Khàn giọng: Dậy thì hay ung thư?
Khàn giọng (khan tiếng) là triệu chứng rất hay gặp. Ai cũng phải ít nhất vài lần trong đời bị khan giọng vì nhiều nguyên nhân khác nhau, khoảng 5 – 10% thường xuyên bị khàn tiếng.
Nguyên nhân: Theo tuổi
Trẻ em và thanh thiếu niên (dưới 18 tuổi): Trong nhóm này khàn tiếng thường do những bệnh lý hoặc hội chứng sau: do bẩm sinh (u nang, u hơi, u máu, u nhú thanh quản hoặc màng giữa hai dây thanh âm…); do mắc phải (polyp, nang hoặc hạt dây thanh âm); do viêm đường hô hấp trên, dưới hoặc cả hai vì nhiễm siêu vi, vi trùng hoặc đơn thuần chỉ do bị dị ứng như viêm amidan, viêm mũi xoang, viêm V.A, viêm tai giữa, bệnh bạch hầu, viêm thanh thiệt cấp, viêm thanh quản cấp và mãn, viêm phế quản và viêm phổi… Cuối cùng là do dị vật đường ăn hoặc đường thở rất hay gặp ở trẻ nhỏ.
Tại bệnh viện Chợ Rẫy, gần 20% số bệnh nhân khám tai mũi họng mỗi ngày có triệu chứng khàn tiếng.
Không do bệnh lý là khàn tiếng sinh lý hay còn gọi khàn tiếng tuổi dậy thì, thường gặp ở bé trai 12 – 13 tuổi trở lên, do có sự thay đổi cơ thể học ở bộ phận hộp âm như dây thanh dài và dày hơn các bé gái cùng độ tuổi, cộng thêm những thay đổi bên trong về nội tiết đang dần biến một cậu bé sang người trưởng thành. Khàn tiếng loại này có thể kéo dài từ vài tháng đến một năm.
Người trưởng thành
Video đang HOT
Khàn tiếng ở độ tuổi này bao gồm các nguyên nhân bệnh lý đã nêu ở nhóm trên, trong đó nguyên nhân khan tiếng do các khối u mắc phải và do viêm đường hô hấp tăng lên nhiều, ngoài ra có sự xuất hiện các tác nhân thời đại, do môi trường sống, do điều kiện làm việc đem lại như: bệnh nghề nghiệp (hay gặp ở giáo viên, ca sĩ, M.C, buôn bán, nhà môi giới…), tức những người phải thường xuyên nói nhiều, nói lớn, sử dụng giọng trong một thời gian dài làm kiệt lực dây thanh âm; bệnh tự miễn (bệnh Sjogren), bệnh nhược cơ do thần kinh (Myasthenia gravis), bệnh nội tiết (viêm thanh quản teo ở phụ nữ do trĩ mũi, Ozena); bệnh xã hội như lao, nấm thanh quản, do hít phải chất độc (ở người làm việc tại công trường xây dựng, phòng hoá chất, hầm mỏ…) Những người nghiện hút hoặc người bị hít thụ động (thuốc lá, khói nhang) nếu thường xuyên uống rượu, bia thì khàn tiếng càng kéo dài.
Những nguyên nhân khác: khàn tiếng do chấn thương (chấn thương sọ não, chấn thương thanh quản do tai nạn giao thông, do tai nạn nghề nghiệp, do đâm chém, do phẫu thuật cắt bướu giáp, do đặt nội khí quản lâu ngày gây sẹo dính dây thanh, sẹo hẹp khí quản…); do một số bệnh lý đường tiêu hoá như bệnh trào ngược của dịch dạ dày (GERD), bệnh Barrett thực quản – hiện bệnh này có xu hướng tăng.
Người có tuổi (trên 50 tuổi)
Ở độ tuổi này thì các nguyên nhân khan tiếng bao gồm những nguyên nhân đã nêu ở hai nhóm trên vẫn cao, lại còn xuất hiện thêm những bệnh đặc thù của nhóm tuổi: bệnh do rối loạn chuyển hoá, bệnh hệ thống, những rối loạn liên quan đến nhiều bộ phận và thành phần quan trọng của cơ thể như mạch máu, thần kinh và cơ như các bệnh thoái hoá não, tai biến mạch máu não, nhược cơ tuổi già, bệnh Parkinson…
Ở độ tuổi này thì các nguyên nhân khan tiếng là do rối loạn chuyển hóa
Bệnh do khối u lành hoặc ác tính ở đầu cổ chèn ép thần kinh hồi quy gặp ở bệnh bướu giáp nhân, bướu giáp thòng và các khối u khác như u thành bên họng, u hạ họng, u thanh quản, u trung thất, phình quai động mạch chủ ngực, viêm phổi, u phổi, u não hoặc các khối u từ nơi khác không mời mà đến do di căn.
Điều trị: Tuỳ chẩn đoán
Phần lớn những người bị khàn tiếng (trên 90%) sẽ khỏi chỉ bằng điều trị nội khoa kết hợp dùng thuốc đủ liều, xông thuốc dưới dạng khí dung, nghỉ ngơi hợp lý, giảm nói và giảm hút thuốc lá, uống rượu, tuy nhiên vẫn còn một số (2 – 5%) cần điều trị thêm bằng các phương pháp khác như thủ thuật ngoại khoa cắt hạt, nang hoặc polyp trên dây thanh âm.
