Khám phá bí ẩn dưới những cánh rừng

Hơn 30 năm qua, dưới những cánh rừng nguyên sinh của Vườn quốc gia Phong Nha- Kẻ Bàng ( Quảng Bình) đã hằn in dấu chân của các chuyên gia thuộc Hiệp hội nghiên cứu hang động Hoàng gia Anh.

Vượt qua bao khó khăn và hiểm nguy, bằng sự đam mê, họ đã miệt mài tìm kiếm, khám phá ra nhiều bí ẩn tưởng như bất tận trong lòng đất. Kết quả đó đưa tới sự ra đời của rất nhiều sản phẩm du lịch mạo hiểm mang đẳng cấp quốc tế, thành biểu tượng du lịch của Việt Nam và là nền tảng để phát triển du lịch Phong Nha-Kẻ Bàng cũng như tỉnh Quảng Bình.

Hang Sơn Đoòng. (Ảnh: OXALIS)

33 năm đã qua song hành trình khám phá, tìm kiếm và nghiên cứu hang động của các chuyên gia thám hiểm Anh tại Quảng Bình vẫn chưa dừng lại. Bởi, giữa mênh mông đại ngàn Trường Sơn, vô vàn điều kỳ thú ẩn khuất dưới điệp trùng núi đá vôi hùng vĩ đang hấp dẫn và đón đợi họ.

Khám phá vùng đất bí ẩn

Nhiều năm nay, người dân thị trấn Phong Nha và các xã vùng đệm Phong Nha-Kẻ Bàng quen thuộc với hình ảnh của vợ chồng ông Howard Limbert, chuyên gia, Trưởng nhóm thám hiểm thuộc Hiệp Hội nghiên cứu hang động Hoàng gia Anh (BCRA). Phong Nha không chỉ là không gian làm việc mà còn là nơi họ sinh sống, nghỉ ngơi sau những chuyến đi rừng dài ngày để tìm kiếm, khám phá hang động.

Ngôi nhà nhỏ, bình dị bên dòng sông Son thơ mộng là nơi ở của vợ chồng ông Howard Limbert, còn là chỗ làm việc, trao đổi của các chuyên gia, nơi gặp gỡ với các cộng sự là người địa phương mà ông luôn trân trọng bởi các đóng góp của họ trong mỗi chuyến xuyên rừng. Howard Limbert nói, ông dành phần lớn trong cuộc đời mình để gắn bó với Phong Nha, cùng chứng kiến bao đổi thay của vùng quê bên bờ sông Son này. Ông kể, hành trình hơn ba mươi năm khi ông cùng các chuyên gia BCRA khám phá động Phong Nha, từ đó mở ra một giai đoạn mới cho công tác nghiên cứu hang động tại Quảng Bình.

Ông Howard Limbert cho biết, Quảng Bình là khu vực núi đá vôi quan trọng của Việt Nam và cũng có thể là của cả thế giới nhờ vào số lượng cũng như chất lượng của các hang động mà đoàn thám hiểm đã khám phá được tại đây. Tất cả thành viên đoàn thám hiểm người Anh đều có công việc chuyên môn khác nhau, họ tự dành dụm tiền và gây quỹ để cùng thực hiện niềm đam mê khám phá hang động thông qua hàng loạt cuộc thám hiểm trên thế giới.

Tại Việt Nam, hơn ba mươi năm trước, đoàn chuyên gia đã hợp tác với Trường đại học Khoa học Tự nhiên Hà Nội trong việc thám hiểm hang động ở Quảng Bình. May mắn là lúc đó trong trường có Giáo sư Nguyễn Quang Mỹ (Khoa địa lý) và Tiến sĩ Phan Duy Ngà (phụ trách mảng đối ngoại của trường) đều sinh ra và lớn lên ở Quảng Bình, vì vậy hai thầy đều biết rằng ở đây có động Phong Nha rất nổi tiếng. Nhờ thế, đợt thám hiểm đầu tiên vào năm 1990 của đoàn là đến Quảng Bình để khám phá hang động cùng các khu vực lân cận. Ngay lúc đó, đoàn thám hiểm đã nhận ra là họ vừa khám phá được một khu vực hang động rất quan trọng, nơi mà về sau này đã có rất nhiều hang động kỳ vĩ được phát hiện.

