K-POP phải sẵn sàng già đi
Trong vòng bốn năm tới, các thành viên BTS – nhóm nhạc vừa kỷ niệm tròn 10 năm – sẽ đều là những người đàn ông trên 30 tuổ.i. Họ không thể trẻ mãi, và K-pop đã sẵn sàng già đi chưa?
Kỷ niệm 10 năm, BTS hứa hẹn sẽ có kỷ niệm 20 năm. Họ đã sẵn sàng già đi? – Ảnh: HYPE
Những ngày qua, người hâm mộ nhóm nhạc BTS kỷ niệm 10 năm thành lập ban nhạc này và chính quyền Seoul còn tạo ra một tấm bản đồ đán.h dấu 13 địa điểm nổi bật gắn liền với sự nghiệp của BTS.
Trong khi đó, nếu tra cứu Wikipedia hạng mục K-pop của năm 2013, ta sẽ tìm được một danh sách các nhóm nhạc ra đời cùng năm với BTS mà nay đã không còn hoạt động.
“Chế.t yểu” và khắc nghiệt
Cụ thể, ít nhất theo ghi nhận của Wikipedia (những nhóm thậm chí không được liệt kê trên Wikipedia hẳn là có tầm ảnh hưởng còn nhỏ hơn), có 24 nhóm nhạc Hàn Quốc được các công ty giải trí thành lập trong năm đó, nhưng hiện nay chỉ còn sáu nhóm vẫn đang hoạt động.
Nghĩa là 75% các nhóm nhạc khác đã tan rã, nhiều nhóm chỉ hoạt động dưới năm năm, thậm chí chế.t yểu sau một năm vì thua lỗ.
Điều tương tự xảy ra với K-pop vào năm 2016, năm khai sinh của Blackpink, một niềm tự hào khác của K-pop.
Chỉ còn 50% số các nhóm nhạc ra đời cùng năm với Blackpink còn tồn tại, nhưng ta không biết trong vòng ba năm tới Blackpink tròn 10 tuổ.i thì còn bao nhiêu trong số đó vẫn trụ lại.
Sự kiện kỷ niệm 10 năm hoành tráng của BTS vì vậy cũng là dịp để ta hình dung rõ ràng hơn về một nền công nghiệp âm nhạc khắc nghiệt với vòng đời sản phẩm chớp nhoáng, và bản thân việc BTS vẫn ở đó sau một thập niên, vẫn hứa hẹn về những hoạt động tương lai dù đang tạm nghỉ, đã là một điều đáng khâm phục.
K-pop là một ngành công nghiệp gắn bó với văn hóa thanh xuân và quả thực họ đã thành công sản sinh những biểu tượng rực rỡ của tuổ.i trẻ thế kỷ 21, không thua gì những huyền thoại thanh xuân như James Dean của thập niên 1950, The Beatles của thập niên 1960 hay Kurt Cobain và Nirvana của thập niên 1990.
Nhưng tuổ.i trẻ thì chóng qua và một khi đã chọn kinh doanh tuổ.i trẻ thì nền công nghiệp ấy sẽ có tốc độ thay má.u nhân sự chóng mặt.
The Rolling Stones lừng lẫy vẫn còn hoạt động sau 61 năm – Ảnh: Getty
“Kinh doanh tuổ.i trẻ” có bền?
Phần lớn các thành viên BTS và Blackpink, những người sinh ra cuối thế hệ Y, đã bắt đầu bước vào tuổ.i 30 hay ngấp nghé 30, và khi đến khán giả thế hệ Z cũng bắt đầu trưởng thành thì K-pop ngay từ giờ đã phải đón đầu đào tạo một thế hệ thần tượng cho thế hệ Alpha sau đó nữa.
Chẳng hạn năm ngoái, K-pop giới thiệu nhóm nhạc nữ NewJeans với các thành viên sinh năm 2004 – 2006.
NewJeans vừa phát hành đĩa đơn đầu tay Attention đã thành hiện tượng và các thành viên được mời quảng cáo cho những nhãn hàng xa xỉ, điều mà các ngôi sao khác thường phải phấn đấu trong rất nhiều năm để đạt tới.
Hay mới đây, nhóm nhạc Stray Kids với các thành viên sinh năm 1999 – 2000 có album thứ ba ra mắt ở vị trí số 1 bảng xếp hạng Billboard 200 danh giá.
Album 5-STAR của họ bán được 235.000 bản, con số lớn nhất với một album kể từ sau Midnights của Taylor Swift.
Điều đó cho thấy những tính toán của hệ thống K-pop vẫn đang chuẩn xác, và nỗi lo lắng của giám đốc điều hành HYBE, công ty chủ quản của BTS, rằng: “Tôi sợ một ngày kia, người ta sẽ không còn nghe K-pop nữa”, trước mắt chưa có nguy cơ xảy ra.
