KHCN tuần qua: Phân lập chất chống ung thư trong keo ong, tạo thịt tôm từ tế bào gốc

Bên cạnh đó, Giáo sư Lương Văn Hy được bầu làm phó chủ tịch AAS, nhóm giảng viên ĐH Bách khoa TP.HCM chế tạo máy sản xuất khẩu trang hàng loạt cũng là tin tức KH&CN đáng chú ý tuần qua.

1. Giảng viên chế tạo máy sản xuất khẩu trang y tế

Nhằm đáp ứng nhu cầu sử dụng khẩu trang y tế giữa mùa dịch Covid-19, nhóm giảng viên Khoa Cơ khí, Đại học Bách Khoa (ĐHQG TP.HCM) đã chế tạo hệ thống máy sản xuất khẩu trang đại trà. Theo thiết kế, năng suất một máy tự động tạo thân khẩu trang có thể đạt tối đa 90 cái/phút, trong khi năng suất máy hàn quai siêu âm đơn điểm chỉ đạt 15 cái/phút.

PGS.TS Nguyễn Hữu Lộc (giữa) và TS Nguyễn Thanh Hải (phải) bên máy tạo thân khẩu trang y tế. Ảnh: Cơ khí Bách Khoa.

PGS.TS Nguyễn Hữu Lộc chia sẻ: “Trong thời gian rất ngắn nhưng các giảng viên Khoa Cơ khí đã triển khai xuất sắc dự án và đúng kế hoạch. Thiết kế này không chỉ tối ưu về chi phí, mà quan trọng hơn là đem lại sản phẩm đạt tiêu chuẩn y tế cho người dùng. Hãy tự nâng cao ý thức bằng việc đeo khẩu trang y tế để tự giác phòng bệnh cho chính mình và cho cộng đồng”.

2. Giáo sư Lương Văn Hy được bầu làm phó chủ tịch AAS

Ngày 27/3, GS.TS Lương Văn Hy – giáo sư nhân học Trường đại học Toronto (Canada) vừa được bầu làm phó chủ tịch Hiệp hội Nghiên cứu châu Á – AAS. Trong lịch sử hơn 70 năm của AAS, GS Hy là học giả thứ 2 ở ngoài nước Mỹ được bầu vào vai trò lãnh đạo AAS và là giáo sư người Việt Nam đầu tiên giữ vai trò này.

GS.TS Lương Văn Hy – nguyên Trưởng khoa Nhân học, Đại học Toronto, Canada.

Theo quy chế của AAS, sau 1 năm ở cương vị phó chủ tịch, GS.TS Lương Văn Hy sẽ đảm nhiệm vai trò Chủ tịch AAS trong nhiệm kỳ 2021-2022 và sẽ tiếp tục ở ban lãnh đạo 5 người của AAS thêm 2 năm nữa trong vai trò nguyên chủ tịch. AAS là một hội học thuật, phi chính trị và hiệp hội nghề nghiệp phi lợi nhuận có trụ sở tại Ann Arbor, Michigan, Hoa Kỳ.

3. Phân lập chất chống ung thư trong keo ong Việt Nam

Các nhà khoa học thuộc Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam và Bulgaria mới đây đã tìm kiếm và phân lập thành công một số hợp chất có hoạt tính sinh học từ keo ong Việt Nam. Keo ong là hỗn hợp nhựa cây với chất tiết ra từ tuyến nước bọt của ong, được sử dụng để hàn kín tổ, giúp bảo quản mật, bảo vệ sự phát triển của ấu trùng, trứng khỏi sự tấn công của tác nhân gây bệnh.

Nhóm nghiên cứu đã thu thập được 6 mẫu keo, đánh giá hoạt tính gây độc tế bào và chống oxy hóa. Sau đánh giá, mẫu keo ong thu tại Bình Định có tác dụng tốt nên được nhóm lựa chọn nghiên cứu sâu. Có 8 hợp chất được phân lập và thử hoạt tính sinh học, trong số đó phát hiện hợp chất có tác dụng chống ung thư trên dòng tế bào ung thư phổi LU. Trong đó, có 2 chất thể hiện hoạt tính chọn lọc, mạnh nhất với giá trị 4.00 g/ml.

4. Sản xuất thịt tôm từ tế bào gốc

Công ty khởi nghiệp Shiok Meats do hai nhà khoa học Sandhya Sriram và Ka Yi Ling sáng lâp, đang phát triển công nghệ nuôi cấy thịt tôm và các loại hải sản khác trong cuộc cách mạng sản xuất protein trên toàn cầu. Đây là thịt nhân tạo sản sinh bằng cách nuôi cấy các tế bào cơ bắp trong một dung dịch huyết thanh dinh dưỡng và phát triển thành miếng thịt động vật.

Thịt tôm này được cam kết sạch hơn, không chứa thuốc kháng sinh, kim loại nặng, vi nhựa hoặc bạo hành động vật. Công ty đang hướng tới phát triển công nghệ giảm chi phí chỉ còn bằng 1/100 so với giá thành hiện nay, tức là còn khoảng 50 USD/1 kg.

