“Khói lửa” – nghề nghiệt ngã

Mai Hoàng Minh12:52 27/02/2013

Sau tai nạn thảm khốc của gia đình ông Lê Minh Phương, Giám đốc Hãng phim Lạc Việt, những câu chuyện phũ phàng về nghề khói lửa mới “vỡ” ra, khiến những người đồng nghiệp của Lê Minh Phương không thể im lặng mãi.

Trong quá trình sản xuất những bộ phim điện ảnh “bom tấn”, được đầu tư một khoản kinh phí lớn như “Giải phóng Sài Gòn”, “Huyền thoại C1″, “Mùi cỏ cháy”, “Đừng đốt”… thường có chuyên gia giám sát nghiêm ngặt quy trình sử dụng và quản lý vật liệu cháy nổ nhưng với phần khói lửa trong phim truyền hình lại phó mặc hoàn toàn cho họa sĩ bối cảnh.

Từ trái qua phải: họa sĩ Trần Hoài Nam, Trần Thanh Việt và Trần Quốc Hùng

Trực tiếp chế chất nổ

Họa sĩ Trần Quốc Hùng, người đã có 18 năm tham gia làm bối cảnh cho phim truyền hình, kể từ phim đầu tay “Hoàng Lê nhất thống chí” cho tới “Chuyện làng Nhô”, “ Ma làng”, cùng loạt phim “Cảnh sát hình sự”… bắt đầu câu chuyện với chúng tôi về nghề khói lửa bằng một tiếng thở dài buồn bã. Tiếng thở dài đó không chỉ là sự tiếc thương cho đồng nghiệp của anh – Lê Minh Phương vừa qua đời trong vụ nổ kinh hoàng mà còn là nỗi ám ảnh về nghề mà bấy lâu nay anh đeo đuổi. Họa sĩ Trần Quốc Hùng bảo, nếu không có tai nạn thương tâm xảy ra đối với gia đình anh Phương “khói lửa”, có lẽ những câu chuyện về nghề nghiệt ngã này, anh sẽ không bao giờ kể cho bất cứ ai.

Video đang HOT

Đầu những năm 90 của thế kỷ trước, khi anh mới ra trường, bắt đầu dựng bối cảnh cho bộ phim đầu tay, cũng là bộ phim truyền hình dã sử đầu tiên của Việt Nam, khi đó anh được một “chuyên gia” khói lửa là Duy Với – Hãng phim Truyện Việt Nam hướng dẫn và giúp đỡ. Những năm trước, kinh phí làm phim khá hơn bây giờ, mỗi khi cần đến vật liệu nổ, súng, đạn…, những người làm bối cảnh như anh thường đến Hãng phim truyện Việt Nam để thuê, mượn, mua…

Sau này, khi nguồn tài chính dành cho phim truyền hình ngày một eo hẹp, kinh phí phục dựng bối cảnh ở mức không thể thấp hơn được nữa thì họa sĩ Trần Quốc Hùng đành phải mày mò tự học, tự pha chế và… mang ra ngoài hiện trường tự cho nổ. Nhiều chuyến đi quay xa Hà Nội, súng đạn thậm chí là cả vật liệu nổ anh đều “ôm” trong người, rồi mang lên xe – thường là xe 16 chỗ chở cả đoàn làm phim với đạo diễn, diễn viên, quay phim. Giờ nhớ lại thời gian đó, anh Hùng vẫn rùng mình, nói dại có sự cố gì không hay, thì “bay” cả đoàn làm phim chứ không đùa được. Trần Quốc Hùng là họa sĩ bối cảnh cho phim “Cảnh sát hình sự “, một phim truyền hình với nhiều cảnh súng đạn. Và tất cả những cảnh khói lửa đó đều được tự chế thô sơ. Diễn viên khi gặp cảnh này cứ phải nhắm mắt mà diễn, chấp nhận cả việc “không may” nhẹ thì trầy trật mặt mày, nặng thì đổ máu… với những kíp nổ tự chế. Qua được cảnh đó an toàn, ai cũng thở phào nhẹ nhõm.

