Hollywood, cuộc chiến văn hóa trong phim ảnh

Hollywood đã thay đổi khi bộ phim thảm họa biến đổi khí hậu Twisters trở thành bom tấn “một cách tự nhiên” mà không cần lồng vào bất kỳ thông điệp chống biến đổi khí hậu nào giống như các bộ phim được làm trong thời điểm cao trào của phong trào cấp tiến Peak Woke.

Từ bộ phim Twisters

Bộ phim ăn khách tháng 8 này Twisters đã đẩy không khí kinh hoàng lên tầm cao mới: xe bán tải bay lên và cả một thị trấn bị đưa vào chiếc máy… xay sinh tố của thiên nhiên. Tuy nhiên, điều đáng kinh ngạc là trong phim thảm họa thiên nhiên này không có bất kỳ một lời cảnh báo nào về nguy cơ của biến đổi khí hậu như nhiều người tưởng. Đó không phải là ngẫu nhiên. Đạo diễn Lee Isaac Chung nói với CNN: “Việc tránh né này là cố ý vì tôi thấy không cần thiết phải lồng một thông điệp quá lộ liễu về chống biến đổi khí hậu vào phim!”. Nếu ra đời cách nay 5 năm trước, Twisters có lẽ không chỉ phải đề cập đến biến đổi khí hậu nếu muốn thu hút người xem mà còn phải có một vài bài phát biểu về những kẻ xấu trong ngành khai thác nhiên liệu hóa thạch và lên án họ như “bọn phá hoại thế giới”! Thay vào đó, kẻ xấu trong Twisters chỉ là một nhà phát triển bất động sản cơ hội. Nếu có bất cứ yếu tố nào gián tiếp cho thấy phim cảnh báo về những mối nguy hiểm đáng sợ của biến đổi khí hậu thì đó là khi các nhân vật suýt bị các cánh quạt của một tuabin gió khổng lồ văng ra trong cơn bão giết chết.

Twisters

Năm năm trước, nhà sản xuất sẽ được khen ngợi nồng nhiệt khi sử dụng một bộ phim như Twisters để chỉ trích những hành động và tác nhân gây ra biến đổi khí hậu. Lúc đó, toàn bộ giới báo chí và kỹ nghệ giải trí Mỹ đều tin rằng “chính biến đổi khí hậu là thủ phạm gây ra thời tiết khắc nghiệt, bất kể khoa học có chứng thực điều này là đúng 100% hay không. Khi Chung từ chối giải thích lý do tránh né chủ đề biến đổi khí hậu, phóng viên CNN Thomas Page ví von: “Đối với một bộ phim có sự tham gia của các nhà khoa học và công dân hiểu biết như Twisters mà không đề cập đến biến đổi khí hậu thì bộ phim cũng giống như chính những cơn lốc xoáy: có một lỗ hổng ở giữa” (ông quên là Harold Brooks, một nhà khoa học nghiên cứu cấp cao tại Phòng thí nghiệm Bão nghiêm trọng (Severe Storms Laboratory) thuộc Cơ quan Quản lý Khí quyển và Đại dương Quốc gia Mỹ (National Oceanic and Atmospheric Administration) ở Norman, Oklahoma đã nghiên cứu những thay đổi trong các mô hình lốc xoáy và kết luận “vai trò của biến đổi khí hậu có lẽ thực sự nhỏ”). Một lý do khác để Chung sợ chỉ trích người xem về thái độ thờ ơ đối với biến đổi khí hậu có thể ảnh hưởng đến doanh thu phòng vé của một bộ phim bom tấn mùa hè. Twisters nhắm đến khán giả ở những khu vực thường xuyên bị lốc xoáy tấn công (trên thực tế khán giả ở những khu vực này rất thích bộ phim). Twisters đã vượt xa mong đợi vào cuối tuần đầu công chiếu và rạp chiếu phim báo cáo doanh thu cao nhất là ở Moore, gần Oklahoma City thuộc tiểu bang Oklahoma (thông thường, danh hiệu đó thuộc về một rạp chiếu phim phức hợp ở New York City hoặc Los Angeles). Trong những năm gần đây, Hollywood dường như chỉ lắng nghe một nửa dân số cánh tả và cấp tiến (xem trọng biến đổi khí hậu) của nước Mỹ. Sau một cuộc náo động trên Twitter về “thiếu cân bằng chủng tộc” trong danh sách những người được đề cử giải Oscar năm 2015, tổ chức trao giài đã phải đại tu lại chính sách thành viên của mình để làm hài lòng những người cấp tiến. Tuy nhiên, ngày nay, những người bảo thủ đang đẩy mạnh việc sử dụng phương tiện truyền thông xã hội để bày tỏ sở thích của họ, dẫn đến việc tẩy chay hai công ty Target và Bud Light vì “ủng hộ chuyển giới một cách thái quá” trong hoạt động tiếp thị. Bằng cách này, phân nửa dân số bảo thủ đang khiến Hollywood phải bớt nghiêng về cấp tiến để quay lại thế cân bằng hơn.

