Hùng Tây Nguyên ‘vẽ’ mình
Từ chuyến công tác Tây Nguyên đầu tiên vào năm 1982, tới nay, ông đã chẵn 40 năm ở Tây Nguyên, thành người Tây Nguyên, c.hết với cái danh “ Hùng Tây Nguyên”.
Nhà thơ Văn Công Hùng. Ảnh: Nguyễn Hồng Vĩnh
“ Pleiku như chân trời định mệnh
Xa ngái nào cũng thấp thoáng mây trôi…”
2 câu thơ trong bài “Những buổi chiều không mất” của nhà thơ, nhà báo Văn Công Hùng có lẽ như lời tự thuật “định mệnh” về chính ông: một cuộc đời gắn với Tây Nguyên, dù đi tận chân trời xa ngái nào vẫn luôn tự hào là người xứ mây vờn núi.
Cú đi định mệnh
Cú đi công tác Tây Nguyên đầu tiên của tôi là năm 1982.
Trước Tết năm đó, tôi lên Gia Lai – Kon Tum nhận công tác ở Ty Văn hóa Thông tin. Khi ấy chưa biết Tây Nguyên là gì, mở bản đồ thấy Pleiku gần Huế nhất, mà lại thích câu hát “Em Pleiku má đỏ môi hồng”, rồi 4 thằng bạn thân muốn mãi chơi với nhau nên phải tìm nơi sẽ nhận cả 4. Thế là chọn. Kết quả, mình tôi đi, ba đứa kia ở lại.
Cú công tác ấy vui. Đương lơ vơ chả biết làm gì ở cái cơ quan hành chính, mà như nhạc sĩ Nguyễn Trọng Tạo hát cho đương kim bộ trưởng Trần Hoàn nghe là “Ơi cái ngành trời ơi đất hỡi”, thì có đoàn công tác của Viện Văn hóa dân gian ngoài Hà Nội vào điền dã. Có người trong đoàn ngỏ ý tìm người biết chạy máy nổ để đi cùng đoàn, tôi hỏi anh họa sĩ cùng phòng: Ông biết chạy máy nổ không? “Cứ giật dây là nó nổ chứ gì đâu”, thế là chúng tôi thành chân máy nổ.
Điệu xoang truyền thống của các cô gái Tây Nguyên trong tiếng cồng chiêng.
Xuống làng, giáo sư Tô Ngọc Thanh, trưởng đoàn, quá ngạc nhiên khi thấy hai ông thợ máy nổ thì một ông cử nhân văn chương, ông kia dân mỹ thuật. Giáo sư hỏi tôi: có thích làm Fonclo (folklore – văn hóa dân gian) không? Tôi nói ngay: Dạ không, mộng của em là lên đây để sáng tác. Ông Thanh khẽ thở dài, chắc nghĩ tôi kẻ ngựa hoi háu đá.
Thế rồi, tới nay, tôi đã chẵn 40 năm ở Tây Nguyên, thành người Tây Nguyên, c.hết với cái danh “Hùng Tây Nguyên”.
Tây Nguyên – Từ chuyện ăn…
Thời kỳ đầu, tôi ở làng nhiều hơn ở cơ quan. Đơn giản, xuống làng thì được… ăn no. Ở Ty Văn hóa có nhiều vải đỏ, loại làm băng rôn cổ động ấy, mỗi lần đi, tôi thường thủ một ít cho vào ba lô, xuống đổi gà, đổi rượu cần vì bà con rất thích vải đỏ. Cứ thế lang thang làng này sang làng khác. Hồi ấy, bà con rất hào sảng, cứ có khách là nấu cho ăn.
