Họa sĩ, NSND Phạm Quang Vĩnh qua đời

NSND Phạm Quang Vĩnh – họa sĩ thiết kế mỹ thuật gắn bó trọn đời với điện ảnh Việt – qua đời, hưởng thọ 81 tuổi.

Chia sẻ với phóng viên Dân trí, NSƯT Diệu Thuần – vợ của NSND Phạm Quang Vĩnh – cho biết, ông qua đời lúc 4h47 ngày 12/6 tại Bệnh viện Hữu nghị Việt Xô (Hà Nội), sau thời gian chống chọi với nhiều căn bệnh hiểm nghèo.

Sự ra đi của ông không chỉ là nỗi đau vô bờ của NSƯT Diệu Thuần, mà còn là một mất mát đối với nền điện ảnh Việt Nam.

NSND Phạm Quang Vĩnh sinh năm 1944 tại Hà Nội trong một gia đình có 8 anh chị em. Bố của ông là họa sĩ Phạm Hậu – một trong những giảng viên đầu tiên của Trường Mỹ thuật Công nghiệp. Từ nhỏ, Phạm Quang Vĩnh đã sống trong không gian hội họa và hình thành tình yêu đặc biệt với màu sắc.

Họa sĩ, NSND Phạm Quang Vĩnh (Ảnh: Nhân vật cung cấp).

Thừa hưởng máu hội họa của bố, Phạm Quang Vĩnh học tại Trường Mỹ thuật Công nghiệp Hà Nội trước khi trở thành sinh viên của lớp Họa sĩ thiết kế phim truyện đầu tiên của Trường Điện ảnh Việt Nam niên khóa 1962-1964.

Sau khi tốt nghiệp năm 1964, Phạm Quang Vĩnh về công tác tại Xưởng phim truyện Việt Nam (nay là Hãng phim truyện Việt Nam) và gắn bó với công việc họa sĩ thiết kế mỹ thuật điện ảnh suốt nhiều thập kỷ.

Kể từ bộ phim truyện đầu tiên Biển lửa , trong suốt chặng đường hơn 40 năm làm nghề, họa sĩ Phạm Quang Vĩnh đã tham gia thiết kế mỹ thuật cho rất nhiều bộ phim với đủ các đề tài, từ lịch sử, chiến tranh, hậu chiến cho tới đương đại và được ghi nhận là họa sĩ thiết kế tài năng, giàu sáng tạo cùng phong cách làm việc cẩn trọng, tỉ mỉ.

Hơn 40 bộ phim ông tham gia với vai trò họa sĩ chính đã trở thành những dấu ấn đặc biệt trong lịch sử điện ảnh Việt như: Biển gọi, Chom và Sa, Truyện cổ tích cho tuổi 17, Sống mãi với Thủ đô, Sóng ở đáy sông, Bến không chồng, Chuyện của Pao, Thái sư Trần Thủ Độ…

Những thiết kế của ông luôn được đề cập như một phần hồn của bộ phim. Mỗi địa danh, đồ vật, bối cảnh đều mang trong mình chất Việt rất riêng, được sắp đặt một cách ngụ ý, tinh tế, gợi cảm xuất sắc.

Có thể nói, thiết kế mỹ thuật của Phạm Quang Vĩnh đã góp phần quan trọng làm nên thành công của Bến không chồng – bộ phim đoạt giải A của Hội Điện ảnh Việt Nam năm 2000 và giành Bông Sen Bạc tại Liên hoan phim Việt Nam lần thứ 13 vào năm 2001.

Năm 2005, ông tiếp tục khẳng định tài năng khi được trao giải Họa sĩ thiết kế mỹ thuật xuất sắc tại Giải thưởng Cánh diều, với 2 bộ phim thuộc 2 đề tài hoàn toàn khác nhau: Phim chiến tranh Tiếng cồng định mệnh và phim tâm lý hiện đại Hàng xóm .

Tại các kỳ Cánh diều năm 2006 và 2012, ông lại được vinh danh ở hạng mục này với các phim Hà Nội, Hà Nội và Mùa hè lạnh , cho thấy sự bền bỉ và đa dạng trong phong cách sáng tạo qua nhiều giai đoạn.

Đồng nghiệp đánh giá họa sĩ, NSND Phạm Quang Vĩnh không chỉ có trí tưởng tượng phong phú, am hiểu cuộc sống mà còn cẩn trọng, thấu đáo khi làm việc.