Chuyện thật như đùa

Sau 18 năm gắn bó với nghề, tháng 4 năm ngoái, Trần Quốc Hùng xin nghỉ việc. Cũng là cái may bởi trong suốt ngần ấy năm đạo diễn các vụ cháy nổ trên phim trường, Trần Quốc Hùng không để lại vết sẹo nào trên cơ thể, nhưng với họa sĩ Trần Hoài Nam thì lại không được may mắn như vậy. Vào đúng ngày 29 Tết năm 2006, Trần Hoài Nam thực hiện bối cảnh cho một bộ phim của đạo diễn Hoàng Thanh Du tại khu rừng thuộc tỉnh Tuyên Quang. Xưa nay, để tạo “ép phê” cho cảnh cháy nổ, các họa sĩ thường dùng xăng. Các họa sĩ bối cảnh chế “bom xăng” theo cách không thể thô sơ hơn, rồi kích cho “bom xăng” nổ theo đúng tiếng hô của đạo diễn. Vì không kiểm soát được độ lan của lửa nên vụ nổ đó đã khiến họa sĩ Trần Hoài Nam cháy sém toàn bộ khuôn mặt, ngực và hai tay, cũng may là được anh em trong đoàn phim đưa đi cấp cứu kịp thời tại Bệnh viện tỉnh Tuyên Quang. Hoài Nam kể, suốt 3 tháng sau đó, anh ăn bất cứ thứ gì đều thấy mùi… thịt nướng. Khuôn mặt biến dạng là thế, nhưng mới ra ngoài Giêng, mùng 10 Tết đã phải lết đi làm bối cảnh tại Sân bay Nội Bài, đi liên hệ tại sân bay không ai dám nhìn thẳng vào mặt anh.

Hầu hết những người trong nghề làm bối cảnh khi được hỏi đều trả lời rằng, cái sự chính quy, chuyên nghiệp của phim Việt Nam ngày càng đi xuống. Kinh phí hạn hẹp, phương tiện kỹ thuật lạc hậu, bối cảnh thiếu đâu thì mượn nhà dân đến đấy. Khi làm một cảnh cháy nhà trong “Ma làng” của đạo diễn Nguyễn Hữu Phần, họa sĩ Trần Quốc Hùng phải đổ nước lên mái nhà, chất rơm, và đốt. Lửa bùng lên thì anh em trong đoàn tập trung nhao vào dập lửa sao cho thật nhanh, nếu không cháy xuống nhà dân bên dưới thì có mà đền ốm. Cũng may, lúc cháy không có cơn gió nào thổi ngang qua, nếu không cứ kiểu “mình trần xông vào đám cháy” anh em làm bối cảnh phim “Ma làng” đã lĩnh đủ.

Bao giờ mới hết nghiệp dư?

7 năm sau ngày tai nạn, khuôn mặt và đôi bàn tay của họa sĩ Trần Hoài Nam vẫn còn nguyên những vết sẹo nghề nghiệp. Giờ anh vẫn không nén được cảm giác rùng mình khi đi qua cây xăng và ngửi thấy mùi xăng. Thế nhưng vẫn chưa tìm cách gây cháy nào hiệu quả cho bối cảnh liên quan tới khói lửa hơn là xăng. Vì thế anh vẫn cứ phải tái diễn trò “bom xăng” cực kỳ kinh hãi đó.

Hiện tại, chi phí dành cho bối cảnh phim truyền hình khoảng 10 triệu đồng/ tập. Số tiền này được chi cho tất cả các khoản liên quan như thuê địa điểm diễn, tất thảy đạo cụ phục vụ cảnh diễn, và trong đó có cả tiền cho các cảnh cháy nổ, nếu có. Họa sĩ Trần Thanh Việt cho rằng, cả đoàn làm phim ai cũng biết cảnh khói lửa trên phim truyền hình Việt thô sơ, thậm chí là “man rợ” nhưng thay đổi cách nào thì bó tay. Cũng đã cả vạn lần lần các họa sĩ bối cảnh “kêu” trong các cuộc họp, hội thảo về nghề, nhưng rồi “Chỉ có thế, làm thì làm không làm thì thôi!”.

Phần lớn các đạo diễn, diễn viên, hay họa sĩ bối cảnh đều cho rằng, điện ảnh Việt cần phải xây dựng lại sự chính quy trong cả hệ thống. Tai nạn của gia đình anh Lê Minh Phương là một điều đau xót, và nó khiến cho những người làm khói lửa nói chung và những nhà làm phim hiện tại không chỉ giật mình mà đó cũng chính là tiếng chuông cảnh tỉnh buộc những người có trách nhiệm cần phải rà soát, xốc lại quy trình cũng như cách quản lý, thực hiện các kỹ xảo cháy nổ. Cần phải có kho lưu trữ, có nhà xưởng pha chế, có chuyên gia được đào tạo bài bản. Chỉ có như vậy, các cảnh cháy nổ trên phim mới hết nghiệp dư, những người làm cháy nổ mới có thể yên tâm mà theo nghề và quan trọng hơn cả, tránh được những tai nạn thương tâm, vốn đã được cảnh báo từ trước.

Theo ANTD

Trực diện với hiểm nguy

Như Báo ANTĐ đã thông tin tới bạn đọc, vụ nổ kinh hoàng tại con hẻm 348 đường Nam Kỳ Khởi Nghĩa, Q3-TP.HCM, đã cướp đi sinh mạng của 10 người, 6 trong số đó là thành viên gia đình ông Lê Minh Phương- Giám đốc Hãng phim Lạc Việt, người chuyên phụ trách các hiệu ứng cháy nổ trên phim trường.

