Hội nghị thượng đỉnh đặc biệt châu Âu có gì đặc biệt?

Sau các cuộc họp khẩn cấp tại Paris và London diễn ra trong tuần qua, các nhà lãnh đạo châu Âu đang tập trung tại Brussels trong ngày 6/3 theo giờ địa phương để tham dự hội nghị thượng đỉnh đặc biệt với trọng tâm là kế hoạch tăng cường quân sự quy mô lớn.

Cờ Liên minh châu Âu tại Brussels, Bỉ. Ảnh: THX/TTXVN

Tạp chí Eurasiareview cho biết, dự thảo kết luận mà Đài châu Âu tự do (RFE/RL) tiếp cận được đề cập đến việc củng cố hệ thống phòng không, pháo binh và năng lực tấ.n côn.g chính xác tầm xa.

Một quan chức cấp cao Liên minh châu Âu (EU) phát biểu trước thềm hội nghị “EU sẽ thực sự lật trang sách mới về quốc phòng”. Ông cũng nhấn mạnh có “sự đồng thuận rõ ràng” từ tất cả các bên về vấn đề này.

Kế hoạch tái vũ trang châu Âu

Một trong những nội dung trọng tâm là kế hoạch REARM Europe, được Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen công bố ngày 4/3. Kế hoạch này dự kiến giải ngân lên đến 800 tỷ euro (844 tỷ USD) cho các quốc gia thành viên EU nhằm tăng cường năng lực quốc phòng.

Dự thảo kết luận của hội nghị thượng đỉnh hoan nghênh kế hoạch này và đặt nền tảng cho các quyết định cụ thể hơn tại Hội đồng châu Âu tiếp theo vào ngày 20-21/3.

Dự thảo văn bản nhấn mạnh sự cần thiết phải “gia tăng đáng kể chi tiêu quốc phòng” và kêu gọi “hành động ở cấp độ EU” để nâng cao năng lực quân sự trước các mối đ.e dọ.a từ Nga và Belarus. Các lãnh đạo EU cũng dự kiến chào đón quy định cho vay mới của Ngân hàng Đầu tư châu Âu (EIB), giúp giải phóng nguồn vốn cho các dự án quân sự như doanh trại và bệnh viện dã chiến.

Châu Âu có thể tự bảo vệ mà không cần Mỹ?

Kế hoạch này được đưa ra trong bối cảnh Mỹ tạm dừng viện trợ quân sự cho Ukraine, làm dấy lên lo ngại về việc châu Âu phải chuẩn bị cho kịch bản xấu nhất nếu không có sự bảo trợ an ninh từ Washington. Tuy nhiên, hầu hết chính trị gia châu Âu bác bỏ kịch bản này.

“Chúng ta không nên từ bỏ Mỹ”, Ngoại trưởng Séc Jan Lipavsky phát biểu ngày 4/3, trong khi Thủ tướng Anh Keir Starmer khẳng định “Tôi không chấp nhận rằng Mỹ là một đồng minh không đáng tin cậy”.

Tuy nhiên, những phát ngôn này phần nào phản ánh sự lo ngại của châu Âu trước những quyết định từ Washington. Trước hội nghị, Tổng thống Pháp Emmanuel Macron tuyên bố: “Tôi muốn tin rằng Mỹ sẽ tiếp tục sát cánh cùng chúng ta, nhưng chúng ta cũng phải sẵn sàng nếu điều đó không xảy ra”.

Một quan chức EU cấp cao cho biết tình hình Ukraine đã thay đổi đáng kể do lập trường của chính quyền Tổng thống Trump. Dù các lãnh đạo EU sẽ thảo luận về cách lấp đầy khoảng trống viện trợ quân sự cho Ukraine, hội nghị này không được kỳ vọng sẽ đưa ra thông báo quan trọng nào về vấn đề này. Trọng tâm vẫn là tìm cách hàn gắn rạ.n nứ.t giữa Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky và Tổng thống Mỹ Donald Trump.

Trong bài phát biểu trước Quốc hội Mỹ tối 4/3, Tổng thống Trump tiết lộ Tổng thống Zelensky đã gửi thư cho ông sau cuộc đối thoại căng thẳng tại Phòng Bầu dục hôm 28/2 và bày tỏ sẵn sàng quay lại bàn đàm phán.

Ngày 5/3, Cố vấn an ninh quốc gia Mike Waltz tuyên bố Mỹ có thể nối lại viện trợ quân sự nếu Ukraine đồng ý trao quyền tiếp cận nguồn tài nguyên khoáng sản của nước này cho Washington.

Ai sẽ gửi quân đến Ukraine

Thủ tướng Anh Keir Starmer (giữa), Tổng thống Pháp Emmanuel Macron (trái) và Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky dự Hội nghị thượng đỉnh châu Âu về vấn đề Ukraine, ở London (Anh), ngày 2/3/2025. Ảnh: THX/TTXVN

Hội nghị lần này cũng diễn ra sau hàng loạt cuộc họp khủng hoảng, gần nhất là tại London vào ngày 2/3. Một kết quả quan trọng từ cuộc họp đó là Anh, Pháp và một số nước khác đang xây dựng kế hoạch hòa bình chung với Ukraine và sẽ trình bày tại Washington.

Một nội dung khác cũng đang được xem xét là việc triển khai lực lượng quân sự châu Âu đến Ukraine trong trường hợp đạt được thỏa thuận ngừng bắ.n hoặc hòa bình. Cho đến nay, Anh và Pháp đã tuyên bố sẵn sàng triển khai quân. Thủ tướng Anh Starmer xác nhận có thêm các quốc gia khác đồng ý tham gia, nhưng không tiết lộ cụ thể.

Một quan chức EU cấp cao xác nhận một số quốc gia thành viên đã bày tỏ thiện chí nhưng cho rằng “hiện tại còn quá sớm để đi vào chi tiết”. Tuy nhiên, ông nhấn mạnh công tác chuẩn bị cần phải bắt đầu ngay và Hội đồng châu Âu lần này là thời điểm thích hợp để khởi động quá trình đó.