Video đang HOT
Ảnh: Văn Công Hùng
Nhưng ở với bà con thì phải biết cách. Một trong những nguyên tắc để đi làng, dự những cuộc mà sau này chúng ta gọi là lễ hội, là phải lăn xả vào ăn và uống với bà con. Lễ Pơ thi họ làm trong khu nhà mả, hàng chục con bò mà chỉ có dăm gùi nước. Tất cả, từ tiết và các thứ trong dạ dày, ruột, bóp chung vào cái nồi, rồi thứ thì gói lá, thứ thì ủ than, nướng sơ lên và chén. Chuột, tắc kè, rắn… rửa rất ít, cứ nướng rồi chén. Các loại thịt cho vào ống nứa, cơ bản là không muối, gác lên giàn bếp, có khách quý mới đổ ra ăn, mà mình là khách quý…
Nhưng ăn mà lún vào đấy rồi say như họ thì không làm việc được. Mà xa cách quá thì chả ai nói chuyện với anh. Tôi có mấy anh bạn nhà văn nhà báo, thi thoảng trách: Đi với ông cứ lún vào ăn nhậu, lúc nào mà về. Kết quả khi về họ chỉ trần sì số liệu trong sổ, còn tôi thì chả sổ sách gì, nhưng có số liệu trong… bụng. Sống và hiểu quan trọng hơn ngồi hỏi rồi ghi.
Tôi từng một mình làm thịt một con chó lúc 8 giờ tối để 10 giờ có ăn, khi ở giữa rừng, chỉ có muối, sả, lá lốt, và một con dao găm. Bữa ấy phục vụ ông anh hùng Núp về thăm lại chiến khu xưa. Trước đây, nơi này là chiến khu, bộ đội hay làm thịt chó. Hòa bình, bộ đội về hết, nên khi mấy ông Kinh quay lại, bà con bắt chó khiêng đến để vừa đãi ông Núp vừa nhớ hương vị một thuở, mà chẳng quan tâm xem ai sẽ làm chó như thế nào.
Chuyến ấy, tôi với anh hùng Núp xuất phát từ Pleiku lúc sáng, định khoảng trưa là tới, thế mà 8 giờ tối mới đến nơi vì qua mỗi làng ông lại la đà vít cần với ghè rượu cùng bà con. Uống suông, chứ không như người Kinh lai rai với cái gì trong nhà, tỉ như con gà. Chuyến đi theo ông Núp kéo dài cả tuần, học được bao điều, dù say bí tỉ.
Đến nói… tục
Hồi đầu tôi đi sưu tầm truyện cổ dân gian, một bác người Jrai ở phòng văn hóa huyện Chư Păh làm phiên dịch. Có đoạn ông nghệ nhân kể, mọi người lăn ra cười, mấy cô gái đỏ mặt, bác cán bộ văn hóa nghiêm mặt nói gì đấy nên ông nghệ nhân dừng luôn. Tôi cật vấn thì bác cán bộ nhất định không dịch mà chỉ khai: đoạn ấy tầm bậy tầm bạ mà, nó nói tục, lại mê tín nữa, không được đâu, không đúng đường lối.
Ảnh: Văn Công Hùng
Tối, tôi lôi một anh du kích lõm bõm tiếng Việt, cạy cục ông nghệ nhân dựng lại hoàn cảnh, ráp ngôn ngữ để khôi phục đoạn ấy, ôi trời ơi nó thú vị vô cùng!
Nhờ nó, sau này, tôi giúp một cô học viên đăng ký đề tài thạc sĩ “Yếu tố biển trong sử thi Tây Nguyên”, nhưng cả hội đồng không duyệt vì “Tây Nguyên liên quan gì tới biển”. Chỉ tới khi nghe tôi giải thích, họ mới ồ à…
… Rồi chuyện học…
Tôi đi với các bậc trí thức như giáo sư Từ Chi, giáo sư Tô Ngọc Thanh nhiều lần. Mỗi lần đi là một lần học.
Rồi tôi lại học nhiều với các nghệ nhân cũng phải biết cách. Đấy là những người thông minh, giàu kinh nghiệm và cũng cực đoan, chỉ họ là đúng, làng họ là đúng, dân tộc họ là đúng. Nhưng họ không đi đâu nên cũng không biết nhà khác, làng khác, dân tộc khác thế nào. Vì thế đôi khi tôi bị ghét. Bởi thấy ai sai là tôi ý kiến. Cái sai muôn hình vạn trạng, do liều, do tham đều có cả.