Sự việc đau xót và bất ngờ, khiến làng điện ảnh Việt không khỏi bàng hoàng. Và cũng từ sự việc rất đau lòng kể trên, người ta bắt đầu nhìn lại về "nghề khói lửa", quản lý vật liệu nổ thế nào và cả việc đảm bảo an toàn cho chính những người đang làm nghề.

Phim "Giải phóng Sài Gòn" sử dụng tới 5 tấn thuốc nổ

Chỉ an toàn khi quy trình nghiêm ngặt

Trao đổi với phóng viên An ninh Thủ đô xung quanh việc sử dụng và quản lý vật liệu nổ trên phim trường, đạo diễn Long Vân cho biết, trong quá trình thực hiện bộ phim truyện nhựa "Giải phóng Sài Gòn" đoàn làm phim phải tiêu tốn tới 5 tấn thuốc nổ. Việc sử dụng thuốc nổ buộc phải có sự cho phép của quân đội. Quá trình sử dụng như thế nào, bảo quản và vận chuyển ra sao đều phải có sự hướng dẫn kiểm soát cặn kẽ của các chuyên gia. Trong quá trình vận chuyển từ Tuyên Quang vào tới Biên Hòa - nơi đoàn làm phim "Giải phóng Sài Gòn" quay các đại cảnh về bom đạn, cũng phải thực hiện quy trình nghiêm ngặt, vào đến nơi toàn bộ số thuốc nổ kể trên phải được gửi vào kho Long Bình do quân đội quản lý. Nhiều năm trước đây, ở các hãng phim Nhà nước, luôn thành lập một ban chuyên trách về các cảnh hay hiệu ứng khói lửa. Nhân sự trong ban đều phải trải qua các khóa học đặc biệt và được công binh cấp bằng. Vật liệu nổ để phục vụ làm phim đều phải được gửi trong các kho chuyên dụng của quân đội. Đạo diễn Nguyễn Thanh Vân cũng cho biết, với phim chiến tranh Hãng phim truyện Việt Nam luôn có quy trình rõ ràng. Khi xây dựng dự án cho phim phải kê ra các cảnh có sử dụng thuốc nổ, khối lượng dự kiến, từ đó đề xuất lên các cơ quan chuyên trách thuộc Bộ Quốc phòng. Đạo diễn Nguyễn Thanh Vân khẳng định, khói lửa trong phim chiến tranh là nghề rất nguy hiểm.

Điện ảnh đi giật lùi

Điện ảnh Việt Nam ra đời trong chiến tranh, cũng bởi vì thế đã có rất nhiều bộ phim thành công với mảng đề tài này. Phàm đã là phim chiến tranh thì chẳng xa lạ gì với các cảnh bom đạn, khói lửa. Nhưng rồi, xã hội càng phát triển thì dường như điện ảnh Việt Nam lại đi giật lùi. Giờ nhiều đạo diễn gặp phải phim chiến tranh thì xua tay rối rít không còn thiết tha bởi quá khó nhằn. Một phần do, phim chiến tranh chỉ còn mang tính vụ việc nên các hãng phim hầu hết không có kho chứa chất nổ riêng. Ngay như Hãng phim truyện Việt Nam, từng là đơn vị đầu tiên của ngành điện ảnh có kho chứa chất nổ ở Đông Anh, kho được bố trí nằm cách xa nơi dân cư sinh sống, nhưng đến giờ chỉ còn nằm trong ký ức. Nếu bộ phim truyện nhựa nào buộc phải có cảnh khói lửa thì các đạo diễn đều phải trông cậy vào lực lượng công binh của quân đội. Với cách làm nhỏ lẻ, không có đơn vị chuyên nghiệp chuyên trách, lại không có sự rút kinh nghiệm từ phim làm trước cho đến phim làm sau nên hiệu ứng cháy nổ trong phim Việt Nam rất thấp, trong khi tai nạn lại rất cao. Đạo diễn Vũ Xuân Hưng - Phó Giám đốc Hãng Phim truyện Việt Nam chia sẻ: "Tai nạn của gia đình anh Lê Minh Phương là một điều đau xót, và nó khiến cho những người làm khói lửa nói chung và những nhà làm phim hiện tại phải giật mình. Chắc hẳn sẽ có nhiều cuộc rút kinh nghiệm qua vụ việc này nhưng theo tôi, quan trọng là hãy tập trung việc làm hiệu ứng cháy nổ vào một hãng phim có sự quản lý của Nhà nước để có một lộ trình cấp phép và sử dụng các chất cháy nổ hiệu quả".

