“Khách quý” của bản làng

Ở xã Đồng Văn (xã cao nhất và cũng khó khăn nhất của huyện Bình Liêu, tỉnh Quảng Ninh), tới đâu bác sĩ người dân tộc Tày Vi Văn Nồng – Trạm trưởng Trạm Y tế xã Đồng Văn – cũng được chào đón như khách quý. Cứ theo như Phùn Tắc Hềnh (bản Phai Lầu) nói: “Ở xã vùng cao này, bà con biết tới bác sĩ trạm y tế xã nhiều hơn biết bí thư, chủ tịch…”.

Đuổi “con ma” cho cụ Tắc

Mặc dù thời tiết ở trung tâm xã Đồng Văn đang tạnh ráo, nhưng bác sĩ Vi Văn Nồng vẫn dúi vào tay tôi chiếc áo mưa, với lời dặn dò: “Cứ cầm lấy, lên bản thể nào cũng mưa!”. Qua cột mốc biên giới 1326, tôi nhận ra bác sĩ Nồng nói đúng. Càng đi, sương mù càng dày đặc. Mưa lắc rắc bay nhưng đủ để xuyên qua lớp áo mưa mỏng, thấm cả ngực áo gió tôi đang mặc. Đường rừng ướt nhoét.

Bác sĩ Vi Văn Nồng phát thuốc cho bà con dân tộc Dao ở xã Đồng Văn. N.Q

Ở xã Đồng Văn (xã cao nhất và cũng khó khăn nhất của huyện Bình Liêu, tỉnh Quảng Ninh), tới đâu bác sĩ người dân tộc Tày Vi Văn Nồng – Trạm trưởng Trạm Y tế xã Đồng Văn – cũng được chào đón như khách quý. Cứ theo như Phùn Tắc Hềnh (bản Phai Lầu) nói: “Ở xã vùng cao này, bà con biết tới bác sĩ trạm y tế xã nhiều hơn biết bí thư, chủ tịch…”.

Bác sĩ Nồng nói như hét sau tay lái: “Ở mấy bản Khe Tiền, Phạt Chỉ quanh năm đều có sương mù. Mùa hè còn phải đắp chăn bông, mưa thì hầu như ngày nào cũng thấy”.

Căn nhà đầu tiên chúng tôi đến là nhà cụ Dường Dì Tắc (86 tuổi, ở bản Khe Tiền, xã Đồng Văn). Căn nhà trình tường được dựng từ năm bao nhiêu, cụ Tắc cũng không biết, chỉ biết rằng từ ngày bé đã ở cùng bố mẹ trong căn nhà này rồi, qua mấy lần sửa chữa giờ là nơi trú ngụ của cụ Tắc cùng vợ và con trai, con dâu.

Bản Khe Tiền có 60 hộ thì có tới 58 hộ nghèo, nhà cụ Dường Dì Tắc nằm trong số đó. Ở tuổi 86, cụ vẫn lên rừng lấy lá về băm nuôi lợn, rượu uống hàng ngày, và đặc biệt rất ít khi thấy cụ Tắc ốm. Chỉ có duy nhất 1 lần cụ phải nhờ tới bác sĩ, thế mà nhớ và ơn bác sĩ Vi Văn Nồng từ đó đến giờ. Đó là dạo tháng 5 năm 2014, cụ Tắc thấy trong người mỏi mệt, rét run, rồi sốt kéo dài, tiêu hóa rối loạn. Đến ngày thứ 5 uống nước lá không thấy giảm, mà thấy mắt cụ dại đi, người vẫn sốt hầm hập, con cháu hoảng quá phóng xe tới Trạm Y tế xã đón bác sĩ Vi Văn Nồng về tận Khe Tiền thăm khám cho cụ. Những biểu hiện của cụ Tắc khiến bác sĩ Nồng nghi là triệu chứng của bệnh sốt rét, ngay lập tức bác sĩ đã test nhanh tìm kháng nguyên sốt rét, kết quả đúng như dự đoán. Sau 2 ngày uống thuốc, cụ Tắc dứt cơn sốt và dần phục hồi sức khỏe. Các biện pháp khử trùng tại nhà được tiến hành nhằm phòng ngừa ổ dịch sốt rét tái phát.

Cụ Tắc tưởng như đã bị “con ma” bắt đi, thế mà 2 tuần sau đã lại thấy cụ lên rừng hái lá.

Vui, buồn dưới núi Cao Ba Lanh

“Hấp tíu” tại nhà cụ Dường Dì Tắc. N.Q

Mốc biên giới 1327 cũng là chỉ giới thôn Phạt Chỉ. Nhưng đi thêm cả cây số nữa cũng chẳng thấy một nóc nhà. Chỉ thấy ngút ngàn rừng xanh, và gió. Gió lạnh như cắt da cắt thịt, khiến tôi thèm được chui vào một mái nhà, mường tượng cảnh khum người hơ bên bếp củi.