“Năm 2009, các nhà thám hiểm hang động đã có cơ hội khám phá hang động khó nắm bắt mà họ đã tìm kiếm trong hơn 10 năm. Hồ Khanh, người dân địa phương đã đưa chúng tôi đến lối vào mà anh đã tìm thấy vào năm 1990. Hang động hiện được gọi là hang Sơn Đoòng được dịch là hang Sông Núi đã được khám phá hơn 6,5 km vào năm 2009, kết thúc tại một bức tường khổng lồ có tên là bức tường vĩ đại Việt Nam.

Hang động đã được đo đạc và rõ ràng là các chuyên gia thám hiểm Anh đã phát hiện ra hang động lớn nhất từng được tìm thấy trên thế giới. Đây là một khám phá lớn đưa Phong Nha-Kẻ Bàng lên bản đồ là một trong những khu vực hang động lớn nhất thế giới. Tuy nhiên, đến nay Sơn Đoòng vẫn chưa hết bí ẩn và một cuộc thám hiểm trong tương lai đang được lên kế hoạch để tiếp tục khám phá-ông Howard Limbert chia sẻ.

Cũng theo chuyên gia hang động có nhiều năm gắn bó với Quảng Bình này, cho đến nay nhóm thám hiểm hang động Anh đã phát hiện và khảo sát được khoảng hơn 400 hang động lớn, nhỏ tại Quảng Bình. Trong đó, đoàn thám hiểm đã khám phá ra hang động tự nhiên lớn nhất thế giới là hang Sơn Đoòng; Khe Ry là hang động dài nhất Việt Nam và hang Én, hang động lớn thứ ba thế giới. Đoàn cũng đã may mắn phát hiện ra hệ thống hang Vòm bao gồm động Thiên Đường, động Phong Nha và hang Tối. Đến nay, các hang động này đều trở thành địa điểm tham quan du lịch nổi tiếng, hằng năm thu hút rất nhiều khách du lịch đến tham quan, khám phá. Từ đó giúp tỉnh Quảng Bình trở thành điểm đến du lịch trọng điểm, hấp dẫn đối với du khách trong nước và quốc tế.

Phát triển sản phẩm du lịch mạo hiểm riêng có

GS, TS Tạ Hòa Phương, Chủ tịch Hội Cổ sinh-Địa tầng Việt Nam cho rằng: “Địa hình karst tạo nên những cảnh quan đẹp nhất của nước ta, như Vịnh Hạ Long – Di sản thiên nhiên thế giới đầu tiên của Việt Nam, các công viên địa chất toàn cầu UNESCO cao nguyên đá Đồng Văn và Non nước Cao Bằng, Di sản thế giới tổng hợp thiên nhiên và văn hóa Khu di tích Tràng An. Nhưng nếu muốn đến thiên đường trong lòng đất, chắc chắn ai cũng nghĩ phải đến Quảng Bình, đến với Vườn quốc gia Phong Nha-Kẻ Bàng, nơi sở hữu những hang động khổng lồ, trong số đó Sơn Đoòng được xem là động karst lớn nhất thế giới.

Những hang động nơi đây không chỉ lớn mà còn tuyệt đẹp, một vẻ đẹp vừa kỳ vĩ với những khối nhũ, giếng trời, khán phòng lộng lẫy, vừa tinh tế, mỹ miều như vừa mọc lên trong bóng tối, còn tinh khôi, nhưng đã mang nét đẹp hoang sơ không nơi nào có được. Ngày nay, hơn 400 hang động của Quảng Bình đã được phát hiện và nghiên cứu với biết bao điều kỳ diệu và bí ẩn của “Vương quốc ngầm” này đã được khám phá. Cũng chính hang động karst đã làm nên giá trị mỹ học chính yếu của “Vương quốc hang động” Quảng Bình nổi danh trên thế giới.