Có một thực tế, phim Việt Nam hiện tại có rất ít người được đào tạo bài bản làm khói lửa mà phần lớn làm nghề theo... kinh nghiệm cá nhân. Người phụ trách khói lửa nhiều khi chính là họa sĩ bối cảnh. Họ đi theo các đoàn làm phim mày mò tự rút kinh nghiệm và "học lỏm" là chính. Trong khi đó, các thiết bị đi kèm làm hiệu ứng khói lửa hầu như không có, các họa sĩ bối cảnh kiêm luôn phụ trách khỏi lửa cứ "tay bo", thủ công hoàn toàn nên đối với phim chiến tranh hoặc các cảnh quay có sử dụng đến hiệu ứng của thuốc nổ, đâu đó vẫn xảy ra tai nạn phim trường. Nhưng vì lý do này kia, các nhà làm phim không mấy khi chia sẻ, hoặc là không có dịp nào để chia sẻ những nỗi thống khổ của mình. "Cách làm của chúng ta hiện nay là đào đất lên, cài quả nổ và hẹn giờ. Quả nổ sẽ thể hiện sức công phá của mình đúng giờ nhưng diễn viên thì không phải lúc nào cũng diễn chính xác và biết đến giờ giấc" - đạo diễn Vũ Xuân Hưng cho biết thêm.

Diễn viên Thế Anh kể, phim trường ở nước ngoài, người ta làm cháy thôi nhưng không có sát thương. Nhưng ở Việt Nam là làm thật, diễn viên được đem ra làm "vật thí nghiệm" cho những kíp nổ trên phim. Người diễn không được bảo hộ, cứ thế chạy băng băng trong làn khói lửa. Vậy bảo sao không có tai nạn, không có đổ máu? "Khi tham gia vào bộ phim "Đường về quê mẹ", người ta chôn quả nổ và tôi có nhiệm vụ phải nhảy qua những hố... bom. Nhưng khi chưa kịp tới nơi thì quả nổ đã bung kíp làm phát ra những âm thanh chói tai. Tôi thấy tóc, lông mày cháy xèo xèo, mặt bỏng rát. Còn đợt tham gia bộ phim "Mối tình đầu", tôi cũng bị một cảnh cháy nổ sợ đến... già. Người ta đã cài một kíp nổ ngay dưới bàn 2 diễn viên. Khi vừa quay lưng lại để bước đi theo đúng yêu cầu của kịch bản, tôi thấy các mảnh kính vỡ văng ra, găm đầy vào người. Chiếc áo sơ mi tôi mặc thẫm đẫm máu" - diễn viên Thế Anh nhớ lại. Và ông kết luận: "Phim chiến tranh Việt Nam thật đến 100% nên rất nguy hiểm".

Hà Nội cảnh giác cao với các loại vật liệu nổ

Hôm qua, 25-2, Chủ tịch UBND TP Nguyễn Thế Thảo đã chỉ đạo thủ trưởng các sở, ban, ngành và Chủ tịch UBND các quận, huyện, thị xã về công tác an toàn, phòng chống cháy nổ. Cụ thể, Chủ tịch UBND TP yêu cầu, CATP Hà Nội, Bộ Tư lệnh Thủ đô và các đơn vị liên quan thực hiện nghiêm Chỉ thị về quản lý, sử dụng vũ khí, vật liệu nổ và công cụ hỗ trợ; tiến hành rà soát, thanh tra, kiểm tra, đấu tranh phòng chống các hành vi vi phạm pháp luật của tổ chức, cá nhân về quản lý, sử dụng vật liệu nổ trên địa bàn. Các cấp, ngành chỉ đạo tại cơ sở và các doanh nghiệp thuộc ngành, lĩnh vực quản lý tăng cường kiểm tra, giám sát chặt chẽ công tác phòng chống cháy nổ, đặc biệt trong các lĩnh vực có nguy cơ cao về tai nạn cháy nổ. Các doanh nghiệp, cơ sở sản xuất kinh doanh tăng cường tự kiểm tra về an toàn, phòng chống cháy nổ trong phạm vi doanh nghiệp, cơ sở sản xuất. Chủ động chuẩn bị lực lượng, phương tiện, kế hoạch ứng cứu để giải quyết khi có sự cố xảy ra.

Theo ANTD

Lộ diện 10 ngôi sao của 'Cặp đôi hoàn hảo 2012' Thanh Thúy, Nathan Lee, Phan Đinh Tùng, Dương Triệu Vũ, "hoa khôi wushu" Thùy Linh là những gương mặt trong số 20 nghệ sĩ được tiết sẽ tham gia sân chơi giải trí này vào mùa thứ 2. Thành công ở mùa đầu tiên với ngôi vị quán quân dành cho Đoan Trang và Trấn Thành đã làm hài lòng khán giả truyền...