5. Thiết kế bề mặt chống bám băng

Nhận thấy những chiếc lá trong tự nhiên có phần băng hình thành tăng cường trên các đỉnh và giảm xuống ở vùng gân lá với thiết kế gợn sóng, các nhà khoa học đã tận dụng cấu trúc này vào thực tế.

Theo đó, một bề mặt gợn sóng với một loạt các đỉnh và rãnh có kích thước cỡ milimet sẽ giúp giảm 60 – 80% sự hình thành sương giá. Thiết kế mới có tiềm năng giúp tiết kiệm thời gian và năng lượng trong việc khử băng trên bề mặt thiết bị như cánh máy bay, làm giảm nguy cơ hoãn hoặc hủy chuyến.

6. Phát hiện hai loài cá mập lưỡi cưa sáu mang mới

Các nhà khoa học mới đây công bố phát hiện hai loài cá mập chưa từng được biến đến ở ngư trường ngoài khơi Zanzibar và Madagascar. Các loài mới có đặt gọi là Pliotremaannae và Pliotrema kajae, sinh sống dưới đáy biển phía tây Ấn Độ Dương.

Chúng có tới 6 khe mang mỗi bên má, khác với hầu hết các loài cá mập lưỡi cưa thông thường chỉ có 5 khe mang. Phát hiện mới đã mở rộng chi Cá mập lưỡi cưa sáu mang (Pliotrema) lên thành ba loài.

7. Drone giao hàng tốc độ 240km/h

Mẫu drone giao hàng mới, trông giống một con chim én, được thiết kế có thể di chuyển với tốc độ lên tới 240 km/h và đạt tầm bay tối đa 120 km trong một lần sạc. Nó có thể hoạt động trong nhiều điều kiện địa hình và thời tiết khó khăn, bao gồm gió thổi mạnh trên 72 km/h.

Thiết bị này do UPS và Wingcopter hợp tác phát triển có khả năng cất hạ cánh thẳng đứng trong không gian chật hẹp và tăng tốc nhanh chóng. Mục tiêu của UPS là tạo ra một “đội quân” drone với nhiều kích cỡ khác nhau, có thể đáp ứng một loạt tùy chọn giao hàng.

8. Kính quét thân nhiệt hàng trăm người trong 2 phút

Kính thông minh do công ty Rokid phát triển hiện đang giúp đội cảnh sát tại Hàng Châu, Trung Quốc phát hiện nhanh người bị sốt, giảm tình trạng xếp hàng dài và tăng cường cách ly xã hội. Mỗi chiếc kính thực tế ảo của Rokid nặng khoảng 100 g và có hình dáng giống kính chống nắng thông thường.

Tuy nhiên, kính gắn kèm camera và dây cáp, sẽ phát ra cảnh báo tự động khi nhận dạng những người đang sốt và tạo bệnh án kỹ thuật số. Thiết bị cũng hỗ trợ nhận dạng gương mặt theo thời gian thực và thực hiện nhiệm vụ phối hợp từ xa. Công ty cho biết mỗi người sử dụng kính thông minh có thể kiểm tra thân nhiệt của hàng trăm người trong vòng hai phút, giúp tránh tình trạng xếp hàng dài ở lối vào công viên.

9. Kính áp tròng dành cho người mù

Các nhà khoa học ở Đại học Tel Aviv (Israel) đã phát triển loại kính áp tròng độc đáo cho những người bị mù màu, cụ thể là những trường hợp mắc tật phân biệt kém màu lục (deuteranomaly). Theo đó, họ đã tạo ra một loại màng sinh học siêu mỏng gồm các ô nano vàng hình elip có thể khúc xạ đúng cách sóng ánh sáng đi qua.

Đồng thời, nhờ công nghệ tích hợp đặc biệt, các nhà khoa học Israel đã ứng dụng loại màng này trên kính áp tròng lồi mà không thay đổi tính chất quang học của màng. Hiện tại, họ đang lên kế hoạch thử nghiệm lâm sàng trước khi sản xuất hàng loạt.

10. Lần đầu tiên phát hiện vật liệu siêu dẫn từ ngoài Trái Đất

Sau khi phân tích 15 mảnh vỡ từ sao chổi và tiểu hành tinh, các nhà nghiên cứu từ Đại học California, San Diego và Phòng thí nghiệm Brookhaven ở New York đã tìm thấy các hợp kim siêu dẫn bên trong hai thiên thạch, được đặt tên là Mund Mundillailla và GRA 95205. Phát hiện được công bố trong Kỷ yếu Viện Hàn lâm Khoa học Quốc gia Mỹ hôm 23/3.

Nhóm nghiên cứu mô tả các pha này là hợp kim của chì, thiếc và indium (kim loại không kiềm mềm nhất). Đây là lần đầu tiên, các nhà khoa học tìm thấy vật liệu siêu dẫn – chất dẫn điện không có điện trở – đến từ môi trường bên ngoài Trái Đất.

Bảo Uyên