Hương vị đến từ Haiti

Lạc giữa khung cảnh thiên nhiên ban sơ, hoang dã tôi chợt thắc mắc Haiti có vị gì nhỉ? Liệu ẩm thực nơi đây là sự pha trộn của nhiều nền văn hóa hay mang đặc trưng riêng của mảnh đất nhiệm màu? Ôm theo bao thắc mắc, tôi đã “khai phá” hương vị của Haiti theo cách của riêng mình.

Ăn gì ở Haiti, một đất nước nằm phía Tây hòn đảo mang tên Hispaniola? Hispaniola là một đảo lớn chia làm đôi cho Haiti ở bờ Tây và Dominica phía bờ Đông. Ở Haiti, ẩm thực địa phương gọi chung là món ăn Creole. Ảnh hưởng lớn sau những cuộc di cư từ châu Phi, Ả Rập và thời thuộc địa Pháp, Tây Ban Nha nên hương vị món ăn khiến thực khách vừa quen vừa lạ. Ẩm thực đơn giản, không cầu kỳ của Haiti so với các quốc gia khác trong khu vực Châu Mỹ là sự khác biệt lớn đáng để trải nghiệm.

HƯƠNG VỊ CỦA RIÊNG HAITI

Port Au Prince là nơi tôi đang sống. Tôi ví thị trấn này có mùi như thức ăn vậy. Thỉnh thoảng, khi đi ngược chiều gió, không khí xung quanh lại tràn ngập mùi thơm thật bốc của hành tây chiên và ớt chuông, hai loại thực phẩm nền tảng của phong cách ẩm thực Caribbean-Phi-Pháp.

Món ăn Creole là kết hợp “thập cẩm” khi chứa đựng sự hoang dại trong ẩm thực châu Phi kết hợp cùng nét tinh tế của hương vị Pháp và các nước châu Âu. Và cứ vậy đã tạo cho món ăn Haiti một hương vị mới, lạ miệng và thu hút. Ngược thời gian khi Christopher Columbus khám phá ra châu Mỹ, tuyên bố đảo Hispaniola trở thành đồn điền do người Tây Ban Nha cai trị và biến dân bản xứ thành nô lệ. Thời ấy, ông đã tận mắt nhìn thấy cách người dân đảo lớn Hispaniola làm chín thịt trên vỉ nướng gỗ tạo nên mùi khói thơm bao trùm không gian. Tuy nhiên, những biến động lịch sử qua cả trăm năm đã ảnh hưởng lớn tới món ăn Haiti, hình thành nền ẩm thực theo phong cách, hương vị châu Phi pha trộn cùng làn gió của nước Pháp đến từ châu Âu. Sự ảnh hưởng rõ rệt của người Pháp không chỉ thể hiện qua việc sử dụng tiếng Pháp làm ngôn ngữ chính mà còn phổ biến trong thói quen ăn uống sử dụng phô mát, bánh mì, bơ và các loại tráng miệng đến từ châu Âu.

LẠ KỲ HẢI SẢN RẺ HƠN… RAU

Vùng đất Haiti sở hữu địa hình, khí hậu không phù hợp cho việc trồng rau củ nên cuộc sống của người dân địa phương chỉ có một số loại cơ bản như cà rốt, rau dền, xà lách. Còn lại đều phải nhập khẩu từ nước ngoài. Chính vì thế, nếu so sánh ba loại hải sản được xem là đắt đỏ và quý hiếm ở Việt Nam là tôm hùm, hải sâm và vi cá mập thì tại Haiti lại có giá rẻ hơn cả… rau.

