài một khu chung cư ở Moskva. Đây là vụ ám sát mới nhất trong hàng loạt các vụ ám sát có chủ đích mà Moskva cho rằng Ukraine đã thực hiện trong thời gian diễn ra cuộc chiến giữa hai bên.

Một sĩ quan SBU giấu tên cho biết có nhiều cách thức để nhận biết một người cộng tác với phía Nga. Đó thường là những người công khai ủng hộ Nga; có quan hệ gia đình với các điệp viên tình báo Liên Xô hoặc Nga; họ hàng của những binh lính Ukraine bị bắt; gia đình của những người sống ở vùng lãnh thổ bị chiếm đóng.

Luật sư của ông Kolesnikov cho biết thân chủ chủ yếu giúp xác minh hậu quả của các cuộc không kích hơn là giúp xác định mục tiêu. Trong khi đó, ông Kolesnikov cho biết vào tháng 9/2022, ông đã chuyển cho phía Nga các thông tin về một cuộc họp của các quan chức địa phương dự kiến ​​diễn ra tại Khách sạn Sunrise ở Zaporizhzhia. Theo phán quyết của tòa án, sau đó vào ngày hôm sau tức là ngày 22/9/20222, một tên lửa của Nga tấn công vào đúng địa điểm trên. Tuy cuộc họp không diễn ra, nhưng vụ tấn công đã khiến một tòa nhà bị hư hại và một số người bị thương vong.

Vào tháng 3 năm ngoái, cơ quan SBU đã phát hiện xe của ông Kolesnikov tại địa điểm một vụ không kích khác của Nga. Ông Kolesnikov cũng xác nhận đã có mặt ở đó để kiểm tra kết quả của vụ tấn công.

Phía SBU đã lần ra định vị sóng điện thoại của ông Kolesnikov tại nhiều địa điểm xảy ra các cuộc không kích của Nga. Cuối cùng, cơ quan này đã cài “con bọ” nghe lén vào xe và nắm được những thông tin ông chia sẻ với người khác được ông này tuyển để giúp thu thập thông tin tình báo. Ông Kolesnikov bị bắt tại nhà riêng vào ngày 5/5/2023.

Tại phiên toàn xử kín tại quận Zaporizhzhia, ông Kolesnikov thể hiện sự phản đối với chính phủ Ukraine, nhưng không phản đối việc mình là công dân Ukraine và đã nhận “một phần” tội phản quốc.