Cồng chiêng Tây Nguyên. Ảnh: Văn Công Hùng
Mới đây nhất, một tờ báo Tây Nguyên đăng bài về mâm cỗ của người bản xứ. Sai từ đầu tới cuối, vì tác giả tả “mâm cỗ” Tây Nguyên bằng cách lấy mâm cơm của người Kinh và người Mường cộng lại.
Trước đó nữa thì là chuyện “nhà rông văn hóa”. Cả chục năm sai cơ bản, phong trào này mãi mới chấm dứt sau khi đã tiêu cả ngàn tỉ vào đấy. Thế nên, giờ, rất nhiều “nhà rông văn hóa” như thế để không, như cục nợ với đời.
Học nhiều mà còn… hớ
Bài thơ “Tháng năm này gió thổi dọc Trường Sơn” của tôi có nhiều người thích và thuộc, trong đó có câu “Những cây khộp già đăm chiêu trong chiều vắng”.
Một hôm, ông đồng nghiệp nhắn: Khộp là cây nào, chỉ giúp.
Tìm hiểu ra thì c.hết thật. Không có cây khộp, mà chỉ có “rừng khộp”, nghĩa là loại rừng nghèo với các cây dầu là chủ yếu. Cũng như ở Nga, rừng Tai-ga là một loại rừng chứ không phải là rừng có cây Tai-ga.
Tôi viết mấy bài báo thanh minh, nhưng câu thơ ấy đã lan truyền nhiều rồi, đành chịu… hớ. Bù lại, nhiều người sau này, kể cả thầy cô giáo dạy văn ở Tây Nguyên, biết thêm cây Xà nu, cây Knia, cây/ hoa Pơ lang là gì, dù họ dạy ngày này sang năm khác.
Thế nên tôi tự nhận là…
Một hôm tờ Reatimes mở mục Rea Blogs, mời các nhà văn nhà báo nổi tiếng giữ mục hằng ngày. Nhà văn Nguyễn Thành Phong, người giữ trang, đặt cho mỗi người một biệt danh để gắn vào mục. Như “Chuyện của Tiến Trọc” là của nhà văn Phạm Ngọc Tiến, “Chuyện của Tuấn cơm có thịt” là ông Trần Đăng Tuấn – Nguyên Phó tổng VTV, “Chuyện của Lão Tạ” là nhà văn Tạ Duy Anh, “Chuyện của Thiều làng Chùa” là nhà văn Nguyễn Quang Thiều v.v.
Còn tôi là “Hùng Tây Nguyên”. Từ đấy tôi c.hết tên, tới mức có tờ báo giới thiệu tôi ghi rất rõ: Ông từng là người Kinh, sống ở Pleiku. Như thể họ sợ bạn đọc tưởng tôi là người… Tây Nguyên.
Nhà thơ Văn Công Hùng luôn tự nhận mình là Hùng Tây Nguyên. Ảnh: Nguyễn Hồng Vĩnh
Hồi đầu, tôi có chút mặc cảm với cái sự Tây Nguyên của mình. Nhưng rồi, Tây Nguyên dạy tôi nhiều điều. Ngày xưa ở đâu thì gần như mắc kẹt tại đó vì giao thông không thuận lợi. Nhưng giờ thì sáng tôi ở Pleiku, trưa bay Sài Gòn nhậu rồi tối bay về để sớm mai cà phê ở Tây Nguyên là chuyện thường.
Đi khắp miền đất nước, bạn bè và những chuyến bay chuyến xe luôn sẵn sàng. Nhưng tôi biết, tôi trở thành tôi bây giờ là nhờ được nuôi dưỡng từ nhiều vùng văn hóa, mà trong đó, tôi luôn tự nguyện nhận mình là: Hùng Tây Nguyên…
Du lịch Tây Nguyên nhất định phải thử qua những đặc sản nào?
Tây Nguyên luôn là một trong những nơi thu hút rất nhiều du khách trong và ngoài nước. Bởi nơi này có những món đặc sản Tây Nguyên phong phú, đa dạng mà du khách không thể bỏ lỡ trong chuyến đi của mình nhé.
