Kế hoạch của Anh nhằm ngăn Nga kiểm soát Bắc Cực

Bắc Cực không còn là vùng đất hoang vu – mà là mặt trận địa chính trị nóng bỏng. Anh và NATO đang tìm cách chặn Nga mở rộng ảnh hưởng, trong bối cảnh Moskva tăng cường quân sự và hạ tầng chiến lược tại đây.

Tàu tuần duyên Na Uy KV Bergen ở Tromso. Ảnh: Stefan Rousseau/PA Wire

Bắc Cực đang trở thành chiến trường mới trong cuộc cạnh tranh địa chính trị giữa các cường quốc, khi Nga, Mỹ và Trung Quốc đang tích cực mở rộng ảnh hưởng tại khu vực chiến lược này. Theo tờ Telegraph (Anh) ngày 29/5, trong bối cảnh trên, Anh đã triển khai loạt biện pháp nhằm ngăn chặn sự mở rộng ảnh hưởng của Nga ở Bắc Cực.

Tờ Telegraph cho rằng những nỗ lực của Nga trong việc củng cố vị thế tại Bắc Cực đã gặp phải trở ngại đáng kể. Bến tàu nổi dài 200 mét của Nga, được thiết kế để hỗ trợ sửa chữa các tàu phá băng chạy bằng năng lượng hạt nhân, hiện đang mắc kẹt ở Địa Trung Hải do lệnh trừng phạt của Anh. Hành trình đưa bến tàu về cảng Murmansk đã bị gián đoạn khi tàu kéo Vengery phải quay trở lại Nga, bỏ lại cơ sở hạ tầng quan trọng này.

Cơ sở hạ tầng trên có ý nghĩa chiến lược quan trọng, vì nó sẽ giúp Moskva mở đường đi an toàn qua vùng biển đóng băng quanh sườn phía Bắc của NATO, từ đó kiểm soát tuyến đường biển phía Bắc – tuyến có thể giảm gần một nửa quãng đường tàu thuyền di chuyển giữa châu Âu và châu Á khi không bị đóng băng.

Chiến lược của Anh

Bộ trưởng Ngoại giao Anh David Lammy đã bắt đầu chuyến thăm Na Uy và Iceland vào giữa tuần này, nhấn mạnh tầm quan trọng của việc hợp tác với hai nước láng giềng gần nhất ở Bắc Cực. “Bắc Cực đang nhanh chóng trở thành khu vực tập trung mạnh mẽ cho cạnh tranh địa chính trị – và là một mặt trận phòng thủ quan trọng của NATO”, ông Lammy nhận định.

Trong chuyến thăm này, Ngoại trưởng Lammy sẽ quan sát các tàu của Anh và Na Uy thực hiện tuần tra chung, đồng thời công bố chương trình trí tuệ nhân tạo với Iceland nhằm phát hiện các tàu của đối thủ. Đây là những bước đi cụ thể trong chiến lược ngăn chặn sự mở rộng ảnh hưởng của Nga tại khu vực.

Mặc dù gặp khó khăn về cơ sở hạ tầng, Nga vẫn duy trì sức mạnh quân sự đáng gờm tại Bắc Cực. Tổng thống Nga Vladimir Putin đã đầu tư mạnh mẽ vào Hạm đội phương Bắc với 18 tàu ngầm chạy bằng năng lượng hạt nhân và các tàu chiến được trang bị tên lửa siêu vượt âm.

Moskva cũng đã bố trí nhiều căn cứ quân sự mới tại các khu vực ở Bắc Cực, nâng cấp Hạm đội phương Bắc và đầu tư vào tên lửa hành trình siêu thanh Tsirkon phóng từ tàu ngầm với tầm bắn 1.000km, có khả năng tấn công các mục tiêu phương Tây. Nga cũng đã triển khai thiết bị bay không người lái dọc theo biên giới dài 200 km với Na Uy, tận dụng thành công từ kinh nghiệm sử dụng UAV ở Ukraine.

Ed Arnold, nghiên cứu viên cấp cao tại Viện Nghiên cứu An ninh và Quốc phòng (RUSI) có trụ sở ở London, cho rằng Nga đã “thắng thế” trước NATO với “một thập kỷ tái quân sự hóa” ở Bắc Cực trước khi xung đột ở Ukraine nổ ra. Tuy nhiên, cuộc chiến ở Ukraine đã khiến quân đội Nga phải căng mình và hiện tại “bị hạn chế đến mức gần như trao cho NATO một lá bài ‘miễn phí’ quan trọng”.

Ông Arnold giải thích: “Nếu bạn đầu tư và nghiêm túc thực hiện ngay bây giờ, bạn có thể đảm bảo quyền thống trị ở Bắc Cực” trong dài hạn. Đây chính là cơ hội mà phương Tây cần nắm bắt.

Trước sự gia tăng sức mạnh từ Nga, NATO đã tăng cường hợp tác quân sự giữa các thành viên. Trong cuộc tập trận NATO ở Vòng Bắc Cực đầu tháng này, hải quân Anh và Na Uy đã cùng nhau thực hành khả năng bắn hạ tên lửa hành trình mới nhất của Nga.

Anh cũng triển khai máy bay “săn tàu ngầm” P-8 Poseidon và đang chia sẻ công nghệ quốc phòng với quân đội Na Uy. Tại Oslo, các chính trị gia đã đề xuất kế hoạch 12 năm tăng chi tiêu quốc phòng và mua công nghệ chống thiết bị bay không người lái cũng như chống tàu ngầm.

Ngoài ra, có suy đoán rằng báo cáo “Đánh giá Phòng thủ Chiến lược” sắp tới của Đảng Lao động cầm quyền ở Anh sẽ dẫn đến việc quân đội nước này đồn trú thường trực ở Bắc Cực.

Về phần mình, Đại tá Không quân Na Uy đã nghỉ hưu Per Erik Solli nhấn mạnh: “Tất nhiên là bạn cần tàu hải quân. Bạn cần tàu ngầm và máy bay chiến đấu phản lực, chẳng hạn như F-35, có khả năng mang theo thiết bị chống hạm. Ưu tiên số một ở Na Uy là hải quân của chúng tôi”.

Có thể nói cuộc cạnh tranh tại Bắc Cực sẽ ngày càng gay gắt khi các tảng băng tan chảy, mở ra các tuyến đường vận chuyển và tài nguyên mới. Việc Anh và các đồng minh NATO tăng tốc hành động có thể tác động đến việc ai sẽ kiểm soát khu vực chiến lược này trong tương lai.