Huyết thanh kháng nọc rắn được sản xuất thế nào?

Bích Huệ13:54 11/04/2021

Huyết thanh được xem là liều thuốc hồi sinh cho các bệnh nhân nguy kịch do rắn độc cắn. Tuy nhiên, số lượng huyết thanh được sản xuất còn hạn chế.

Một số loài rắn chứa nọc độc như hổ chúa, lục đuôi đỏ, cạp nong, cạp nia…, có thể gây nguy hiểm cho tính mạng con người. Lúc này, huyết thanh kháng nọc rắn sẽ giúp trung hòa lượng nọc độc cố định trong cơ thể. Tuy nhiên, việc chỉ định cần được cân nhắc kỹ lưỡng do huyết thanh tương đối đắt tiền và thường được sản xuất, cung cấp với số lượng giới hạn.

Huyết thanh kháng nọc rắn là gì?

Theo tiến sĩ Lê Quốc Hùng, Trưởng khoa Bệnh Nhiệt đới, Bệnh viện Chợ Rẫy (TP.HCM), huyết thanh kháng nọc rắn là thuốc điều trị đặc hiệu hiệu quả hoặc thuốc giải nọc rắn độc.

Huyết thanh kháng nọc rắn chứa các globulin có khả năng trung hòa đặc hiệu một loại nọc rắn lấy được từ huyết thanh gia súc khỏe mạnh (ngựa, cừu, la, lừa) đã được miễn dịch với nọc rắn.

Bằng cách cho gia súc tiếp xúc và nhiễm độc bởi một loại nọc rắn đơn thuần, lúc này, chúng ta thu được huyết thanh đơn giá (đơn đặc hiệu) trung hòa nọc độc của một loài rắn.

Khi gia súc được gây miễn dịch với nhiều loại nọc rắn độc, chúng ta thu được huyết thanh kháng nọc đa giá (đa đặc hiệu). Huyết thanh này có khả năng trung hòa được nọc độc của nhiều loài rắn khác nhau.

Sau khi lấy nọc rắn, người ta sẽ cho gia súc tiếp xúc và nhiễm độc, từ đó tổng hợp huyết thanh dựa trên huyết tương và kháng thể của gia súc. Ảnh: Nature .

Tại Việt Nam, huyết thanh kháng nọc rắn có trong “Danh mục thuốc chữa bệnh chủ yếu sử dụng tại các cơ sở khám chữa bệnh” của Bộ Y tế ban hành năm 2005.

Huyết thanh kháng nọc rắn ở dạng lỏng được đựng trong lọ thủy tinh, bảo quản ở 2-8 độ C không cần cấp đông. Huyết thanh kháng nọc rắn đông khô được cất giữ lâu hơn nhưng đắt tiền hơn và phải được hòa tan trở lại trước khi dùng.

Huyết thanh kháng nọc rắn đa giá được sử dụng để điều trị những hội chứng nhiễm độc do rắn độc cắn trong tình huống chưa xác định chắc chắn loại rắn. Huyết thanh kháng nọc rắn đơn đặc hiệu được sử dụng khi xác định được chính xác về loại rắn đã cắn.

Video đang HOT

Liều thuốc hồi sinh

Theo tiến sĩ Hùng, huyết thanh kháng nọc cần được cho sớm khi có chỉ định. Nó giúp phục hồi bệnh cảnh nhiễm độc toàn thân ngay cả khi tình trạng này đã tồn tại nhiều ngày hay xuất hiện rối loạn đông máu.

Tuy nhiên, huyết thanh kháng nọc rắn có phòng ngừa được hoại tử tại chỗ hay không là vấn đề còn đang bàn cãi, dù vậy, nó vẫn đem lại hiệu quả trong tình huống này. Huyết thanh kháng nọc cần được sử dụng sớm trong vài giờ đầu sau khi bị cắn.

