IAEA: Đàm phán hạt nhân với Iran đang trong giai đoạn khó khăn
Cuộc đàm phán giữa Cơ quan Năng lượng nguyên tử quốc tế ( IAEA) với Iran liên quan các mẫu urani đã qua xử lý được tìm thấy tại các cơ sở hạt nhân không nằm trong danh sách được Tehran thông báo hiện đang ở thời điểm “rất khó khăn”.
Tổng Giám đốc Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA) Rafael Grossi trong cuộc họp báo tại Vienna, Áo. Ảnh: AFP/TTXVN
Trên đây là nhận định được Tổng Giám đốc Cơ quan Năng lượng nguyên tử quốc tế (IAEA) Rafael Grossi đưa ra ngày 25/5 về vấn đề vốn đã bế tắc lâu nay và ảnh hưởng đến quá trình đàm phán khôi phục thỏa thuận hạt nhân năm 2015 có tên chính thức là Kế hoạch hành động chung toàn diện ( JCPOA).
Dự kiến, ông Grossi sẽ công bố báo cáo về các vấn đề còn tồn tại trong quan hệ với Iran trước Hội đồng thống đốc IAEA trước cuộc họp hàng quý bắt đầu vào ngày 6/6 tới. Phát biểu tại cuộc thảo luận trong khuôn khổ Diễn đàn Kinh tế thế giới ở Davos (Thụy Sĩ), ông Grossi bày tỏ hy vọng khoảng thời gian từ nay đến lúc đó sẽ được sử dụng hiệu quả.
Video đang HOT
Hồi tháng 3, IAEA và Iran đã nhất trí về lịch trình 3 tháng để làm rõ những vấn đề còn tồn tại giữa hai bên đang cản trở đàm phán khôi phục JCPOA. Ông Grossi cho rằng khó có thể nghĩ đến việc đạt được một thỏa thuận nhằm phục hồi JCPOA khi IAEA chưa nhận được câu trả lời thỏa đáng về hoạt động của các những cơ sở hạt nhân chưa từng được Iran công bố.
Năm 2015, Iran đã ký JCPOA với nhóm P5 1 (gồm 5 nước ủy viên thường trực Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc và Đức). Tuy nhiên, cựu Tổng thống Mỹ Donald Trump đã rút Washington ra khỏi văn kiện này vào tháng 5/2018 và tái áp đặt các lệnh trừng phạt đối với Iran, dẫn đến việc Tehran dần từ bỏ một số cam kết của mình.
Kể từ tháng 4/2021 đến nay, Iran và các bên còn lại tham gia ký kết JCPOA đã tổ chức nhiều vòng đàm phán trực tiếp tại thủ đô Vienna của Áo nhằm hồi sinh thỏa thuận này. Mỹ tham gia đàm phán gián tiếp thông qua Liên minh châu Âu (EU).
IAEA thúc đẩy đối thoại với Iran
Ngày 12/9, Giám đốc Cơ quan Năng lượng nguyên tử quốc tế (IAEA) Rafael Grossi đã đến Tehran để hội đàm với các quan chức Iran.
Dự kiến ông sẽ gặp lãnh đạo mới của Tổ chức Năng lượng nguyên tử Iran (AEOI), ông Mohammad Eslami, và sau đó trở về Vienna (Áo) để có cuộc báo tại đây ngay trong ngày.
Tổng Giám đốc Cơ quan Năng lượng Nguyên tử quốc tế (IAEA) Rafael Grossi. Ảnh: AFP/TTXVN
Chuyến thăm của người đứng đầu IAEA diễn ra trong bối cảnh xuất hiện những đề xuất về một thỏa thuận giữa Iran và IAEA về việc tiếp cận giám sát các cơ sở hạt nhân. Trước đó, ngày 7/9, cơ quan này đã công bố báo cáo nêu rõ nhiệm vụ thanh sát hạt nhân của họ tại Iran đã bị "suy yếu nghiêm trọng" sau khi Tehran đình chỉ một số hoạt động thanh sát của IAEA đối với các hoạt động hạt nhân ở nước này.
