Học sinh sợ đến trường vì bị bắt nạt

Bắt nạt học đường là hiện tượng không mới nhưng vẫn là nỗi ám ảnh của nhiều học sinh, phụ huynh.

Các vụ bạo lực, bắt nạt học đường diễn ra trong thời gian gần đây – Ảnh: Cắt từ clip

Lý do gì cũng khiến học sinh bị bắt nạt

Theo một khảo sát do Viện Nghiên cứu y học – xã hội học phối hợp Tổ chức Plan thực hiện, trong số 3.000 học sinh (HS) tại Hà Nội được hỏi, có tới hơn 2.000 em cho biết từng bị bắt nạt với các hình thức: mắng chửi, đe dọa, đặt điều, sỉ nhục, bắt phạt. Còn theo điều tra của Viện Nghiên cứu gia đình và giới, chỉ có khoảng 40% trẻ chia sẻ với bố mẹ, người thân về những rắc rối mà mình gặp phải ở trường học. Chính việc không nói ra được những khó khăn của mình đã khiến các em rơi vào trạng thái lo lắng, chán nản, sợ đến trường.

“Sẽ rất hiệu quả nếu chúng ta có luật chống bắt nạt ở trường học cũng như có một chương trình tuyên truyền và hướng dẫn việc thi hành luật này.”

Thạc sĩ Lê Thanh Hà, Trường ĐH Sư phạm Hà Nội 2

Bất cứ lý do gì cũng có thể khiến một đứa trẻ bị bắt nạt ở trường học: gầy quá, béo quá, cao quá, lùn quá, tóc ngắn quá, ít nói, ít cười…

Chị T.H, có con học lớp 7 ở một trường THCS ở Hà Nội, cho hay từ khi con đi học mầm non đến nay, điều khiến chị phiền lòng và lo lắng nhất là con đến lớp thường không có bạn bè. Khi hỏi thì con bảo “các bạn không chơi với con”. Lý do bé bị tẩy chay chỉ vì cháu bé nhất lớp, ăn chậm, nói nhỏ… “Cháu không bị bạn đánh nhưng việc bị cả tập thể cô lập cũng khiến cháu sợ đi học, bố mẹ rất xót xa”, chị T.H nói.

Nhẹ thì học hành sa sút, nặng là trầm cảm, tự tử

Theo nghiên cứu của thạc sĩ Lê Thanh Hà, Trường ĐH Sư phạm Hà Nội 2, hầu hết HS từng trải qua ít nhất một hình thức bắt nạt trong suốt quá trình đi học.

Qua quá trình nghiên cứu hành vi bắt nạt ở 583 HS cấp THCS, thạc sĩ Lê Thanh Hà nhận thấy HS nhận thức rất rõ về các đối tượng để bắt nạt và lựa chọn những đối tượng yếu thế hơn để dễ dàng thực hiện hành vi của mình. Trong các hình thức bắt nạt, mắng chửi, trêu chọc, chế nhạo nhiều hơn so với các hình thức còn lại. 18,5% HS thường xuyên bị bắt nạt bằng các hình thức này.

Đáng chú ý, khảo sát cho thấy 26,4% HS được khảo sát không bao giờ hoặc hiếm khi muốn giúp đỡ các bạn đang bị trêu chọc. Tỷ lệ HS bị bắt nạt cao hơn so với số HS đi bắt nạt bạn khác. Tỷ lệ HS đi bắt nạt và là nạn nhân của hành vi bắt nạt ở HS nam cao hơn nữ.

Với HS bắt nạt, hậu quả thường là những hành vi bạo lực, nguy cơ phạm tội, học hành sa sút… Với nạn nhân của bắt nạt thì hậu quả rất đa dạng, từ những biểu hiện sợ sệt, lo hãi, sợ đến trường/không muốn đi học, trầm cảm, ý định tự tử…

PGS-TS Trần Thành Nam, Chủ nhiệm Khoa Các khoa học giáo dục, Trường ĐH Giáo dục, ĐH Quốc gia Hà Nội, có nhiều năm nghiên cứu về nạn bắt nạt học đường, chia sẻ câu chuyện của một HS ở Hà Nội. Do em này thừa cân, các bạn cùng lớp thường đưa hình thể xấu xí ấy ra trêu đùa và chế nhạo. HS này không hoạt động tập thể. Em ăn kiêng quá mức và thường móc để nôn nếu trót ăn nhiều. Em hoạt động bằng mọi cách để tiêu tốn calo, tự rạch tay để làm mất máu. Trong thời gian dài, em không còn đủ sức khỏe để học tập. “Khi mẹ đưa em đến gặp bác sĩ tâm lý, gia đình chỉ biết con đã rạch tay mà không hề biết nguyên nhân sâu xa của sự việc này là do trước đó, em bị bạn bè chế nhạo ở trường khiến tinh thần suy sụp”, PGS Thành Nam cho hay.

