“Hòn đá tảng” ngáng đường giấc mơ đường sắt Á-Âu của Trung Quốc
Tình hình chiến sự ở Ukraine có thể ngáng đường giấc mơ về một hệ thống đường sắt xuyên Á-Âu, nằm trong chiến lược sáng kiến Vành đai – Con đường (BRI) đầy tham vọng của Trung Quốc.
Các chuyến tàu hướng đến Nga thường đi qua trung tâm đường sắt của Kazakhstan ở gần biên giới với Trung Quốc (Ảnh: Astanatimes).
Theo Foreign Policy, khi được chào đón tới Đại lễ đường Nhân dân ở Bắc Kinh vào ngày 6/2 để dự Thế vận hội Mùa đông 2022, Tổng thống Ba Lan Andrzej Duda đã bàn với Chủ tịch nước chủ nhà Tập Cận Bình về tầm nhìn lâu dài trong việc biến Ba Lan thành “cửa ngõ vào châu Âu” của Trung Quốc.
Nhưng việc Tổng thống Nga Vladimir Putin quyết định mở chiến dịch quân sự đặc biệt ở Ukraine có thể đã cản trở giấc mơ đó.
Ba Lan là nơi có các tuyến đường sắt nối Trung Quốc với châu Âu dọc theo “Con đường tơ lụa mới”. Hành lang đường sắt xuyên lục địa Á-Âu này, vốn chạy qua lãnh thổ Kazakhstan, Nga và Belarus, đã trở thành một nhánh quan trọng của BRI, được mệnh danh là “con đường tơ lụa bằng sắt” của Trung Quốc.
Hình ảnh đoàn tàu Trung Quốc băng qua Á-Âu và đưa hàng hóa Trung Quốc đến người tiêu dùng châu Âu đã được Bắc Kinh quảng bá rầm rộ và trở thành một phần quan trọng của thương hiệu BRI.
Nhưng gần một nửa số tuyến đường đó đi qua Nga. Và tuyến đường này có thể bị ảnh hưởng nghiêm trọng bởi các lệnh trừng phạt mạnh mẽ của châu Âu nhắm vào Moscow hiện nay.
Trong năm 2017, khoảng 40 tuyến vận tải hàng hóa kết nối Trung Quốc với châu Âu. Hiện nay, con số này tăng gần gấp đôi lên 78 tuyến, đến 180 thành phố ở 23 quốc gia châu Âu. Không chỉ tăng tuyến đường, thành phố mà số chuyến đi cũng tăng lên, trong đó năm 2016 chỉ có 1.900 chuyến nhưng năm 2021, con số đó đạt gần 14.000 chuyến.
Và khi số chuyến đi tăng vọt trong đại dịch, giá trị hàng hóa được vận chuyển bằng những chuyến tàu chở hàng này cũng vậy, tăng từ 8 tỷ USD năm 2016 lên 74,9 tỷ USD vào năm 2021.
Xu hướng này còn tăng lên ngay cả trong thời kỳ đại dịch, tăng 50% vào năm 2021 từ khoảng 50 tỷ USD vào năm 2020. Đây là một cú hích lớn đối với các tuyến đường sắt mà Trung Quốc đã rất tâm huyết hỗ trợ, thúc đẩy và tạo lợi nhuận.
Khi các chuyến tàu chở hàng Trung Quốc-châu Âu trở thành hình mẫu thành công của BRI, Bắc Kinh đã tự hào rằng dịch vụ này mang lại “sự ổn định của chuỗi cung ứng lục địa” trong vài năm qua.
Ban đầu, chính phủ Trung Quốc đã hỗ trợ rất nhiều khoản trợ cấp cho hoạt động của tuyến đường sắt nay nhưng giờ Bắc Kinh hiện đang xem xét liệu có nên dừng cơ chế này vào năm 2023 hay không, sau khi đã liên tục giảm mức hỗ trợ.
Với hơn 50.000 chuyến đi (vào năm 2021, cứ 30 phút lại có một chuyến tàu), một nửa trong số đó là lưu thông trong thời kỳ đại dịch.
Vành đai – Con đường của Trung Quốc bị ảnh hưởng lớn
Video đang HOT
Nhưng đó là trước khi Nga hành động quân sự ở Ukraine và phương Tây quyết định áp đặt các biện pháp trừng phạt khắc nghiệt đối với Nga.
Các công ty như DHL, Volvo Cars hoặc Ligne Roset có thể không còn được phép hoặc có thể chọn không vận chuyển hàng hóa qua Nga nữa. Các lệnh trừng phạt đối với Nga sẽ ảnh hưởng lớn đến BRI của Trung Quốc.
“Con đường tơ lụa bằng sắt” đã phải chịu số phận như vậy sau khi Nga sáp nhập Crimea vào năm 2014, khi các lệnh trừng phạt đáp trả giữa EU và Nga làm tổn hại đến xuất khẩu đường sắt của châu Âu sang Trung Quốc.
Cụ thể hơn, EU không thể xuất khẩu nhiều loại nông sản và thực phẩm sang Trung Quốc vì hàng hóa phải đi qua Nga, nơi chúng bị cấm từ năm 2014 đến năm 2020.