Người đàn ông ở Tây Ninh mang theo rắn hổ mang chúa vào phòng cấp cứu. Người này giữ được mạng sống nhờ được truyền huyết thanh và điều trị tích cực tại Bệnh viện Chợ Rẫy.

Trong tình huống bệnh nhân bị rắn độc cắn và xuất hiện triệu chứng nặng, huyết thanh giúp bệnh nhân cảm thấy khỏe hơn. Các dấu hiệu buồn nôn, đau đầu, đau nhức toàn thân và tại chỗ có thể mất đi nhanh chóng.

Ngoài ra, tình trạng chảy máu, nhiễm độc thần kinh (với rắn hổ cắn) cũng bắt đầu được cải thiện sau khoảng 30 phút truyền huyết thanh. Tuy nhiên, huyết thanh vẫn có thể gây tỷ lệ phản ứng nhỏ (phản vệ, sốt, buồn nôn, đau khớp, đau cơ…).

Rắn độc cắn đưa cùng lượng nọc độc vào cơ thể trẻ em tương tự người lớn. Vì vậy, trẻ em cũng được cho liều lượng huyết thanh kháng nọc như người lớn.

Huyết thanh kháng nọc rắn hiếm và đắt tiền, do đó, bác sĩ chỉ dùng trong bệnh cảnh nặng, đe dọa tính mạng hoặc chi của bệnh nhân. Khi dùng, huyết thanh kháng nọc rắn có thể liên quan phản vệ, bệnh huyết thanh. Phản ứng phản vệ có thể dự phòng và điều trị với adrenalin, kháng histamin và corticosteroids…

Kho huyết thanh kháng nọc rắn hổ chúa ở BV Chợ Rẫy sắp cạn kiệt

Khi bị rắn độc cắn, nạn nhân có thể nhanh chóng rơi vào tình trạng nguy kịch nếu không được cấp cứu kịp thời.

Mỗi năm, khoa Bệnh Nhiệt đới, Bệnh viện Chợ Rẫy (TP.HCM), tiếp nhận khoảng 800 nạn nhân bị rắn độc cắn. Một số người may mắn qua cơn nguy kịch nhưng lại đột tử vì viêm cơ tim.

"Đó là sự đau xót rất lớn với chúng tôi", tiến sĩ Lê Quốc Hùng, Trưởng khoa Bệnh Nhiệt đới, Bệnh viện Chợ Rẫy, chia sẻ với Zing .

Không có huyết thanh, khó giữ mạng sống cho nạn nhân

Tiến sĩ Lê Quốc Hùng cho biết hiện trong kho dự trữ huyết thanh của bệnh viện gần như cạn kiệt huyết thanh kháng nọc rắn hổ chúa. Trong khi đó, huyết thanh kháng nọc rắn chàm quạp chỉ còn 9 lọ.

Tại Việt Nam, các loại huyết thanh đơn giá hiện có là kháng nọc rắn lục đuôi đỏ, hổ đất. Huyết thanh đa giá gồm có kháng nọc rắn hổ chúa, cạp nong, cạp nia, chàm quạp. Huyết thanh kháng nọc rắn hổ lửa (hay hoa cổ đỏ, rắn học trò) và rắn hổ mèo chưa có.

Tiến sĩ Lê Quốc Hùng chia sẻ huyết thanh kháng nọc rắn hổ chúa rất khó sản xuất. Vì vậy, Việt Nam phải nhập từ các nhà cung cấp ở Thái Lan.

Do diễn biến của dịch Covid-19 từ năm 2020, vấn đề nhập huyết thanh kháng nọc rắn hổ chúa gặp nhiều khó khăn. Hiện tại, đơn vị sản xuất huyết thanh cũng dừng sản xuất vì ảnh hưởng của dịch.

Người phụ nữ ở Đắk Nông bị rắn hổ chúa cắn qua cơn nguy kịch nhờ được đặt máy tạo nhịp sớm kết hợp truyền huyết thanh sau 2 ngày nhập viện. Ảnh: Nguyên Hạnh.

