Khám phá đồi núi phong thủy trứ danh của Cố đô Huế

Trong con mắt các vua nhà Nguyễn, núi Ngự Bình, núi Đại Thiên Thọ, đồi Hà Khê… là những đồi núi có tầm quan trọng đặc biệt về tâm linh đối với cố đô Huế.

1. Nằm ở bờ Nam sông Hương, cách trung tâm thành phố Huế 4 km về phía Nam, núi Ngự Bình – dân gian thường gọi ngắn gọn là núi Ngự – là ngọn núi biểu tượng, gắn với lịch sử hình thành và phát triển Cố đô Huế thời nhà Nguyễn.

Cao 103 mét, núi Ngự Bình có đỉnh bằng phẳng nên còn được gọi là Bằng Sơn. Bởi núi có hình dạng như một tấm bình phong, các đời chúa Nguyễn và vua Gia Long khi xây dựng kinh thành Phú Xuân đều đặt núi Ngự làm án (chắn ngang) trước thủ phủ theo thuật phong thủy.

Sách “Đại Nam dư địa chí ước biên” viết về ngọn núi này như sau: “Núi Ngự Bình, tục gọi là núi Bằng… vuông chằn chặn như bức bình phong, là bức án trọng yếu bậc nhất phía trước Kinh thành… Núi này là một trong 20 thắng cảnh của Kinh đô”.

Theo nhà nghiên cứu Nguyễn Đắc Xuân, từ thời Gia Long, tất cả các quan lại không phân biệt phẩm trật lớn nhỏ, mỗi người đều phải trồng ở Ngự Bình một cây thông, cho nên trải qua các đời vua, ngọn núi trở thành một rừng thông xanh tốt.

2. Lăng vua Gia Long ở Cố đô Huế nằm trong một vùng đất rộng lớn với 42 ngọn núi, đồi lớn nhỏ. Trong đó, núi Đại Thiên Thọ là ngọn núi trung tâm, nằm đối diện với nơi vua an nghỉ. Tên núi cũng là tên toàn bộ khu lăng: Thiên Thọ Lăng.

Nếu núi Ngự Bình là tấm bình phong cho Kinh thành Huế thì núi Đại Thiên Thọ cũng có vai trò tương tự, là tiền án – bình phong che phía trước – của lăng mộ vua Gia Long.

Từ núi Đại Thiên Thọ có thể bao quát toàn bộ cảnh quan kỳ vĩ với đồi núi trập trùng, rừng cây xanh tốt của khu lăng mộ có quy mô lớn nhất Cố đô Huế.

Đỉnh của núi Đại Thiên Thọ nằm thẳng hướng với trục chính của lăng Gia Long và là địa điểm tốt nhất để cảm nhận vẻ đẹp hài hòa với thiên nhiên của lăng mộ vị vua khai sáng triều Nguyễn.

3. Nằm ở phía Tây Kinh thành Huế, đồi Hà Khê là nơi chùa Thiên Mụ – ngôi chủa nổi tiếng nhất Cố đô – tọa lạc. Tương truyền, ngọn đồi này đã được chúa Nguyễn Hoàng chọn làm nơi khởi nghiệp của vương triều Nguyễn.

Theo lời kể của học giả phương Tây A. Bonhomme, khi đi tìm long mạch ở đất Phú Xuân, vị chúa Nguyễn đầu tiên đã khảo sát mọi ngọn núi, mọi dòng sông để rồi tìm ra thế đất tốt của đồi Hà Khê và lập chùa Thiên Mụ trên đó.

Trong con mắt của các chúa Nguyễn, đồi Hà Khê và chùa Thiên Mụ là nơi kết tụ linh khí của trời đất và núi sông, nơi “long bàn hổ cứ”: Rồng uốn khúc nhìn lại chốn kinh thành và nơi cọp ngồi trên cao cất tiếng rống vang động cả dòng sông bên dưới.

Sau khi khôi phục Phú Xuân và lên ngôi, vua Gia Long đã cho tôn tạo chùa Thiên Mụ vào năm 1815. Nhân dịp này, ông đã nói với quần thần đại ý rằng: Đây là nơi linh thiêng của tiên đế ta đã chọn.