Lần này, số phận tương tự có thể xảy ra đối với không chỉ lĩnh vực xuất khẩu của châu Âu sang Trung Quốc mà còn cả xuất khẩu của Trung Quốc sang châu Âu.
Xét đến việc Trung Quốc xuất khẩu gần 75 tỷ USD bằng tàu chở hàng sang châu Âu và việc vận chuyển hàng hải bị ảnh hưởng bởi chi phí cao, bị chậm trễ và không đủ nguồn lực vận tải, tác động là rất lớn.
Nhưng đó chưa phải là tất cả.
Chiến sự Nga – Ukraine còn có thể ảnh hưởng đến niềm tin của người tiêu dùng, và thực tế là các biện pháp trừng phạt và đáp trả trừng phạt khiến giá năng lượng tăng, do đó làm giảm sức mua của người tiêu dùng khi chi tiêu cho hàng hóa nhập khẩu từ Trung Quốc.
Người tiêu dùng ở các quốc gia khác, đặc biệt là ở Mỹ, thị trường xuất khẩu quan trọng khác của Trung Quốc, cũng như chính người tiêu dùng Trung Quốc cũng bị ảnh hưởng lớn khi họ phải đối mặt với giá cả năng lượng tăng cao.
Nhu cầu đối với hàng xuất khẩu của Trung Quốc giảm do giá năng lượng cao hơn và những lo lắng về địa chính trị kết hợp với lệnh cấm hàng hóa qua Nga thông qua Con đường tơ lụa mới.
Hiện nay, cuộc khủng hoảng Ukraine không chỉ “g.iết c.hết” giấc mơ trở thành trung tâm thương mại giữa Trung Quốc và châu Âu của Ba Lan, mà còn có thể gây bất ổn định cho một trong những dự án BRI thành công nhất của Trung Quốc: Con đường tơ lụa mới.
Nguy cơ chiến tranh Nga-Ukraine phủ bóng đen lên châu Á
Báo Straits Times đã đưa ra nhận định về tác động từ cuộc khủng hoảng Nga-Ukraine đối với châu Á khi căng thẳng tiếp tục gia tăng.
Bất kỳ cuộc xung đột nào xảy ra tại biên giới giữa Ukraine với Nga đều sẽ gây ra những hậu quả rõ rệt đối với châu Á. Trung Quốc, Nhật Bản và Ấn Độ sẽ cố gắng hết sức để tránh vướng vào làn sóng giao tranh này.
Tuy nhiên, ở châu Âu và Australia, ngày càng có nhiều lo lắng cho rằng cuộc này là điều không thể tránh khỏi.
Trung Quốc "thân" Nga nhưng phản đối chiến tranh
Ảnh: Reuters
Khi Tổng thống Nga Vladimir Putin gặp gỡ người đồng cấp Trung Quốc Tập Cận Bình ngay trước lễ khai mạc Thế vận hội Mùa đông Bắc Kinh 2022, họ đã đưa ra một tuyên bố chung dài 5.300 từ đặc biệt mô tả tình hữu nghị giữa hai nước là không có giới hạn.
Đáng chú ý, Trung Quốc lần đầu tiên ra mặt phản đối sự mở rộng của Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO), cũng như đồng thuận với Nga khi phản đối Ukraine gia nhập liên minh quân sự này.
"Các bên phản đối sự mở rộng hơn nữa của NATO và kêu gọi liên minh này từ bỏ một số phương pháp tiếp cận theo tư tưởng Chiến tranh Lạnh, tôn trọng chủ quyền, an ninh và lợi ích của các nước khác", văn bản viết mặc dù không đề cập đến Ukraine.
Ấn Độ mắc kẹt giữa Nga và Mỹ
Ảnh: Reuters
Tháng trước, Ấn Độ đã quyết định bỏ phiếu trắng trong một cuộc bỏ phiếu để thảo luận về cuộc khủng hoảng Ukraine tại Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc.
Nga do chỉ nhận được sự ủng hộ của Trung Quốc, nên đã thất bại trong cuộc bỏ phiếu này. Kết quả bỏ phiếu gồm 10 phiếu chống, 2 phiếu thuận và 3 phiếu trắng đã dẫn đến cuộc họp của Hội đồng Bảo an vào ngày 31/1. Ấn Độ, Gabon và Kenya - tất cả đều là thành viên không thường trực của hội đồng - đã bỏ phiếu trắng.
Động thái bỏ phiếu trắng cho phép Ấn Độ né tránh rơi vào thế khó giữa hai cường quốc Nga và Mỹ. Thế nhưng Mosckva vẫn cảm ơn New Delhi, đối tác lâu năm từ thời Liên Xô.
Nhật Bản thận trọng thể hiện tình đoàn kết với Ukraine
Để thể hiện tình đoàn kết với Kiev, Hạ viện Nhật Bản đã thông qua nghị quyết cho biết Tokyo quan tâm sâu sắc và luôn ở bên những người dân Ukraine đang hy vọng vào sự ổn định của đất nước và khu vực của họ.