Theo báo cáo, từ ngày 23/2 vừa qua, các hoạt động xác thực và thanh sát của cơ quan này đã bị suy yếu nghiêm trọng sau khi Iran quyết định đình chỉ việc thực thi các cam kết liên quan tới vấn đề hạt nhân trong khuôn khổ Kế hoạch Hành động toàn diện chung (JCPOA) mà quốc gia Hồi giáo ký kết với các cường quốc năm 2015. Bên cạnh đó, IAEA cũng cho biết Iran đã tăng cường kho urani được làm giàu vượt mức cho phép theo JCPOA. Trong thoả thuận hạt nhân lịch sử, Iran không được phép làm giàu urani vượt mức 3,67%, thấp hơn nhiều so với ngưỡng 90% cần thiết để sử dụng cho vũ khí hạt nhân. Tuy nhiên, theo các chuyên gia IAEA, Iran giờ đây đã có 84,3 kg urani được làm giàu lên mức 20% (tăng từ mức 62,8 kg theo thông báo của IAEA hồi tháng 5), cũng như 10 kg urani được làm giàu lên mức 60% (tăng từ mức 2,4 kg).
IAEA cho biết Iran không giải đáp các nghi vấn của IAEA, trong đó có những dấu vết urani được phát hiện tại 3 địa điểm mà Tehran chưa công bố. Theo IAEA, điều này có thể khiến việc nối lại các cuộc đàm phán về thỏa thuận hạt nhân năm 2015 trở nên khó khăn hơn.
Trước những thông tin này, Iran khẳng định minh bạch trong vấn đề hạt nhân. Trong cuộc điện sau đó một ngày với Chủ tịch Hội đồng châu Âu (EC) Charles Michel, Tổng thống Ebrahim Raisi nhấn mạnh: "Sự hợp tác nghiêm túc của CH Hồi giáo Iran với IAEA là một ví dụ rõ ràng về quan điểm minh bạch của Iran đối với các hoạt động hạt nhân của mình". Tuy nhiên, ông cũng nêu rõ rằng: "Tất nhiên, trong trường hợp IAEA có cách tiếp cận không mang tính xây dựng, thì việc cơ quan này mong đợi một phản ứng mang tính xây dựng từ Iran là điều không hợp lý. Hơn nữa, những hành động không mang tính xây dựng dĩ nhiên đã làm đảo lộn tiến trình của cuộc đàm phán".
Ông Kazem Gharibabadi - đại diện của Iran tại các tổ chức quốc tế ở Vienna - cho rằng IAEA nên có thái độ khách quan đối với chương trình hạt nhân của Iran. Ông khẳng định tất cả các hoạt động hạt nhân của Iran đều tuân thủ đầy đủ Hiệp ước Không phổ biến vũ khí hạt nhân và các cam kết của nước này theo JCPOA cũng như các thỏa thuận về sự tự bảo vệ. Ông nêu rõ: "IAEA phải duy trì tính độc lập, khách quan và chuyên nghiệp của mình và các thành viên IAEA phải nghiêm túc, kiềm chế, không gây áp lực đối với cơ quan này vì những mục đích chính trị của cá nhân mình".
Đây là những diễn biến mới nhất liên quan tới vấn đề hạt nhân của Iran trong bối cảnh các nỗ lực ngoại giao nhằm khôi phục thỏa thuận năm 2015 vẫn bị đình trệ, trong đó Iran cảnh báo các cuộc đàm phán có thể sẽ không được nối lại trong nhiều tháng nữa. Việc đàm phán gián tiếp giữa Mỹ và Iran về việc cả hai nước trở lại tuân thủ JCPOA cũng bị đình lại thời gian qua. Pháp và Đức kêu gọi Iran sớm quay trở lại đàm phán, trong khi Tổng thống Raisi nhấn mạnh Tehran đã sẵn sàng, song sẽ không chịu khuất phục trước sức ép của phương Tây.
Iran: IAEA vẫn tiếp tục giám sát hoạt động hạt nhân Tổ chức Năng lượng nguyên tử Iran (AEOI) ngày 16/4 cho biết Cơ quan Năng lượng nguyên tử quốc tế (IAEA) tiếp tục giám sát hoạt động tại các cơ sở hạt nhân của Iran, song nhấn mạnh cơ quan này không có quyền tiếp cận thông tin được lưu trữ trong các camera lắp đặt tại những địa điểm đó. Cơ sở...