Họ vẫn đang tạo ra rất nhiều những ngôi sao mới cho thế hệ tiếp theo, nhưng đúng là trước nay họ vẫn loay hoay với việc phải làm gì với các ngôi sao cũ.
Trong một nền công nghiệp “kinh doanh tuổ.i trẻ” như thế, những ban nhạc huyền thoại của K-pop một thời như JYJ, DBSK, SNSD, BIG BANG giờ đây đều không có nhiều hoạt động nghệ thuật đáng chú ý. Một khi đạt đến giới hạn tuổ.i trẻ thì họ tự khắc lui về.
Đây là điểm khác biệt giữa làn sóng K-pop và British Invasion (Cuộc xâm lăng của nước Anh) vào thập niên 1960. Rất nhiều các ban nhạc và nghệ sĩ rock người Anh của thời đó đến bây giờ vẫn lao động nghệ thuật hăng say, không hề bị tuổ.i già đả bại.
Đó là các ban nhạc lừng lẫy The Rolling Stones, Pink Floyd, The Who, The Animals, những thành viên của Queen. Với nghệ sĩ solo thì có Paul McCartney, Elton John, Robert Plant, Roger Daltry…
Chưa kể, trong tương lai, những thế lực âm nhạc mới như Đông Nam Á hay Trung Đông có thể tạo nên những nguồn năng lượng tươi mới hơn và chính K-pop cùng công thức hoàn hảo của mình cũng có thể trở nên cũ kỹ.
Trong ca khúc kỷ niệm 10 năm của BTS, Take two, với hàm nghĩa lần ghi hình thứ hai, hay chương hai trong sự nghiệp, các thành viên của nhóm nhạc hát: “Chúng tôi chưa bao giờ thấy trẻ trung như thế khi cùng nhau hát bài hát này. (…) Chúng tôi trẻ trung mãi mãi”.
Nhưng sự thật là theo thời gian, BTS cũng không thể mãi trẻ được, K-pop cũng vậy, và K-pop đã sẵn sàng để già đi chưa?
Những huyền thoại K-pop một thời như JYJ, DBSK, SNSD, BIG BANG đều không còn nhiều hoạt động đáng chú ý, dù mới tầm 30-40 tuổ.i. Trong khi đó, nhiều ban nhạc và nghệ sĩ rock gạo cội người Anh vẫn đang hoạt động hăng say, dù ra mắt từ thập niên 1960.
Jessica, Baekhyun và loạt sao Hàn bị "hợp đồng nô lệ", hé lộ góc tối của các ngôi sao?
Vụ việc Baekhyun, Xiumin và Chen hiện đang gửi đơn cáo buộc về những bất công trong bản hợp đồng độc quyền với đơn vị chủ quản khiến công chúng bàng hoàng. Trước đó, rất nhiều ngôi sao đã lên tiếng về vấn đề này.
Hôm 1/6, ba ca sĩ Baekhyun, Xiumin và Chen bất ngờ lên tiếng về những bất công trong hợp đồng độc quyền với đơn vị chủ quản. Tin tức khiến công chúng ngỡ ngàng, cho là thêm một trường hợp "hợp đồng nô lệ" tiếp theo.
Những tưởng "lời nguyền 7 năm" là nỗi khiếp sợ đối với các nghệ sĩ, thần tượng Hàn Quốc, nhưng bản "hợp đồng nô lệ" mới thật sự là cơn ác mộng với không chỉ các tân binh làng giải trí mà cả các ngôi sao hoạt động lâu năm.
Thời gian qua, làng giải trí Hàn chứng kiến hàng loạt vụ kiện tụng liên quan đến những bản hợp đồng nô lệ này. Tháng 11/2022, nam diễn viên Lee Seung Gi kiện Hook Entertainment và CEO vì lợi nhuận mà anh mang về từ các dự án âm nhạc là 9,6 tỉ won (hơn 175 tỉ đồng). Nhưng lại không được đơn vị này trả đồng nào.
Tương tự Lee Seung Gi, nữ diễn viên Song Ji Hyo cũng hoàn tất thủ tục khởi kiện đơn vị quản lý của mình vì không trả lương cho mình. Gần nhất là vụ kiện chấm dứt hợp đồng độc quyền giữa 3 thành viên EXO và SM Entertainment. Theo luật sư của Baekhyun, Xiumin và Chen, đã gửi 7 lần giấy xác nhận để yêu cầu đơn vị chủ quản công khai bản sao các báo cáo quyết toán và cơ sở quyết toán một cách minh bạch, nhưng đơn vị chủ quản vẫn duy trì quan điểm không thể cung cấp.