Giải pháp gốc rễ là yêu thương và tôn trọng

Trở lại câu chuyện của con gái chị T.H, phụ huynh này cho hay sau nhiều lần đề nghị giáo viên giúp đỡ không thành, chị đã mời các bạn của con đến nhà chơi, làm vài món ngon mà các cháu thích; liên lạc với một nhóm phụ huynh trong lớp để cùng tổ chức một lớp học nấu ăn, bóng rổ… cho các cháu để con mình được tham gia hoạt động tập thể vào cuối tuần, giúp các con gần gũi và hiểu nhau hơn… Nhờ vậy, tình hình đã cải thiện khá nhiều.

Cô Nguyễn Thị Thảo, giáo viên chủ nhiệm Trường phổ thông liên cấp Nguyễn Bỉnh Khiêm (Hà Nội), chia sẻ: Có những HS có cá tính thích “ăn vạ”, thích bắt nạt người khác, khiến bị tập thể quay lưng lại. Nhắc nhở chung trên lớp không hiệu quả, cô Thảo gặp riêng, ân cần giải thích, có như thế thì mới hóa giải được khoảng cách giữa con với các bạn trong lớp.

Về giải pháp hạn chế nạn bắt nạt học đường, thạc sĩ Lê Thanh Hà nhấn mạnh: Ngăn ngừa vẫn là biện pháp hữu hiệu nhất thay vì khắc phục hậu quả bởi có những hậu quả quá muộn để khắc phục như những chấn thương tâm lý, những vụ tự tử…

Trước hết, cần nâng cao nhận thức về giáo dục trẻ cho các gia đình. Cha mẹ phải làm cho con cái nhận thức được việc những trẻ có điểm khác biệt so với số đông là chuyện bình thường; dạy trẻ biết cách tôn trọng người khác, tránh soi mói, chế giễu những điểm khác biệt của người khác; đồng thời, càng phải thương yêu, giúp đỡ khi họ yếu thế hơn và thiệt thòi hơn mình.

Phía nhà trường, theo bà Lê Thanh Hà, cần có những biện pháp phòng ngừa, cần có những quy định hay luật cụ thể về bắt nạt trong trường học. “Sẽ rất hiệu quả nếu chúng ta có luật chống bắt nạt ở trường học cũng như có một chương trình tuyên truyền và hướng dẫn việc thi hành luật này. Cần có chương trình tập huấn hoặc sách hướng dẫn cha mẹ, thầy cô, nhân viên trường học nhận ra những dấu hiệu trẻ bị bắt nạt hoặc đi bắt nạt người khác, hậu quả của vấn đề và cách giải quyết”, bà Hà nhấn mạnh. (còn tiếp)

Chiến dịch Chấm dứt bắt nạt

Quỹ Nhi đồng LHQ – UNICEF VN vừa phát động chiến dịch Chấm dứt bắt nạt – Stop bullying. Trong video đăng tải trên fanpage chính thức của UNICEF VN đầu tháng 10.2019, những nghệ sĩ như Tóc Tiên, Châu Bùi, Quỳnh Anh Shyn, Jun Phạm, Đức Phúc, Chi Pu… đã lên tiếng, nhiều người trong số họ đã từng bị bắt nạt ở trường học và bị ám ảnh.

Các nghệ sĩ nhắn gửi thông điệp, hậu quả của nạn bắt nạt học đường gây ra là vết sẹo sẽ mang theo cả cuộc đời, đừng xem bắt nạt học đường là điều hiển nhiên, hãy chung tay để không có trẻ em nào sợ đến trường vì bị bắt nạt.

Thúy Hằng

Theo Thanh niên