Đến cuộc chiến văn hóa đảo chiều

Hãy nhìn lại những gì từng diễn ra vào năm 2019 khi bộ phim Frozen II do Disney sản xuất được cả cánh tả và cánh hữu xem là “một ví dụ về sự tuyên truyền chống biến đổi khí hậu được ngụy trang thành phim dành cho trẻ em”. Nhà phê bình bảo thủ Ross Douthat đã viết trên National Review: “Rõ ràng, Frozen II đã cố tình cường điệu hóa mọi bất bình và khát vọng về biến đổi khí hậu. Trong phim, những lý thuyết cực đoan về khí hậu được những người cấp tiến cổ súy đã biến thành một câu chuyện hoạt hình đập tan chế độ gia trưởng và viết lại lịch sử để cứu lấy Mẹ Trái đất thiêng liêng”. Trong khi đó, trên tờ Washington Post, giáo sư lịch sử cấp tiến Priya Satia của Đại học Stanford đã ca ngợi Frozen II là “tiến bộ và giàu trí tưởng tượng về mặt chính trị hơn hầu hết các cuốn sách lịch sử phổ biến”. Bà nhấn mạnh: “Bộ phim đã kêu gọi sự chú ý đến cuộc khủng hoảng khí hậu và giúp chúng ta vượt qua nỗi sợ hãi về cái giá phải trả tiềm ẩn”.

Frozen II

Frozen II trở thành phim hoạt hình đạt doanh thu cao nhất mọi thời đại và đoạt nhiều giải thưởng. Thành công của bộ phim đã trấn an Hollywood là nó có thể làm những bộ phim nghiêng xa nhất về phía cấp tiến nếu dám, vì luôn có số khán giả đông đảo chờ xem. Tuy nhiên, trong vòng ba năm qua, tình hình không đi theo chiều hướng đó. Năm 2022, Disney phát hành hai trong số những bom tấn phòng vé “cấp tiến” lớn nhất của mình Lightyear và Strange World. Cả hai đều có các nhân vật đồng tính công khai, một số là thiếu niên.

Cả hai phim đều không thành công như dự báo. Vậy điều gì đã xảy ra? Cuộc cải cách bảo thủ tăng mạnh đã tạo ra biến chuyển trong khán giả và làm phong trào “tỉnh thức” Peak Woke suy yếu. Trong thời gian này, nhiều phụ huynh dẫn đầu một cuộc biểu tình trên toàn quốc lên án việc “trẻ nhỏ đang được tự do thảo luận về các vấn đề của người lớn như tình dục”. Tiểu bang Florida đã thông qua luật cấm trò chuyện trong lớp học về xu hướng tình dục hoặc chuyển giới ở lớp 1. Disney bị chỉ trích và tẩy chay đến nỗi phải đưa Bob Iger, cựu giám đốc điều hành của công ty trở lại để điều hành công ty. Năm 2022 Iger lên án luật bảo thủ của Florida vào nhưng nay hứa sẽ “xoa dịu dư luận” trong các cuộc chiến văn hóa của tiểu bang với Disney. Mùa xuân năm ngoái, Iger tuyên bố: “Chúng tôi biết nhiệm vụ của mình không phải là đứng haẳn về bất kỳ chương trình nghị sự nào, cấp tiến hay bảo thủ”. Năm nay, Frozen II đã nhường danh hiệu phim hoạt hình có doanh thu cao nhất cho Inside Out 2 cũng do Disney sản xuất, một sự tụt hạng đáng kể của phong trào cấp tiến so với thời kỳ đỉnh cao Peak Woke. Riley, nhân vật chính của Inside Out 2 bị ám ảnh bởi một cô gái nổi tiếng hơn, nhưng không có sự ám chỉ nào về sự hấp dẫn tình dục. Quảng cáo phim xoáy sâu vào tình tiết cô phải lòng các thành viên của một nhóm nhạc nam. Inside Out 2 hài hước, thông minh và khá sâu sắc trong việc phân tích những gì làm khổ các cô gái tuổi teen, nhưng nó không tham gia vào các cuộc chiến văn hóa giữa hai phe cấp tiến và bảo thủ. Có vẻ Hollywood đã phải học lại một bài học cũ: Người xem không thích bị bảo ăn rau bina khi họ đang với tay lấy bỏng ngô!