Khả năng Trung Quốc thay đổi chiến lược kinh tế trước chính sách thuế của Tổng thống Trump

Trước khi ông Donald Trump tái đắc cử Tổng thống Mỹ và áp đặt thêm các mức thuế quan, Trung Quốc đã phải đối mặt với nhiều thách thức kinh tế.

Câu hỏi quan trọng hiện nay là liệu những áp lực kinh tế mà ông Trump tạo ra có đủ mạnh để buộc Trung Quốc phải điều chỉnh chiến lược quyết liệt hơn hay không.

Người tiêu dùng mua sắm tại siêu thị ở Giang Tô, Trung Quốc. Ảnh: THX/TTXVN

Theo hãng tin CNA, Trung Quốc có lẽ là quốc gia chuẩn bị tốt nhất cho kịch bản “Trump 2.0″ và phản ứng của họ trước mức tăng thuế 10% với hàng hóa xuất khẩu sang Mỹ hiện khá im ắng.

Điều đáng chú ý là ông Trump đang có ý định hủy bỏ chính sách miễn thuế thương mại de minimis -chính sách cho phép miễn thuế cho các gói hàng nhỏ có giá trị dưới 800 USD khi vào Mỹ. Nếu chính sách này bị xóa bỏ, ngành thương mại điện tử Trung Quốc sẽ chịu tổn thất nghiêm trọng, khi Mỹ chiếm đến 1/4 lượng xuất khẩu loại hàng hóa này vào năm 2024. Đồng thời, Mỹ còn gây áp lực lên Mexico để tăng thuế đối với hàng nhập khẩu từ Trung Quốc, hạn chế đầu tư của Trung Quốc vào các lĩnh vực chiến lược thông qua Ủy ban Đầu tư nước ngoài tại Mỹ.

Nhà kinh tế học Gary Ng của Ngân hàng Natixis nhận định Bắc Kinh khó có thể thay đổi chiến lược kinh tế cơ bản của mình ngay cả khi chiến tranh thương mại đang diễn ra. Theo ông, để giảm thiểu tổn thất từ ​​Mỹ, Trung Quốc có thể sẽ cố gắng xuất khẩu nhiều hơn sang các thị trường thay thế. Song đây không phải chiến lược mới mẻ.

Những năm gần đây, Trung Quốc đã tăng cường năng lực sản xuất nội địa, và khoảng cách giá cả với thế giới đã mở rộng do đại dịch COVID-19, giúp hàng hóa Trung Quốc trở nên cạnh tranh hơn. Tuy nhiên, nhiều quốc gia có thể hạn chế thương mại với Trung Quốc do sự cạnh tranh này, và ngay cả những nước muốn nhập thêm hàng hóa từ Trung Quốc cũng gặp khó khăn do những chính sách thuế quan đối ứng của Mỹ.

Một xu hướng đang hình thành là Mỹ dần chuyển trọng tâm từ hàng hóa “sản xuất tại Trung Quốc” sang “sản xuất bởi Trung Quốc”, điều này có thể tác động đến các nước phụ thuộc vào đầu tư của Trung Quốc, như Mexico và Việt Nam. Việc xuất khẩu sang Mỹ sẽ trở nên đắt đỏ hơn, trong khi tăng cường nhập khẩu cũng khó khăn hơn do chính sách giảm thâm hụt thương mại song phương của Tổng thống Trump.

Tác động đến châu Á

Tổng thống Mỹ Donald Trump trong cuộc họp báo tại Washington, D,C., ngày 13/2. Ảnh: THX/TTXVN

Đối với nhiều quốc gia châu Á, việc vừa phải đối mặt với một nước Mỹ quyết đoán hơn, vừa phải vật lộn với thực tế tăng trưởng kinh tế đang chậm lại ở Trung Quốc, là một thách thức lớn.

Trung Quốc có thể sẽ tăng cường chính sách tài khóa và tiề.n tệ, nhưng mức độ sẽ không lớn như thời kỳ khủng hoảng tài chính toàn cầu năm 2008, khi gói kích thích 4 nghìn tỷ nhân dân tệ, tương đương 11% GDP, đã tạo ra sự tăng trưởng mạnh mẽ nhờ mở rộng tín dụng và đầu tư cơ sở hạ tầng. Tuy nhiên, lần này, chuyên gia Ng dự đoán Trung Quốc sẽ thận trọng hơn về nợ công và chấp nhận tốc độ tăng trưởng chậm hơn.

Không giống như trước đây, Trung Quốc hiện tập trung vào “phát triển chất lượng cao”, với mục tiêu tăng trưởng ở mức khoảng 5%. Chính phủ cũng chú trọng vào việc tái cấu trúc nợ của các chính quyền địa phương và tái cấp vốn cho các ngân hàng, thay vì tiếp tục mở rộng tín dụng như trước. Điều này có nghĩa là Trung Quốc có khả năng sẽ không thực hiện những gói hỗ trợ quy mô lớn như trước, mà chỉ phản ứng vừa đủ với những áp lực từ Mỹ.

Thêm vào đó, trong phạm vi gói kích thích kinh tế hạn chế, Trung Quốc sẽ phân bổ các lợi ích một cách cẩn trọng cho các công ty trong nước. Ngay cả khi có sự hỗ trợ chính sách mạnh mẽ hơn, chính phủ sẽ ưu tiên thúc đẩy sản xuất nội địa thay thế hàng nhập khẩu và nâng cao trình độ công nghiệp của các nhà sản xuất trong nước.

Tuy nhiên, mặc dù điều này có thể tăng cường nhu cầu đối với một số sản phẩm từ các quốc gia khác, đặc biệt là những nguyên liệu cần thiết để sản xuất hàng hóa, nhưng sự cạnh tranh sẽ trở nên gay gắt hơn, đặc biệt đối với hàng hóa trung gian và sản phẩm cuối cùng trong một thị trường vốn đã cạnh tranh.

Thúc đẩy tự lực

Cảng hàng hóa ở Sơn Đông, Trung Quốc. Ảnh: THX/TTXVN

Trung Quốc sẽ phải tự lực nhiều hơn và kích cầu nội địa để giảm phụ thuộc vào xuất khẩu. Từ năm 1979, khi bắt đầu chính sách cải cách và mở cửa, Trung Quốc luôn coi tăng trưởng kinh tế là yếu tố then chốt để đạt được thịnh vượng. Tuy nhiên, hiện nay, việc tái cân bằng các mục tiêu chính sách đã khiến lòng tin của người tiêu dùng và doanh nghiệp yếu đi. Dù đã có một số biện pháp nới lỏng, những thay đổi này vẫn chưa đủ để kích thích tiêu dùng.

Liệu tăng trưởng thu nhập khả dụng, cải thiện tài sản và lợi nhuận doanh nghiệp có thể khôi phục tâm lý tích cực hay không vẫn là một câu hỏi lớn. Một số chính sách, như việc cắt giảm lương của công chức và nhân viên ngành tài chính trong chiến dịch “thịnh vượng chung”, có thể không có lợi cho việc phục hồi tiêu dùng.

Để đạt được sự tự lực, Trung Quốc cần thực hiện những thay đổi mang tính cấu trúc, tạo ra một môi trường cạnh tranh công bằng hơn cho các công ty tư nhân và nước ngoài, cũng như thúc đẩy sự phát triển theo định hướng thị trường. Tuy nhiên, Trung Quốc sẽ không thay đổi lập trường chính sách của mình quá nhiều, mà sẽ kiên định với tầm nhìn dài hạn về phát triển tự lực và thắt chặt mối quan hệ với các quốc gia khác ngoài Mỹ.