Khám phá nét nguyên sơ của hang động Xá Nhè, Tủa Chùa

Di tích danh lam thắng cảnh hang động Xá Nhè thuộc Bản Bằng Dề B, xã Xá Nhè, huyện Tủa Chùa, tỉnh Điện Biên.

Nằm cách trung tâm xã Xá Nhè hơn 1km, hang động Xá Nhè ở độ cao trên 1.500m so với mực nước biển, được bao bọc giữa khu rừng nguyên sinh và đa dạng sinh học đặc trưng của khu vực Tây Bắc. Vào đầu tháng 3/2014, hang động Xá Nhè đã được Bộ VHTTDL xếp hạng là Di tích cấp quốc gia.

Động Xá Nhè còn được người dân tộc Mông địa phương gọi là Khó Xo (nghĩa là hang thuốc nổ) vì trước đây ở trong hang có nhiều dơi, người dân địa phương thường lấy phân dơi làm nguyên liệu chế tạo thuốc nổ. Từ những kiến tạo, vận động của tự nhiên qua hàng triệu năm, trong các dãy núi đã hình thành nên hang động.

Đến đây du khách có thể khám phá, trải nghiệm hang động với chiều sâu 700m được uốn theo hình vòng cung, cửa hang rộng 5m, cao 17 – 18m, trong hang nơi rộng nhất 20 – 25m, có nhiều ngách, nhiều tầng, với vẻ đẹp riêng, phần lớn nền trong hang động là đất dẻo, lòng hang rộng, cao, trần có nhiều dơi và chim cư trú.

Càng vào trong, động càng lộng lẫy bởi những đường nét, hình dáng do thạch nhũ, măng đá tạo nên, tuy đều là những tác phẩm điêu khắc tự nhiên làm từ đá nhưng vẻ đẹp của mỗi khoang động không giống nhau, tạo cho người xem sự thú vị và kích thích trí tò mò, đam mê khám phá.

Hang động chia làm 5 khoang, với các hình thù giống người, loài vật như: cóc, cá sấu, hàm cá mập, rồng… trên trần động những khối nhũ đá rủ xuống lấp lánh với đường nét khi thì mềm mại, uyển chuyển như thác nước, lúc mang dáng vẻ sắc nhọn như san hô biển. Các khối thạch nhũ trong hang như những dòng thác đang tuôn chảy với vô số hạt kết tinh sáng lấp lánh.

Dưới nền động là những rừng măng đá, nhũ đá muôn hình muôn vẻ với nhiều hình thù kỳ lạ. Do địa hình núi đá vôi bị chia cắt cùng với các nhũ đá được hình thành do quá trình nước mưa ngấm vào vách núi đá vôi chứa can xi nhỏ xuống, hơi nước bay đi để lại lớp can xi lắng đọng lâu ngày mọc lên những nhũ đá, chông đá, măng đá, trụ đá lấp lánh tinh thể can xi hay còn gọi là tinh thể đá vôi phong hóa đã tạo nên phong cảnh đặc trưng của hang động.

Ngoài ra còn có vô số nhũ đá từ trần động rủ xuống thành tầng tầng, lớp lớp, những hình ảnh của ao cá nhỏ, ruộng bậc thang… nền động là hình ảnh ruộng bậc thang xếp tầng tầng, lớp lớp, đặc biệt là tượng bụt ốc màu xám đen xếp lại với nhau thành từng khối nhỏ dày đặc; nhiều ngăn trong động giống như ô bàn cờ, xung quanh các khối nhũ đá trắng hình chóp xếp lại với nhau như những tòa lâu đài cổ kính…

Cả 5 khoang động với vẻ đẹp quyến rũ tạo ấn tượng và cảm xúc mạnh mẽ cho người thưởng ngoạn. Du khách đứng trong hang động có cảm giác như đang đứng giữa một tòa lâu đài cổ kính, có lối kiến trúc đồ sộ, hùng vĩ nhưng không kém phần lãng mạn, thơ mộng.

Bên cạnh giá trị về mặt nghiên cứu khoa học (địa chất, khoáng sản, khảo cổ…), hang động Xá Nhè còn chứa đựng tiềm năng du lịch. Không gian, cảnh vật thiên nhiên quanh hang động đến nay vẫn còn giữ nguyên vẻ đẹp hoang sơ, hệ động thực vật phong phú với những cánh rừng nguyên sinh là nơi hấp dẫn du khách đến khám phá, nghiên cứu và trải nghiệm.