Trước khi đến nhà Dường Cắm Voỏng, bác sĩ Nồng kể tôi nghe câu chuyện về đứa con trai 5 tuổi của nhà này. Mùa đông năm 2012, vợ Dường Cắm Voỏng chuyển dạ chuẩn bị sinh đứa thứ 4. Phong tục của người Dao ở Đồng Văn là phụ nữ không được sinh nở trong nhà, mà phải dựng lán trong rừng, đến khi cắt rốn xong mới được mang con về nhà. Do nhà xa trạm y tế, 3 đứa con trước vợ Voỏng đều đẻ trong rừng, nên lần này cũng vậy, Voỏng dựng lán rồi đưa vợ vào rừng từ khi vợ đau bụng chuyển dạ. Nhưng đã 4 hôm ở trong lán, vợ Voỏng cứ đau bụng mãi, rồi đến ngày thứ 5 thì bỗng dưng thấy máu chảy khá nhiều. Voỏng tá hỏa chạy về nói với người nhà. Thế rồi người chạy đi tìm bà đỡ có kinh nghiệm, người đi tìm bác sỹ, người lại tìm thầy cúng vì từ trước đến nay, người nào khó đẻ, hay có những trường hợp bất thường đều do… con ma cả. May sao, bác sĩ Nồng đã kịp thời có mặt. Sau khi khám bác sĩ kết luận là nút nhầy ở cổ tử cung đã bong, chỉ khoảng mấy giờ sau đó nước ối bị vỡ và ca sinh nở bắt đầu. Bác sĩ Nồng làm các thủ thuật để đón đứa trẻ chào đời, rồi khi bế đứa trẻ sơ sinh về nhà Voỏng thì ông thầy cúng cũng vừa đến. Nhưng rồi ông vẫn bày hương lễ, nhang đèn cúng khấn…

“Hôm ấy nếu tôi chỉ đến chậm 1 giờ, rất có thể đứa bé không còn nữa. Với những trường hợp như thế, nếu không có sự can thiệp kịp thời của bác sĩ, nguy cơ đứa trẻ sơ sinh bị chết ngạt là rất cao, thậm chí còn nguy hiểm tới tính mạng của người mẹ” – bác sĩ Nồng kể lại.

Khi chúng tôi đến, nhà Voỏng đi vắng cả. “Thằng cu ấy khỏe mạnh lắm, thỉnh thoảng vẫn theo mẹ đến Trạm Y tế tiêm phòng. Giờ này chắc cả nhà nó đi làm rừng rồi” – bác sĩ Nồng nói.

Từ bên hiên nhà Voỏng, nhìn dãy núi Cao Ba Lanh phía trước mặt vốn nhiều bí sử, nay càng huyền ảo hơn dưới lớp sương mờ. Bác sĩ Nồng ngồi kể cho tôi nghe thêm nhiều câu chuyện lạ lùng, buồn vui với nghề thầy thuốc mà anh đã gắn bó 21 năm qua ở Đồng Văn.

Câu chuyện đau lòng mà anh nhớ nhất, đó là một ngày mùa thu năm 2009. “Khi đó Đồng Văn chưa có y tá thôn, khe, bản như bây giờ, nên vừa trực Trạm, tôi vừa phải xuống tận nhà bệnh nhân mỗi khi có tin báo. Khi hay tin nhà M ở bản Sông Moóc B có ca khó đẻ, tôi liền giao người trực Trạm rồi xuống bản. Tới nơi, đã thấy đứa trẻ oa oa trong căn lều ở bìa rừng. Đó là đứa con thứ 8 của vợ chồng M. Khi tôi đến cũng là lúc M định mang vứt đứa con đó đi, chỉ vì nhà đã đẻ đông con lắm rồi, đứa trẻ lại có vẻ yếu. Tôi hoảng hồn, vội xin đứa trẻ đó về nuôi, mục đích đầu tiên là cứu lấy đứa bé. Không phải nói nhiều, M liền đồng ý và giao đứa bé đó cho tôi” – khuôn mặt thoáng buồn, bác sĩ Nồng kể rành rọt như câu chuyện vừa xảy ra hôm qua.

Tôi lập tức bị cuốn vào câu chuyện, quay sang hỏi ngay khi Nồng vừa ngắt: “Thế đứa bé giờ ra sao?”. “Nó lớn lắm rồi. Sau này được một người khác nhận làm con nuôi. Giờ vẫn ở Đồng Văn cùng gia đình ấy” – tôi thở phào, thấy người nhẹ nhõm hẳn sau câu nói ấy của “từ mẫu”.

Xuyên qua lớp sương mù dày đặc, chúng tôi xuôi xuống Phai Làu, ghé nhà Phùn Tắc Hềnh. Vừa thấy bác sĩ, Hềnh vồn vã ra đón bằng một tràng tiếng Dao, nghe như suối chảy. Lấy làm lạ, tôi hỏi: “Anh là người Tày mà cũng hiểu được tiếng Dao à?”. Bác sĩ Nồng cười giải thích: “Làm bác sĩ ở đây bắt buộc phải học thêm “ngoại ngữ”, nếu không làm sao thăm khám được cho bệnh nhân”.

Hềnh lục tục vào nhà cầm ra chai rượu, rồi nói câu gì đó có vẻ rất vui, bác sĩ Nồng dịch ra là: “Khách quý lắm đến chơi mới được mời rượu đó!”. Dù Hềnh có không mời rượu, tôi cũng thấy được tình cảm của anh dành cho bác sỹ nhiều như thế nào. Với bà con ở nơi quanh năm heo hút sương mờ, cây giăng phủ kín này, bác sĩ là những người tận tụy, hết lòng với người bệnh, dù còn bao gian truân, thiếu thốn so với nhân viên y tế nơi thị thành.

Hềnh làm tôi giật mình khi anh hô lên: “Hấp tíu” (uống rượu – tiếng Dao)…

Theo Danviet