“Khổ qua rừng” – món ăn, vị thuốc quý của người M’nông

Trong cuộc sống của người M’nông, bên cạnh các món ăn truyền thống như: lá bép, đọt mây, cà đắng thì “khô qua rưng” cũng được xem là một đặc sản có nguồn gốc từ rừng núi. “Khổ qua rừng” quả nhỏ, hình thon dài, vị đắng như khổ qua bình thương (môt sô vung ngươi M’nông, Ê đê con goi la mươp đăng rưng).

Thực chất, “khô qua rưng” là dây cứt quạ, một giống thân thảo, gần như dây leo, có thân mảnh, phân nhánh nhiều. Quả hình elip và có loại hình bầu dục, thon hẹp ở gốc, khi con non sông co màu xanh, dài 3 – 5 cm, có 10 sóng cạnh, hạt nhiều mau xanh thâm hơi đen, khi chín dân chuyên tư mau xanh sang vang rôi màu đỏ tươi. Qua chin co tinh hơi đôc nên hâu như không dung đên… Nhiêu ngươi thương nhâm lân loai cây nay vơi loai dây cung goi la khô qua rưng, hinh qua co nhiêu gai sân, hâu như giông qua khô qua ta nhưng qua nho.

Qua đươc tach bo hat va ngâm trong nươc trươc khi nâu

Theo kinh nghiêm cua ngươi M’nông va y hoc cô truyên, cây “khô qua rưng” hâu như dung đươc tât ca cac bô phân. Đot non, lá và quả dùng để làm rau luộc, xào, nấu canh ăn tác dụng giải nhiệt, kích thích vị giác. Đây còn là dược liệu dùng để phòng, chữa một số bệnh như: trừ nhiệt, trị sốt, giải khát, tiêu độc, thoái ban, trừ đờm, cắt cơn ho… Nước đun sôi qua va dây “khô qua rưng” cũng rất bổ dương, có vị hơi đắng. Dây, qua có tác dụng giải độc, giúp tiêu hóa thức ăn, đem lại cảm giác ngon miệng khi bi mệt, cảm sốt và bổ máu.

Quả “khổ qua rừng” vị đắng nhẫn, nhưng sau khi ăn sẽ có vị ngọt trong miệng. Co nhiêu cach chê biên mon ăn tư loai cây nay. Người M’nông thường hai đot non cua dây, qua con xanh hay la đê luôc châm muôi ơt xanh. Đông thơi con dung nhưng bô phân nay đê nâu canh vơi thit. Đăc biêt, qua “khô qua rưng” khi hâm cung xương heo là một mon ăn ngon, tôt cho sưc khoe cua cac san phu sau sinh…

Qua “khô qua rưng” xao ca la mon ăn phô biên, hơp vi vưa đê lam môi nhâu đai khach, vưa rât hơp dung ăn cung cơm ma ngươi M’nông thương chê biên. Khi đanh băt đươc nhiêu ca, ngươi M’nông se sơ chê, bao quan băng cach ươp muôi phơi khô, hoăc nương sơ trên than hông rôi phơi dươi năng buôi sơm. Khi nâu mon “khô qua rưng” xao ca, người ta roc bo xương cá, chi lây phân thit.

Mon “khô qua rưng” trên mâm cơm cua ngươi M’nông

Ngay nay, ngươi M’nông thich dùng cá nục tươi hấp chín, nướng sơ trên than hồng rôi dung phân thit đê nâu. Ho cho răng phân thit thơm thơm, măn măn mui muôi biên cua ca nuc rât hơp vơi vi đăng nhăn tư qua “khô qua rưng”. Đo như sư kêt hơp hai hoa giưa nui va biên.

Nhưng qua ngon đươc chon nâu vân con mau xanh tươi, đươc loai bo hat, sau no ngâm nươc co pha chut muôi đê loai bo bui bân va vi hăng cua qua. Món ăn phai nấu nhanh để quả “khổ qua rừng” không chín quá. Vơi mon ăn nay, ngươi M’nông không nêm gia vi. Ho cho răng đê hương vi đăc trưng cua hai nguyên liêu nay kêt hơp, hoa chung vơi nhau la ngon nhât.

Vao mua mưa, khi loai cây nay moc va sinh sôi nhiêu, ngươi M’nông thương hai vê phơi khô ca qua, dây, rê. Ho đê danh nâu nươc uông như tra va lam thuôc vơi nhiêu công dung bô ich.