Khi nhắc đến Tây Nguyên là ta sẽ nghĩ đến một vùng đất hoang sơ, với những cánh rừng bát ngát, những con suối trong xanh, những con đường đất đỏ khúc khuỷu, cùng với một nền văn hóa đậm đà bản sắc dân tộc. Không những vậy vùng đất tây Nguyên này còn thu hút du khách bởi những đặc sản Tây Nguyên phong phú, đa dạng mà du khách không thể bỏ lỡ trong chuyến đi của mình nhé.
Du lịch Tây Nguyên nhất định phải thử qua những đặc sản nào?
Du lịch Tây Nguyên nhất định phải thử qua những đặc sản nào
Không chỉ nổi tiếng là vùng cao nguyên đầy nương rẫy, cùng với những thác nước trong veo mà đặc sản Tây Nguyên lại vô cùng ngon và hấp dẫn khiến du khách đi du lịch Tây Nguyên đến đây sẽ không thể nào quên. Bây giờ hãy cùng Du Lịch Việt chúng tôi khám phá vùng đất cao nguyên này nhé.
Gà nướng bản đôn
Đây là món ăn ngon nổi tiếng tại vùng đất Tây Nguyên, nếu chưa thưởng thức món này xem như bạn chưa đến với Tây Nguyên. Để tạo nên một món ăn ngon thì khâu chăn nuôi cũng rất quan trọng. Gà ở đây được thả vườn, ăn các loại thức ăn tự nhiên như côn trùng, lúa, sâu bọ, rau,... nên thịt gà rất thơm ngon, dẻ thịt.
Quá trình tạo nên món gà nướng bản đôn khá công phu. Mang hương vị đặc trưng của vùng núi rừng, như xã sẽ giã lấy nước rồi ướp cùng gà, thêm các gia vị. khi nướng sẽ dùng thanh tre kẹp gà, sau đó quét mật ong phủ đều lên gà rồi đặt lên bếp quay đều trên bếp than hồng. Khi gà có màu vàng và mùi thơm thì sẽ lấy ra. Ăn cùng muối ớt thêm vài ly rượu cần thì sẽ ngon không thể tả nổi.
Du khách đi tour du lịch Tây Nguyên có thể ăn gà cùng cơm lam, gà đã ngon cộng thêm cơm lan nướng trong ống tre lại càng tăng thêm độ ngon nhé.
Cá lăng
Cá lăng là loại cá sống ở nước ngọt, nó là nguyên liệu được rất nhiều quán ăn hay nhà hàng ưa thích. Các món ăn được chế biến từ cá lăng rất nhiều như nướng, lẩu cá lăng nấu măng chua. Khi ăn thịt cá có vị thơm ngọt, béo, đậm đà món ăn này được xem như là một món giải nhiệt vào mùa hè.
Gỏi lá
Khi nghe đến cái tên gỏi lá, chắc bạn sẽ không hình dung được trong gỏi có những gì, nhưng khi đã thưởng thức thì bạn sẽ bị nghiện đó nha. Đây là một món ăn được nằm trong top 10 của đặc Việt Nam. Gỏi lá sử dụng 40 loại rau rừng tự nhiên với nhiều tác dụng tuyệt vời, các loại rau kết hợp cùng thịt ba chỉ, tép rang, da heo, chấm vào nước chấm du khách đi tour Tây Nguyên sẽ cảm nhận được vị ngọt , chua chat, béo. Một cảm giác rất khó tả chỉ khi ăn bạn mới có thể cảm nhận hết được.
Phở khô Gia Lai
Điều đặc biệt khi ăn món này là bạn sẽ có hai tô phở chứ không phải là một tô như bình thường. Vì một tô là có phở trộn cùng hành phi, thịt băm, cà rốt, ớt xay. Tô còn lại là nước lèo cùng thịt bò, bò viên, hành lá. Điều khác biệt hơn cả là loại tương đen, một loại tương lên men từ đậu nành , đường vàng, do người Gia lai làm, trộn cùng phở khô. Khi ăn gắp một miếng phở khô rồi húp một ngụm nước lèo thì sẽ rất ngon, hấp dẫn. phở khô ăn cùng xà lách, húng quế, giá đổ, ngò sẽ tăng thêm vị ngon cho phở khô.