Cũng như những bệnh lý khác, muốn điều trị khàn tiếng thành công phải chẩn đoán chính xác, hầu hết có thể chẩn đoán và xử trí ngay qua phương tiện nội soi. Tuy nhiên có những trường hợp khó chẩn đoán, cần kết hợp nhiều chuyên khoa như tai mũi họng, thần kinh, hô hấp hoặc ngoại lồng ngực cùng các xét nghiệm hỗ trợ như nội soi ống mềm, chụp X-quang phổi, CT scan sọ não hoặc lồng ngực.
Đôi khi phải lấy thêm mẫu mô tại thanh quản đem thử, kết quả được thông báo bởi chuyên khoa giải phẫu bệnh, kết quả này có tiếng nói quyết định và duy nhất chẩn đoán có bị ung thư thanh quản hay không và từ đây cho phép bác sĩ hướng đến việc can thiệp là xạ trị, hoá trị hay cắt thanh quản (hộp âm) của bệnh nhân. Việc thực hiện xạ trị, hoá trị trong thời gian bao lâu, sử dụng bao nhiêu tia xạ hoặc phẫu thuật thanh quản như thế nào (toàn phần hay bán phần) tuỳ thuộc quyết định của bác sĩ chuyên khoa ung bướu và tai mũi họng.
Theo TS.BS Nguyễn Trọng Minh (Sài Gòn tiếp thị)
Khàn giọng do thời tiết
Nhiều người đột ngột bị khan tiếng (khàn giọng), thậm chí mất tiếng, dù trước đó không có biểu hiện bệnh lý gì. Tình trạng này thường xảy ra ở thời điểm nắng nóng, nhất là vào mùa hè.
Sữa ấm hòa mật ong có ích cho người bị khàn giọng - Ảnh: Shutterstock
Thường người bệnh khàn giọng trước đó có ra nhiều mồ hôi, sổ mũi hay có sụt sịt đôi chút, nhưng không đến độ nghiêm trọng để rồi bất ngờ nói không ra tiếng. Nguyên nhân thường là do một loại siêu vi tấn công vào thanh quản. Tuy nhiên không phải ai bị siêu vi cũng đều khàn tiếng, mà đi kèm với nó còn có thể do thay đổi nhiệt độ quá gắt (như người làm việc nhiều giờ trong phòng máy lạnh, rồi ra bên ngoài nắng gay gắt). Nếu môi trường bên ngoài ô nhiễm, nhiều khói bụi càng dễ bị khàn giọng.
Khi bị khàn giọng cần hạn chế việc nói chuyện, hạn chế trao đổi nhiều (nếu được) thì càng tốt. Kế đó là súc miệng với nước trà pha đậm có thêm vào một ít muối ăn. Cần tránh để gió lùa tránh phơi đầu trần quá lâu dưới nắng gay gắt không hạ quá thấp nhiệt độ trong phòng làm việc. Nên mặc quần áo đủ ấm nếu phải làm việc nhiều giờ trong phòng lạnh, quan trọng nhất là giữ ấm phần yết hầu. Không nên uống nước quá lạnh hay quá nóng ngưng thuốc lá triệt để lúc đang bị khàn giọng.
Bên cạnh đó có thể dùng một số cách để giải quyết triệu chứng khàn giọng như sau: pha 2 muỗng cà phê mật ong trong 250 ml lít sữa tươi hâm nóng rồi uống từng ngụm thật chậm, dùng nhiều lần trong ngày ngâm ít lát củ hành tươi cắt mỏng trong nước ấm vài giờ, sau đó súc miệng với nước củ hành này.
Nếu khàn giọng do phong nhiệt, người bệnh có cảm giác khát nước, họng sưng đau, thì dùng bài thuốc gồm các vị: kha tử, liên kiều, cát cánh, ngưu bàng tử, mạch môn đông (mỗi vị 10 gr) thuyền thoái, xuyên khung, bạc hà, cam thảo (mỗi loại 6 gr) nam hoàng bá 12 gr. Cách sắc (nấu) thuốc như sau: nước thứ nhất cho các vị thuốc cùng 3 chén nước vào nồi, nấu còn lại 1 chén, chiết nước ra. Nước thứ hai tiếp tục cho 3 chén nước vào nồi, nấu còn nửa chén. Hòa hai nước lại, chia làm 3 lần dùng trong ngày.
Nếu bị khàn giọng khiến chỉ nói được nhỏ tiếng, thì dùng bài thuốc gồm các vị: đương quy, hoàng kỳ, bạch truật, đảng sâm (mỗi loại 16 gr) sài hồ, kha tử, thiên trúc hoàng, thăng ma, cát cánh (mỗi loại 10 gr) cam thảo chích mật, xuyên bối mẫu (mỗi loại 6 gr) và trần bì 8 gr. Cách nấu như trên.
Theo Cẩm nang gia đình
Những thực phẩm gây dậy thì sớm Dậy thì sớm (DTS) được xem là một trong những "căn bệnh thời đại", theo đó tuổi dậy thì của trẻ em không theo quy luật "nữ thập tam, nam thập lục" như trước đây mà đã rút xuống, đối với bé gái có thể bắt đầu vào tuổi lên 8 và bé nam là lên 9. Nhiều nghiên cứu cho thấy, việc...