Trước đây, khi số lượng còn dồi dào, các bác sĩ sẽ dùng huyết thanh đến khi bệnh nhân hết rối loạn đông máu và kết hợp truyền máu. Hiện tại, khi có người bị rắn độc cắn, các bác sĩ phải sử dụng huyết thanh rất dè dặt và cân đối phương tiện điều trị hỗ trợ.

"Không có huyết thanh thì chúng tôi vẫn cứu được người bệnh nhưng tỷ lệ giữ được mạng sống khá thấp", tiến sĩ Hùng nói.

Hiện tại, người bệnh được điều trị hỗ trợ bằng biện pháp truyền máu. Tuy nhiên, người bệnh có thể gặp biến chứng nhiễm khuẩn, nhiễm trùng bệnh viện trong thời gian đặt các loại máy, nuôi ăn đường tĩnh mạch... tại phòng hồi sức. Thời gian thở máy lúc này có thể lên đến 2-3 tuần.

Nếu được sử dụng huyết thanh, thời gian thở máy của bệnh nhân chỉ 24-48 tiếng. Trường hợp được sử dụng huyết thanh sớm, bệnh nhân tránh được nguy cơ rơi vào tình trạng liệt, thở máy.

Biện pháp điều trị chưa có trong phác đồ

Theo thống kê của Bệnh viện Chợ Rẫy, trường hợp bị rắn lục cắn chiếm đa số, tiếp theo là các loài khác như chàm quạp, hổ đất, hổ mèo, cạp nong và cạp nia.

Tiến sĩ Lê Quốc Hùng cho biết người bị rắn hổ chúa cắn sẽ xuất hiện liệt cơ hô hấp dẫn đến tử vong. Nọc rắn tác động và gây hai biểu hiện nặng nhất là liệt cơ hô hấp và hoại tử. Bên cạnh đó, chất độc này cũng gây tổn thương tạng, viêm cơ tim, suy thận, suy gan...

Trước đây, khi bệnh nhân bị rối loạn nhịp, người ta sử dụng các loại thuốc trợ tim, chống rối loạn nhịp để điều trị. Tuy nhiên, nhiều người vẫn bị đột tử do rối loạn nhịp khiến tim ngừng đập. Dù bệnh nhân được sử dụng huyết thanh kháng nọc, nguy cơ này cũng không giảm.

Người đàn ông bị rắn hổ mang chúa cắn ở Tây Ninh qua tình trạng nguy kịch và được xuất viện sau thời gian điều trị tại Bệnh viện Chợ Rẫy.

Trong tình cảnh này, các bác sĩ khoa Bệnh Nhiệt đới mạnh dạn ứng dụng biện pháp chưa được ghi nhận trong các phác đồ điều trị. Đó là một máy tạo nhịp được đặt thẳng vào buồng tim bệnh nhân để khống chế nhịp tim. Điều này, thuốc thông thường không làm được.

"Chúng tôi áp dụng máy tạo nhịp với 2-3 bệnh nhân bị rắn hổ chúa cắn và giúp họ thoát khỏi tình trạng viêm cơ tim. Một bệnh nhân ngưng tim đến 14-15 lần trong ngày, nếu không có máy tạo nhịp, có lẽ người này đã tử vong từ lâu", tiến sĩ Hùng nói.

Bên cạnh đó, phương pháp này còn hiệu quả đối với các trường hợp nhiễm độc nặng gây biến chứng suy thận, suy gan, phải sử dụng nhiều máy móc. Bởi tình trạng này sẽ làm tăng áp lực tim, trong khi cơ quan này vốn đã rất yếu ớt.

"Trước đây, phương pháp này được áp dụng với bệnh nhân bị rối loạn nhịp như cứu cánh cuối cùng. Sau đó, chúng tôi rút kinh nghiệm là đặt máy tạo nhịp ngay từ đầu, khi bệnh nhân chỉ có rối loạn nhẹ. Điều này giúp người bị rắn độc cắn thoát bệnh cảnh nghiêm trọng và thêm cơ hội sống", ông nói thêm.