Ngoài ra, sau hợp đồng có thời hạn từ 12-13 năm, SM lại thúc giục nghệ sĩ ký tiếp hợp đồng độc quyền nên thời hạn có thể lên đến 17-18 năm. Theo Allkpop, từ vụ kiện này của các thành viên EXO, một điều khoản đáng chú ý trong các bản hợp đồng giữa SM và nghệ sĩ được tiết lộ.
Theo đó, SM sẽ quy định mức tiêu thụ album mà nhóm cần đạt được trong quá trình hoạt động, nếu không đáp ứng đủ số lượng album được SM đặt ra thì hợp đồng sẽ tự động gia hạn cho đến khi điều kiện này được hoàn thành.
Những con số khổng lồ về doanh số bán đĩa và cát xê không tưởng cho các vai diễn đầu tư của diễn viên, hay thu nhập khủng từ những dự án quảng cáo, nghe thoáng qua khán giả đều nghĩ rằng thu nhập của giới nghệ sĩ chắc hẳn đều đạt đến con số trên trời. Nhưng trên thực tế, những khoản thu nhập này không hoàn toàn thuộc về nghệ sĩ.
Năm 2009, lần đầu tiên công chúng thật sự biết đến khái niệm "hợp đồng nô lệ" khi vụ việc 3 thành viên DBSK khởi kiện tập đoàn SM Entertainment nổ ra. Theo phán quyết của Tòa án Trung tâm Seoul, bản hợp đồng 13 năm được cho là quá dài, thậm chí bóc lột công sức và thiếu công bằng đối với 3 thành viên DBSK (sau này là JYJ).
Màn kiện tụng tranh chấp kéo dài tận 3 năm này đã mở ra cánh cửa bóc trần một phần mặt tối của ngành công nghiệp giải trí xứ củ sâm, từ đó hàng loạt vụ việc chấn động về các bản hợp đồng nô lệ nghiêm trọng hơn cũng bị phơi bày.
Sau khi rời SM, cựu thành viên SNSD là Jessica cũng từng viết sách trong đó cũng đề cập đến bản hợp đồng nô lệ của mình. Trước đó 3 cựu thành viên Kris, Luhan, Tao của EXO cũng từng khởi kiện SM vào năm 2014 nguyên do tương tự về khoản chia lợi nhuận bất hợp lý.
Mức độ nghiêm trọng của hợp đồng nô lệ từng khiến cả châu Á rúng động phải kể đến trường hợp của nữ diễn viên Vườn Sao Băng - Jang Ja Yeon khiến cô phải và để lại thư tuyệt mệnh t.ố cá.o quản lý ép hầu rượu, phục vụ quan hệ cho cả 1 danh sách nhân vật cấp cao.
Khi 1 nhóm nhạc ra mắt, đơn vị quản lý cần số tiề.n đầu tư rất lớn. Đáng nói, khoản tiề.n khổng lồ này không phải 100% do đơn vị chủ quản chi trả mà thực chất đè nặng lên vai của chính các thần tượng trong nhóm nhạc đó theo điều lệ hợp đồng ràng buộc. Nghệ sĩ phải cật lực làm việc với lịch trình dày đặc nhiều năm chỉ để trả nợ cho đơn vị chủ quản và sau đó mới được nhận đồng lương đầu tiên.
Với những nhóm nhạc may mắn nổi tiếng ngay từ khi ra mắt hoặc "lên hương" nhờ 1 bản hit gây sốt như GOT7, EXID hay GFRIEND, họ vẫn phải mất tận 2 năm để trả hết nợ đào tạo cho đơn vị chủ quản. Còn đối với các thần tượng chìm nghỉm ngay từ khi debut, số nợ này cứ thế bị đội lên theo cấp số nhân bởi doanh thu họ kiếm được quá nhỏ, chưa thể bù vào phần chi phí đào tạo, chi phí sản xuất mỗi lần comeback.
Những câu chuyện về thần tượng làm việc đến mức ngất xỉu giữa sân khấu, thần tượng vừa đi hát vừa đi phục vụ quán cafe hay làm nhân viên bán thời gian không hề hiếm. Đến nay, công chúng cũng dần nhìn ra những mặt tối của các ngôi sao, vốn dĩ luôn tỏa sáng, thế nhưng đằng sau đó là những góc khuất không phải ai cũng hiểu.
Khi thần tượng bị công ty quản lý ngược đãi Các công ty giải trí Hàn Quốc luôn tìm cách vắt kiệt sức lao động của các thần tượng nhằm thu lợi nhuận. Khi thần tượng không còn mang lại giá trị, họ sẵn sàng bỏ rơi. Nhóm nhạc nữ f(x). Ảnh: Top Star News. Thần tượng đem lại vô số lợi nhuận cho công ty quản lý. Do vậy, một số công...