Tôm hùm ở Haiti nhiều vô số kể với đủ chủng loại còn giá chỉ bằng một phần mười so với Việt Nam. Tôi nghĩ bụng ăn không hết chỉ có thể mang làm ruốc tôm hùm dùng dần. Đặc biệt, người dân Haiti đánh bắt bằng cây ba chỉa và lặn trực tiếp xuống biển để khai thác hải sản. Vây cá mập cũng được săn bằng cách này. Muốn mua vây cá mập ở Haiti bạn chỉ cần dặn trước ngư dân vài ngày và chờ đợi vào may rủi của anh ta. Lambi, một loại hải sản chỉ cần nhắc tên với người bản xứ, bạn sẽ nhận được âm thanh phấn khích từ giọng nói của họ. Người Haiti yêu thích Lambi, một loại ốc có thịt dày, dai và ngọt. Trong những lần tụ tập picnic trên biển cùng bạn bè, tôi thường nướng Lambi nguyên trong lớp vỏ xà cừ cháy xém, mùi thịt ốc thơm lừng chỉ cần dùng tay kéo ra khỏi vỏ cứng đã dùng ngay được. Tôi chấm Lambi vừa dai vừa ngọt vào loại nước sốt đậm vị chua cay, nhai thịt ốc một lượt, nước bọt tiết ra cùng với vị ngọt của sự tươi ngon… Quả thực là hương vị hải sản Haiti không cần qua chế biến cầu kì vẫn ngon hấp dẫn.

ẤN TƯỢNG ẨM THỰC KHÓ PHAI

Ẩm thực Haiti mang nét tương đồng với món ăn ở các nước khu vực Caribbean nên thường được gọi chung là “ẩm thực Caribbean”. Tuy nhiên, đặc sản của vùng đất này vẫn giữ hương vị độc lập do sử dụng nhiều loại thảo mộc và ớt cay trong quá trình nấu nướng.

Sống một thời gian ở Haiti, tôi dần nhận thấy ngoài đậu đỏ, lần lượt các loại đậu đen, đậu trắng, đậu Hà Lan thường xuyên được kết hợp cùng cơm khi nấu. Người Haiti dùng đậu đen xay nhuyễn nấu lên như một loại súp chan vào cơm. Đa phần các món ăn lại nghiêng về cách chế biến hầm và súp. Thật ngạc nhiên đúng không? Với một đất nước sở hữu khí hậu nhiệt đới nóng như Haiti lại yêu thích các món hầm với đậu, đinh hương và sao hồi.

Vào một chiều chủ nhật, tôi nhận lời mời đến nhà đồng nghiệp người bản xứ dùng bữa tối. Trong khi bạn tôi quá lo lắng cho khẩu vị của một người Châu Á, tôi lại chủ động nếm thử món súp rau Callaloo mang đậm hương vị Haiti mà mọi người đều yêu thích. Món ăn gồm cả tá thành phần gồm: lá môn, đậu bắp, cua đất vỏ cứng, thịt muối, hành tây, ớt, hành lá, húng tây, nước cốt dừa, dầu oliu… Tất cả đều được thái nhỏ, thịt cua giã mịn, lọc lấy nước. Mới nhìn, tôi liền liên tưởng đến món canh cua rau đay của Việt Nam nhưng khi đã hoàn thành lại có sự khác biệt rất lớn. Mùi hành tây, nước cốt dừa và lá húng bốc lên nức mũi, tôi lập tức muốn nếm thử vị béo cay, mặn vừa và thanh mát của các loại lá. Ngày hôm đó, tôi đã có cơ hội thưởng thức vị ngon của một bát súp truyền thống đậm đà.

Người Haiti có khẩu vị ngọt hơn bình thường và đặc biệt yêu thích đồ chiên. Mỗi lần nếm thử các món bánh ngọt, bơ đậu phộng, bánh mì khoai… tôi đều cảm thấy mình ăn quá nhiều đường, lấn át hết thành phần khác trong món ăn. Bên cạnh đó, quả chuối được xem là món ăn phụ chủ lực ở Haiti. Họ ăn tươi, nghiền, luộc hoặc chiên. Ngoài chuối, nước cốt dừa cũng là thành phần phụ không thế thiếu trong ẩm thực Creole. Họ sử dụng nước cốt dừa chế biến ra món Blancmange gồm gelatin, vani, sữa tươi, sữa đặc, nước cốt dừa, trái cây. Đây giống như một loại thạch rau câu sữa dừa ở Việt Nam vậy. Tất cả đã tạo nên những trải nghiệm ẩm thực tôi chẳng thể quên tại mảnh đất Haiti lạ kỳ.