Trường hợp đầu tiên được áp dụng phương pháp này là người đàn ông bị rắn hổ mang chúa cắn ở Tây Ninh.

"Trong đêm đầu nhập viện, tình trạng người này rất nặng, tiên lượng tử vong cao. Chúng tôi đặt máy tạo nhịp với hy vọng rất mong manh. May mắn, bệnh nhân hồi phục ngoạn mục. Chúng tôi tiếp tục áp dụng cho những bệnh nhân sau này, giúp 3 người thoát chết", tiến sĩ Lê Quốc Hùng kể lại.

Bệnh viện Chợ Rẫy đã tổng kết những trường hợp được điều trị bằng phương pháp này để gửi Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) và các tạp chí chuyên ngành về điều trị ngộ độc trên thế giới.

Cách đối phó khi rắn độc bò vào nhà sau lũ Theo các bác sĩ, tấn công hay bỏ chạy đều không phải cách xử lý tốt khi gặp rắn. Trong thời gian dọn dẹp nhà, công sở sau khi nước rút, người dân Hà Tĩnh phát hiện nhiều rắn độc như cạp nia, hổ mang trú ẩn. Một số loài còn nấp trong chăn, tủ quần áo... Các bác sĩ cho biết vào...

Bạn thấy bài viết này có hữu ích không?

Có;

Không

Tin liên quan

Xem thêm Share

Xem nhiều

Cảnh sát đột kích "sào huyệt" tổ chức quốc tế lừa đảo hàng trăm tỷ đồng02:24

Xe Camry quay đầu giữa giao lộ thì "chạm trán" Lexus giá gần chục tỷ đồng00:36

Công an xác minh clip người đàn ông khuyết tật bị hai thanh niên đi xe máy không mũ bảo hiểm tát vào đầu01:20

Lời khai của chủ tịch hội nông dân xã đột nhập cướp tại nhà lãnh đạo HĐND tỉnh11:25

Đòn giáng của ông Trump vào Ukraine trước ngưỡng cửa đàm phán với Nga09:07

Khởi tố kẻ 'bắt cá hai tay', đánh gục bạn gái ở quán cà phê khi bị phát hiện21:01

Lời khai của nghi phạm cướp tiệm vàng ở Lâm Đồng01:22

Thực hư clip xe cứu thương chế còi "cố lên, sắp tới rồi" chạy ở TPHCM00:28

Ô tô đâm sập cửa nhà dân ở Thái Nguyên, cuốn người đàn ông vào gầm08:05

Ông Trump bất ngờ nặng lời về ông Zelensky, nhiều bên bị sốc08:41

Phát biểu của ông Trump về 'người cứu đất nước' gây xôn xao09:24

Tiêu điểm

Tin đang nóng

Tin mới nhất

Hàng loạt ca viêm kết mạc vào bệnh viện ở TPHCM, bác sĩ cảnh báo "nóng"

15:38:20 21/02/2025

Trung bình mỗi ngày gần đây, bệnh viện ở TPHCM ghi nhận hàng chục trường hợp đến khám vì viêm kết mạc cấp. Bác sĩ cảnh báo, vào thời điểm giao mùa, số ca viêm kết mạc dị ứng thường tăng đột biến.

Các biện pháp khắc phục tại nhà cho bệnh vảy nến

12:10:41 21/02/2025

Bệnh vảy nến gây ra những mảng da đỏ, ngứa ngáy, có vảy ở trên và thường xuất hiện ở những vùng da hay bị ma sát như đầu gối, khuỷu tay, thân mình và da đầu. Đây là một bệnh lý mạn tính và chưa có thuốc đặc trị.

