Khoảng trống lãnh đạo nguy hiểm ở WTO

Tổng giám đốc Tổ chức Thương mại thế giới ( WTO) Roberto Azevêdo bất ngờ từ chức trước một năm, tạo ra khoảng trống quyền lực ở cơ quan trọng tài quốc tế này.

Theo tạp chí Financial Review, sự ra đi của ông Azevêdo nguy cơ sẽ khơi mào một cuộc đấu khốc liệt về người sẽ ngồi vào khoảng trống quyền lực mà ông để lại ở WTO, giữa lúc thế giới đối mặt vô số khó khăn kinh tế và căng thẳng thương mại. Trong khi đó, Mỹ và Trung Quốc đang cạnh tranh ưu thế ở hệ thống đa phương này, còn các quốc gia phát triển lại đòi hỏi một ứng viên phi phương Tây.

Ông Roberto Azevêdo. (Ảnh: AP)

Roberto Azevêdo cho biết, ông từ chức sau 7 năm tại vị vì “trạng thái bình thường mới” thời hậu đại dịch Covid-19 đòi hỏi một gương mặt mới lãnh đạo WTO, tổ chức đã chứng kiến một cuộc chiến thương mại địa chính trị suốt 4 năm qua.

“Khi các thành viên bắt đầu định hình nghị trình của WTO cho thực tế mới thời hậu Covid-19, họ nên làm điều đó với một vị tổng giám đốc mới”, ông Azevêdo nhấn mạnh trong một thông cáo gửi tới các nhà ngoại giao của WTO ngày 14/5.

Nhà ngoại giao thương mại Brazil nói, ông sẽ từ chức vào 31/8 để tạo thời gian tối đa cho các thành viên WTO chọn người kế nhiệm. Ông kêu gọi các nước đừng để quá trình tuyển chọn đó bị lạc hướng khỏi nhiệm vụ quan trọng là tìm ra con đường cải cách WTO trước thềm hội nghị.

Giới chuyên gia kỳ vọng nhân vật lên thay Azevêdo phải là một người cam kết thúc đẩy chương trình cải cách và duy trì một WTO mạnh mẽ để chiến đấu chống lại làn sóng bảo hộ khó tránh khỏi sẽ xuất hiện trong thế giới hậu đại dịch.

“Thách thức lớn nhất hiện nay là những người chỉ trích tổ chức này sẽ sử dụng khoảng trống lãnh đạo như một cái cớ để phá hoại toàn bộ hệ thống”, tạp chí Financial Review dẫn lời nhận định của Rufus Yerxa, Chủ tịch Hội đồng Ngoại thương quốc gia ở Washington.

Kể từ khi nhậm chức năm 2017, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã nhiều lần công kích WTO. Ông cũng sử dụng các chính sách thương mại để theo đuổi một nghị trình chính trị với Trung Quốc, nước mà ông coi là một đối thủ chiến lược.

Roberto Azevêdo đã cố gắng tận dụng giai đoạn gián đoạn này để thúc đẩy cải cách đối với các thể chế và quy trình của WTO, nhưng ông gặp nhiều khó khăn khi tìm kiếm sự đồng thuận trong 164 thành viên của tổ chức.

Đại diện Thương mại Mỹ Robert Lighthizer đã cám ơn ông Azevêdo đã giữ một “bàn tay vững chắc” trên WTO dù tổ chức này có “nhiều điểm yếu”. “Trong những tháng tới đây, Mỹ mong muốn tham gia vào quá trình lựa chọn một giám đốc mới”, ông Lighthizer nói/

Tờ Financial Times cho rằng khối khu vực châu Phi đang coi như đến “lượt” họ đảm nhiệm vị trí, và cho biết cựu Bộ trưởng Thương mại Kenya Amina Mohamed có thể là ứng viên sáng giá.

David Tinline, một cựu cố vấn của ông Azevêdo, nói rằng lãnh đạo tiếp theo của WTO sẽ phải đảm nhiệm một “công việc vô cùng khó khăn” nhưng sự mới lạ của người này có thể là một tài sản.

“Có lẽ bản chất của mọi thứ là một nhà lãnh đạo mới sẽ có chút thời gian trăng mật, cơ hội để khích lệ nhiều điều theo cách mà một người đã ở đó 7 năm cảm thấy khó khăn hơn”, ông nói. “Tuy nhiên, chúng ta đừng nghĩ rằng thay đổi mọi thứ là món quà của vị tổng giám đốc. Nó nằm trong món quà của 164 chính phủ thành viên, đặc biệt là 2 hoặc 3 trong số họ”.