Rượu cần
Đến với vùng đất cao nguyên này thì rượu cần là món đặc sản Tây Nguyên. Với hình ảnh người dân Tây Nguyên quay quần bên bếp lửa trong những dịp lễ hội hay là đón một đoàn khách quý bên những món ăn ngon đặc sản Tây Nguyên thì không thể nào thiếu được rượu cần. rượu cần sẽ được chia làm 3 loại: rượu cơm, rượu kê và rượu khóc. Người ta sẽ đặt cần trong chum rượu đặt ở giữa để khách mời có thể dùng được. Đó là thể hiện lòng hiếu khách, yêu thương, đoàn kết của người dân Tây Nguyên.
Heo Rẫy Nướng
Heo rẫy nướng
Heo rẫy là một món ăn ngon mà bạn nên thưởng thức khi có dịp đến với tây Nguyên. Heo ở đây được nuôi theo kiểu chăn thả tự nhiên, nên thịt rất chắc và ngon hơn những loại heo khác. Heo rừng sẽ có da mỏng, thịt chắc, mỡ ít thịt mềm và cực ngọt.
Món thịt heo rẫy nướng có màu óng ả do được quyết sleen một hỗn hợp soda, nước cốt chanh cùng mạch nha rồi sẽ đem đi nướng. Hai món phổ biến là heo rẫy nướng muối ớt ăn thịt sẽ ngọt hơn món heo rẫy nướng cao nguyên, món heo rẫy nướng cao nguyên vị sẽ đậm đà hơn.
Cơm lam
Đây được xem là món ăn đặc trưng nhất của núi rừng cao nguyên bởi nó được chắt lọc từ vị ngọt của rừng suối trong và hương thơm của rặng tre xanh ngát. Món ăn này đã được hình thành từ những chuyến đi làm rẫy của người dân, do phải đi rừng dài ngày. Nhưng ngày nay nó đã trở thành món ăn đặc sản thu hút rất nhiều du khách đi tour Tây Nguyên thưởng thức.
Để ra được món cơm lam, người ta sẽ đem gạo ra ngâm cùng một loại lá thơm qua đêm. Khi nướng sẽ cho gạo vào khoảng 2/3 ống nứa rồi cho nướng suối vào. Để nút hai đầu ống nứa người ta dùng lá chuối hơi héo bịt lại. những ống nứa nổ tí tách bên lò than cũng là lúc hạt gạo nở ra, bện lại với nhau thành khối kết dính chặt. Khi thưởng thức ống cơm lam người ta sẽ cảm nhận đủ vị ngọt thơm của gạo dẻo lẫn mùi nứa nướng. cho dù được làm từ gạo dẻo hay gạo nếp nhưng khi ăn sẽ không thấy ngán dù có kèm là thịt gà nướng, bò nướng thì cơm lam vẫn không thể lẫn vào đâu được nó mang một hương vị riêng.
Khi lướt qua những món ăn đặc sản có trong chuyến du lịch Tây Nguyên sắp tới thì bạn cũng thấy nao nao trong người, không cần phải suy nghĩ nữa, hãy đến với vùng đất núi rừng cao nguyên thân thương này để tham quan, ngắm nhìn trải nghiệm những địa danh đẹp nổi tiếng. Cũng như sẽ thưởng thức ẩm thực đa dạng phong phú và con người hiếu khách nơi đây nhé.
Hành trình khám phá cửa khẩu Bờ Y Kon Tum Một trong những chuyến hành trình thú vị khi đặt chân về với mảnh đất Tây Nguyên được nhiều lữ khách yêu thích đó là cửa khẩu Bờ Y Kon Tum - khu kinh tế trung tâm trong tam giác phát triển 3 nước Việt Nam - Lào - Campuchia. Với những tín đồ mê xê dịch thì Tây Nguyên luôn là mảnh...