Khoa Cấp cứu, Bệnh viện Sản-Nhi tỉnh điều trị thành công nhiều ca bệnh nặng

11:23:37 21/02/2025

Nhiều năm qua, Khoa Cấp cứu luôn là tập thể đoàn kết, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ. Năm 2024, Khoa Cấp cứu, Bệnh viện Sản-Nhi tỉnh là một trong các tập thể tiêu biểu của ngành Y tế Ninh Bình được UBND tỉnh tặng danh hiệu Tập thể lao độn...

Bệnh nhân suy hô hấp nặng, nguy kịch do lao phổi tái phát

11:19:14 21/02/2025

Bên cạnh đó, chi phí để điều trị cho một trường hợp mắc lao kháng thuốc thường rất cao. Chưa kể những tổn hại về sức khỏe mà người bệnh phải gánh chịu suốt đời.

Mẹ bầu tắm nắng có lợi cho trẻ mắc bệnh đa xơ cứng

11:07:03 21/02/2025

Nghiên cứu bao gồm 334 trẻ em và thanh thiếu niên, độ tuổi từ 4 đến 21, tất cả đều mắc bệnh MS thời thơ ấu trong vòng bốn năm sau khi tham gia nghiên cứu.

Bảo đảm cung ứng đủ thuốc điều trị bệnh cúm

11:02:49 21/02/2025

Bác sĩ Thanh khuyến cáo, cúm là bệnh lưu hành quanh năm và có đặc tính lây lan nhanh, đặc biệt trong những môi trường đông đúc như trường học, nơi làm việc hoặc phương tiện giao thông công cộng.

Nâng cao nhận thức về rủi ro của rượu để người tiêu dùng tự ra quyết định đúng đắn

09:12:07 20/02/2025

Điều này là do một số yếu tố sinh học như cơ thể phụ nữ có nhiều chất béo giữ lại rượu hơn và ít enzyme hơn để phân hủy rượu trước khi rượu đi vào máu.

Một số bệnh dễ mắc khi thời tiết nồm ẩm

08:39:33 20/02/2025

Các loại nấm mốc, vi nấm phát triển rất nhanh khi trời nồm ẩm, lơ lửng trong không khí, bám vào quần áo, sách vở, chăn chiếu dẫn đến dị ứng, nhiễm trùng. Thời điểm này người sức đề kháng kém như người già và trẻ nhỏ rất dễ mắc bệnh.

Ứng dụng khoa học và công nghệ trong nuôi cấy nấm đông trùng hạ thảo

08:13:21 20/02/2025

Nấm ĐTHT (tên khoa học Cordyceps militaris) là loài nấm thuộc họ Cordycipitaceae, chi Cordyceps. Nấm ĐTHT được hình thành từ một chi nấm ký sinh, phát triển trên cơ thể ấu trùng của côn trùng.

Thực phẩm giúp tăng cường sức khỏe mắt

07:52:03 20/02/2025

Trong khi chế độ ăn uống cân bằng là tối ưu để duy trì sức khỏe của mắt, thì các chất bổ sung có thể cần thiết cho những người có nguy cơ thiếu hụt do chế độ ăn uống không đầy đủ hoặc mắc tình trạng bệnh lý.

Điểm sáng trong cấp cứu, điều trị các ca bệnh nặng ở tuyến huyện

07:47:05 20/02/2025

Đó chỉ là 3 trong hàng trăm câu chuyện giành giật sự sống cho bệnh nhân từ tay tử thần mà đội ngũ y, bác sỹ, điều dưỡng Khoa Cấp cứu - Hồi sức tích cực và Chống độc đã thực hiện trong năm qua.

Thêm 1 người ở huyện Long Thành bị chó dại cắn

07:45:04 20/02/2025

Đồng thời hướng dẫn, yêu cầu chủ nuôi nhốt cách ly và theo dõi sức khỏe, quản lý số chó còn lại, không được thả rông chó ra ngoài, không được bán chó. Khi chó có dấu hiệu bất thường phải báo ngay cho chính quyền địa phương và cơ quan th...