Theo Giám đốc Ban quản lý Vườn quốc gia Phong Nha-Kẻ Bàng Phạm Hồng Thái, qua 20 năm thám hiểm, khảo sát và nghiên cứu (2003-2023), các chuyên gia của BCRA do ông Howard Limbert dẫn đầu đã khảo sát, phát hiện được 425 hang động thuộc bảy khu vực/hệ thống (Phong Nha, Nước Moọc, Vòm, Cha Lo, Tú Làn, Quảng Ninh, Lâm Hóa). Trong đó có 389 hang động đã được đo vẽ với tổng chiều dài 243 km. Nổi bật nhất là việc khám phá Sơn Đoòng – hang động lớn nhất thế giới, có ý nghĩa quan trọng trong nghiên cứu thám hiểm hang động ở khu vực, đóng góp hết sức to lớn trong việc quảng bá hình ảnh Việt Nam, Quảng Bình và Phong Nha-Kẻ Bàng trên khắp thế giới.

Hiện có hơn 50 hang, động đã được đưa vào khai thác và phục vụ du lịch, hơn 40 hang động có tiềm năng du lịch đã được khảo sát sơ bộ, chín hang động có tiềm năng du lịch đã được khảo sát chi tiết cùng rất nhiều hang động bí ẩn chưa được khám phá. Cùng với hệ thống hang động, Vườn quốc gia Phong Nha-Kẻ Bàng còn có cảnh quan thiên nhiên hùng vĩ cùng các dòng sông trong xanh, những cánh rừng nguyên sinh với hệ sinh vật đa dạng và phong phú.

Đến nay, Ban Quản lý Vườn từng bước đa dạng hóa các sản phẩm du lịch, chủ động triển khai thực hiện đồng bộ cả ba hình thức tổ chức khai thác du lịch bao gồm tự thực hiện, liên doanh liên kết và cho thuê dịch vụ môi trường rừng. Đến nay Phong Nha-Kẻ Bàng đã có 17 tuyến, điểm du lịch đi vào hoạt động với nhiều loại hình du lịch phong phú, đa dạng như khám phá hang động, khám phá thiên nhiên, camping, trecking, zipline…

Nhiều du khách sau khi đến du lịch ở Quảng Bình cho rằng, trong Di sản thiên nhiên thế giới Phong Nha-Kẻ Bàng hiện hữu cả một thiên đường trong lòng đất với sự kỳ vĩ, diệu kỳ mà không nơi nào có được. Bởi, bên trong các hang động không chỉ rộng lớn mà còn rất đẹp. Ngoài vẻ đẹp lộng lẫy ở quy mô lớn, dễ nhận thấy, còn sở hữu những thành tạo nhũ mang vẻ đẹp tinh tế, mỏng manh đến ngỡ ngàng và rất hiếm gặp như: măng đá, tháp cát, ngọc động…

Trong các hang động có những phòng lộng lẫy, nguy nga, với các thành tạo nhũ đá đa dạng, hài hòa, kích thước từ nhỏ xíu đến rộng lớn, khiến du khách ghé thăm có cảm giác ngạc nhiên, choáng ngợp. Bên cạnh đó, các hang động nổi tiếng như Sơn Đoòng, Thiên Đường… còn có các hố sụt trần hang, tạo nên “giếng trời” độc đáo. Trong lòng hang sâu hun hút và rộng lớn, ánh sáng mặt trời xuyên qua, tạo điều kiện cho những khu rừng nhiệt đới phát triển dưới đáy. Vẻ đẹp vô cùng độc đáo đó dường như chỉ cảm nhận được bằng cảm quan và xúc giác của mỗi du khách khi đến thăm.

Bên cạnh các tour tham quan hang động đại trà, ở Phong Nha-Kẻ Bàng có thêm loại hình du lịch mạo hiểm khám phá hang động nổi tiếng, đi vào sâu trong rừng nguyên sinh của Vườn quốc gia, trong đó có tour du lịch khám phá Sơn Đoòng-hang động lớn nhất thế giới đang thu hút du khách trong và ngoài nước. Vì thế, tỉnh Quảng Bình đang phấn đấu đưa Vườn quốc gia Phong Nha-Kẻ Bàng thành Khu du lịch quốc gia và là trung tâm du lịch mạo hiểm của khu vực châu Á với sản phẩm đặc trưng là thám hiểm hang động và khám phá thiên nhiên.