Nhưng nghị quyết hôm 8/2 đã bỏ qua việc đề cập trực tiếp đến Nga, khi các nhà hoạch định chính sách cân nhắc kỹ lưỡng cách tiếp cận tốt nhất của họ trong trường hợp xấu nhất: một cuộc chiến tranh.
Đồng minh an ninh của Nhật Bản, Mỹ được cho là đang thúc giục nước này có lập trường kiên định bằng cách áp đặt các biện pháp trừng phạt nếu căng thẳng bùng phát, cũng như cùng với các nước phương Tây khác ủng hộ đồng minh.
Hy vọng và hoài nghi về chính sách ngoại giao của Tổng thống Macron
Ảnh: Reuters
Các chính phủ ở châu Âu đang bày tỏ hy vọng rằng sáng kiến ngoại giao do Tổng thống Pháp Emmanuel Macron đưa ra có thể ngăn chặn sự can thiệp quân sự của Nga tại Ukraine và một cuộc đối đầu an ninh rộng lớn hơn trên lục địa già.
Tuy nhiên, cũng có rất nhiều hoài nghi, đặc biệt là giữa các chính phủ Trung và Đông Âu, về những gì ông Macron có thể đã hứa với Tổng thống Nga Vladimir Putin để đổi lấy việc hạ nhiệt căng thẳng.
Và mặc dù trọng tâm giải quyết hiện nay là cách tiếp cận ngoại giao nhưng việc xây dựng lực lượng quân đội Nga xung quanh Ukraine vẫn tiếp tục không suy giảm. Cộng đồng tình báo quân sự dự đoán rằng tuần tới có thể là cao điểm của cuộc khủng hoảng này.
Không khí bình tĩnh tại Ukraine
Các hầm tránh bom đã sẵn sàng. Các lớp tập huấn tự vệ đề phòng trường hợp xảy ra xung đột không vắng bóng học viên. Thế nhưng người Ukraine cho biết họ vẫn giữ được bình tĩnh, ngay cả khi không thoải mái, khi căng thẳng với Nga tăng cao.
Một phần lý do nằm ở niềm tin rằng biện pháp can dự của các cường quốc phương Tây khác sẽ là biện pháp ngăn chặn đối với bất kỳ hành động xâm lược công khai nào.
ADVERTISING
X
"Nhiều người không tin chiến tranh có thể nổ ra bất cứ lúc nào, vì phương Tây đang theo dõi sát tình hình ở biên giới Nga-Ukraine. Và chúng tôi tin rằng Mỹ là một lực lượng răn đe mạnh mẽ", bà Mykola Siruk, cộng tác viện tại cơ quan truyền thông Internet Glavcom ở Ukraine, nói với The Straits Times.
Cách tiếp cận dè dặt của Australia
Tại cuộc họp an ninh ở Canberra vào sáng 7/2 giữa Thủ tướng Australia Scott Morrison và nội các, phần mở đầu trong chương trình nghị sự không giống thường tình, chẳng hạn như là căng thẳng với Trung Quốc hay đại dịch COVID-19.
Thay vào đó, Ủy ban An ninh Quốc gia của Nội các, gồm Thủ tướng và 7 bộ trưởng cấp cao, đã bắt đầu thảo luận về cuộc khủng hoảng ở Ukraine.
Australia không phải là thành viên của NATO và cũng không thường xuyên coi các sự kiện ở Đông Âu là ưu tiên hàng đầu của mình, nhưng họ đã lên tiếng tuyên bố lo ngại về mối đe dọa mà Nga gây ra đối với Ukraine.
Giá lương thực, chuyến bay ở châu Á có thể bị ảnh hưởng
Các chuyên gia nói với báo Straits Times rằng Singapore nói riêng, hay châu Á nói chung, nên đề phòng chi phí thực phẩm cùng các loại hàng hóa khác tăng lên, đồng thời chuẩn bị về rủi ro đối với các đường bay quốc tế nếu căng thẳng giữa Nga và Ukraine trở thành xung đột.
Họ cho hay tác động của xung đột Moskva - Kiev đối với Singapore có thể không hiện hình ngay lập tức, đồng thời nói thêm rằng Singapore có thể sẽ không đứng về phía nào nếu tình hình xấu đi.
Tiến sĩ Ian Storey tại Viện Yusof Ishak lưu ý Ukraine là nước xuất khẩu lương thực lớn, và nếu xảy ra xung đột kéo dài sẽ khiến hoạt động xuất khẩu nông sản của nước này sang khu vực này bị ảnh hưởng. Các mặt hàng xuất khẩu chủ lực của Ukraine gồm ngũ cốc, dầu thực vật.
Nguy cơ xung đột ở Ukraine đẩy giá dầu tiến sát ngưỡng 100 USD/thùng Sản lượng cung ứng về dầu mỏ và khí đốt trên phạm vi toàn cầu bị hạn chế khiến bất kỳ bước đi nào của Nga ở Ukraine đều là sự kiện tiềm ẩn nguy cơ địa chính trị. Giá dầu đạt mức đỉnh trong 8 năm trở lại đây do những căng thẳng địa chính trị liên quan đến Ukraine cũng như...