Vợ chồng NSND Phạm Quang Vĩnh – NSƯT Diệu Thuần (Ảnh: Nhân vật cung cấp).

Với NSƯT Diệu Thuần, NSND Phạm Quang Vĩnh không chỉ là người chồng, mà là cả cuộc đời. Hơn 40 năm gắn bó, bà khẳng định họ chưa từng to tiếng với nhau.

“Ông là người chồng, người cha tốt, và cũng là người anh lớn trong gia đình. Ông chính là niềm vui, nỗi buồn, là tất cả ký ức của tôi”, bà nghẹn ngào chia sẻ.

Trong 12 năm cuối đời của chồng, NSƯT Diệu Thuần luôn túc trực bên ông, đặc biệt trong những giai đoạn ông lâm bệnh. Chỉ trong 4 tháng cuối cùng, NSND Phạm Quang Vĩnh đã phải chuyển qua nhiều bệnh viện lớn như: Bạch Mai, 108, Giao thông Vận tải… nhưng không qua khỏi.

“Tôi đã cầu xin các bác sĩ cứu ông. Ai cũng quý mến ông, ai cũng mong anh bình phục nhưng số mệnh anh chỉ đến vậy”, bà xúc động nói.

NSƯT Diệu Thuần vẫn nhớ như in cái Tết cuối cùng của 2 vợ chồng: “Ông còn háo hức nói với tôi “Anh sẽ làm 10 cái khung tranh thật đẹp để tặng em. Em cho tranh của em vào, ngày ngày, vợ chồng mình cùng ngắm tranh của nhau”. Nhưng rồi, ông đã không kịp làm điều đó. Sau Tết, ông lâm bệnh nặng”.

Sự khiêm nhường và lặng lẽ là điều gắn liền với Phạm Quang Vĩnh trong suốt sự nghiệp. Dù từng nhiều lần bị bỏ quên trong các đợt xét tặng danh hiệu, ông vẫn miệt mài làm việc, truyền dạy kinh nghiệm cho thế hệ trẻ mà không một lời oán thán. Mãi tới năm 2012, danh hiệu NSND mới được trao cho ông – một sự ghi nhận muộn mà vô cùng xứng đáng.

“Ông là một người nghệ sĩ tài ba, một nhân cách đẹp, một con người chân chính. Đứng cạnh ông, tôi chỉ như một hòn đá cuội nhỏ bên sườn núi. Tôi ngưỡng mộ ông về cả nghề nghiệp, tư cách và con người”, NSƯT Diệu Thuần bày tỏ.

Sau khi chồng mất, bà suy sụp đến mức nghĩ: “Hay là mình đi theo ông”. Nhưng rồi nhớ đến các con, các cháu, bà lại tự nhủ phải cố gắng đứng dậy.

Bà dừng mọi công việc, ngưng diễn, ngưng vẽ tranh. “Tôi có nhiều bức tranh, mỗi lần tôi vẽ, ông lại đứng ngắm rồi bảo: “Em vẽ đẹp lắm”. Giờ đây, những bức tranh ấy vẫn ở đó, nhưng người đứng ngắm đã không còn. Nếu ông còn sống, có lẽ tôi đã tiến xa hơn với hội họa”, NSƯT Diệu Thuần tâm sự.

Không chỉ cống hiến thầm lặng trên phim trường, NSND Phạm Quang Vĩnh còn để lại một di sản quý báu cho thế hệ sau. Cách đây nhiều năm, ông đã trao tặng toàn bộ các bản phác thảo bối cảnh phim – những tư liệu quý giá ghi dấu hành trình làm nghề – cho Viện phim Việt Nam. Đó không chỉ là những tác phẩm hội họa mang giá trị nghệ thuật, mà còn là những ký ức sống động về một đời tận tụy với điện ảnh.

Gia đình ông – nơi hội tụ của nghệ thuật và yêu thương – cũng là điều khiến nhiều người ngưỡng mộ.

Vợ chồng NSND Phạm Quang Vĩnh và NSƯT Diệu Thuần có 2 người con đều theo đuổi con đường nghệ thuật. Khi sức khỏe còn cho phép, 2 nghệ sĩ vẫn tay trong tay tham dự các sự kiện lớn của ngành như: Liên hoan phim Việt Nam, Giải thưởng Cánh diều…

Tình yêu giản dị nhưng sâu sắc của họ, suốt mấy chục năm chung sống, từng là hình mẫu đẹp trong mắt đồng nghiệp và công chúng.